W Pols e pioniersk� publikacj�, pndejmuj�- c� kampleks tych komtrowersyjnych temat�w, jest wydana w 1974 r...

mon.ografia prof. Antomiego Czubi�skiego pt. Lez.vica nie7n.iecka walce z dyktatur� hitlero sk�. Na przeszkodzie porlj' iu rarly:kalnej walki z hitleryzmem stan''o, tkwi�ce w tradycjach SPD, fetyszyznwanie pTaworz�dno�ci, zw'asz- cza za� "legalnego charakteru" procedury doj�cia do w'adzy nowego kanclerza. Argumentacja ta, po'�czona z nie zmienionym w zasadni- czych kwestiach stanowiskiem wobec KPD, stanowi'a czynnik, kt�- z`y przyczyni' si' do parali�awania oporu spo'ecznego przeciwko faszystowskim poczynaniom nie tylko w Niemczech, ale tak�e w wielu krajach Euro y - w tym r�wnie� w P lsce - na prze'o nie lat dwudziestych-trzydziestych. Zarz�d G'�wny SPD, przy poparciu leader�w zwi�zk�w zawodo- wych (ADGB), odrzuci' proponowane przez KPD proklam4wanie etrajku powszechnego. W motywacji takiego stanowiska poda', �e jpierw nale�y zorientowa� si', czy Hitler uszanuje komstytucj' narsk� nraz oczeka� aza wynik;. wyznacz nych na 5 marca wy- w do Rei�chstagu. �udzili iebie oraz s'woiah zwolennik�w na- ej�, �e SPD i ADGB ztl,o'aj� za-chawa� w�wcza mo�liwo�� le- ego dzia'ania. KieroWni.ctwa SPD i ADGB.dysplonowa'y licz�-� 3,5 mln cz'onk��w si'� w postaci �elaznego Frontu (Eiserne Front), ramach kt�regb istnia'a p d nazw� formacje abronne (Schufo) obotnicza mili ja licz�ca ok. 250 tys. ludzi. Zwi�vki zawndo ve po- iada'y r�wmie� w'asm� arganizacj' paramilita rn� - Der Hammer ' ot). Potencjalny zr pmzyan er �ce n �ela nego Frontu by' ko- Zunistycz ny Czerwony Fromt, kt�reg paclstaw' rekrutacyjn� sta- i'y orgamizacje KPD, Zwi�zku M'adzie�y K :munistycznej oraz oterfroaztkam fer Verba d (Komunistycznego Zwi�zku Kombatan- >W6w), przekszta'canego w 250 tys. Lig' Walki z Faszyzmem (w skr�- ci Antifa). ' asad,a legalno�ci utworzonego 30 stycznia rz�du, pad os'on� form i-'netytucjona'nych, p.o�dyktawa'a rzyw�d m SPD i ADGB tak� lini' past' wania, jaka by'aby typowa w normalnej sytuacji i w avarunkach parbnerst wa. Nie do uszczano my�li, �e kiedy nazi�ci przejm� w'adz' b'd� nadal storsowali meto y ga:ngsterstwa pohtycz- heg'o, zakanvuflowane legalizmem. Hitler, ko2'zy taj�c z nadzwy�zaj- ych uprawnie�, rozpisa' na 5 marca nawe wybory: K�erownictw 8PD k,witowa'4 to jako zapowied� nowej rundy normal ych roz- wek na f rum pa.rlam ntu. Organ SPD "Vorwarts" wyra�a' na- iej', �e nbwy kancle.rz pozoetanie wiermy trady ji pa�stwa po- z�dku prawnega ("Rechtsstaat"). O tym, jak szkodliwe by'y po- dobne z'udz�nia, przekonano si' w nocy 27 lutego 1933 r., w na- st'prstwie prawokacji, jak� by'�o padpale nie gma'chu Reichstagu. Oko- Gzno�ci wska:zywa'y na umy�1ne dzia'a ie przest'pcze p rzygotowa- ne przez grup' osflb, o �zyzn �wiadczy' m.in. fakt, �e po�ar obj�' azyb o ro leg'� cz'�� budynku. Spmaw ta, kt�ra w budzi'a szereg kon rawersji, p winna by� traktowa a w �wi tle zasa y prawa rzym skiego: "Is fecit, ui prad st" {"tem to pope'ni', kto adni�s' z czynu korzy�ci"). Podpalenie Reichstagu przerazi� mia'o apini' publiczn�, kt�rej �silnie wmawiano, �e by' to sygna' do rozpocz'cia rewolucji komu- nisty nej. Prapaganda uzasadni'a celowo�� masowych aresztowa� 1 tw4rzenie pierwszych - prawizorycznych na razie - aboz�w kon- - Adolf Hitler... 113 cemtracyjnych. Nazajutrz po p �arze Reichstagu, tj. 28 lutego 1933 r., wydana na podstawie art. 48 konstytucji dekret zawieszaj�cy arty- ku'y, kt�re fomm lnie zapevc nia'y walno�� asobist�, wo:lno�� prasy, .,wo zrzesza ia si', tajem ic' korespondencji, nietykalno�� miesz- kania i w'a no�ci prywatnej. De�kret podwy�szy' jed ocze�nie kary za zdrad' stanu i przest'pstwa, zap4 wiadaj�c wyznierzanie w tych przypadkach kary �mierci. W atmasferze terraru 40 milion�w Niemc�w pod��y',o 5 marca do urn wyborczych. Aktywni przeciwnvcy nazist�w mieli zosta� z tej walki praktycznie wyeliminowani. Qkaza'o si' jednak, �e na- wet w tej pe'nej szanta�u i zastraszenia atmosferze na list' NSDAP pa�d'o tylko 44 procent g'os�w. Sta'o si' tak mima zakazu dzia'alno�ci KPD, mim.o do�tkliwych uderze� w a ktyw SP'D i ADGB. Na li t' KPD g'os wa'o 4800 tys., a na list' SPD 7181 tys. wyborc�w. Na og�ln� liezb' 647 miejsc w Reichstagu VIII kadencji NSDAP zdo- by'a 288 mandat�w (44 % g'os�w wybarc�w), SPD - 120 (18 %), KPD - 81 (12 %), Centrum - 73 (11 %), Deutsch-National Volks- partei - 52 (8Q/a)