Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
mniejszości narodowe, osoby w przeszłości leczonei psychiatrycznie, byli kryminaliści, osoby postrzegane jako "brzydkie",osoby w podeszłym wieku, bezdomni, ubodzy, niscy, otyli itp). W takimI ujęciu znaczenie norm jako regulatorów zachowań członków grupy tracina znaczeniu, natomiast wyeksponowany zostaje aspekt norm, który'~~'~i~~ ! uwydatnia takie cechy jak rasa, płeć czy fizyczna uroda. Takie rozumie nie normy odsyła do kategorii norm tożsamości (identity norms) GoHmana, które zawierają w sobie przekonania co do tego, jaka powinna być "idealna osoba" (depictions of ideal person). Goffman sugeruje, że w USA oznacza to "młoda, zamężna, biała, miejska, z północy, heteroseksualna, ojciec protestant, z wykształceniem na poziomie college, mająca pełne'~,I I, zatrudnienie, odpowiednią cerę, wagę i wzrost, która ostatnio pobiła re'I. ' kord życiowy w sporcie"29. Osoby, które nie odpowiadają temu opisowi,są potencjalnymi kandydatami do stygmatyzacji. Dlatego kategorie "dewiacja" i "stygmatyzacja" nie są synonimami. Zbyt szerokie rozranienieI ! normy utrudnia dostrzeźenie różnicy między tymi pojęciami. Skoro jednak w jednej grupie znajdą się cechy postrzegane jako charakteryzujące''' I dewianta, a mające odmienną etiologię (behawioralną i pozabehawioral I, ną), teoria nie może ich prawidłowo wyjaśniać (np. dewiantem jest zarówno osoba, która kradnie, jak i ta, która jest niskiego wzrostu). I,Ii 6. Kontrola społeczna. Jest ona związana nie z regulacją zachowań wobec norm (jak w przypadku dewiacji), ale z reakcjami na stygmat3°. Są to różne formy ekskluzji, np. unikanie przez chłopców dziewcząt pos "' i trzeganych jako "brzydkie" w charakterze potencjalnych kandydatek na I sympatie; nieprzyjmowanie do pracy osób oskarżonych czy podejrzewaI i nych o popełnienie przestępstwa; rzadsze odwiedzanie chorych hospita lizowanych w szpitalach psychiatrycznych itd.
', i ~ 7. Porządkowanie i klasyfikowanie. W ogromnej różnorodności, która jest charakterystyczna dla świata społecznego, istnieje naturalna potrzeba definiowania, porządkowania, segregowania, etykietkowania i klasyfikowania tej rzeczywistości. Wynikiem takich porządkujących prób jest de j wiacja. "Brud jest produktem ubocznym systematycznego porządkowania j 'i i klasyfikowania rzeczy. Nieporządek jest pochodną porządku; definiowaI nie wywołuje anomalię, a podobieństwo przywołuje różnicę°3i.i 8. Oczekiwania. Osoba uczy się na drodze społecznej, czego możnaoczekiwać od siebie i innych. Oczekiwania pełnią rolę samosprawdzają''i I li cych się proroctw, co oznacza, że ludzie (a) mają określone oczekiwaniai~i~l I, ', dotyczące innej osoby, co (b) wpływa na ich postępowanie względem tejII I~ I, osoby, które (c) powoduje, że zachowuje się ona w sposób zgodny z ich wyjściowymi oczekiwaniami32. Na tej podstawie można sądzić, że ludzie posiadający negatywny obraz Innego, jak zakłada teoria self fulfilling pro~hecy, będą umacniali dewiacyjne zachowania osób z grup stygmaty~owanych, w wyniku negatywnego obrazu tych grup jako stygmatyzo~vanych. 9. Stereotypizacja. Istnieje szereg istotnych podobieństw między ste~eotypizacją i stygmatyzacją, ale także różnice, które wykluczają traktowa~ie tych pojęć jako synonimów. "Stereotypizacja jest sercem procesu stygmatyzacji"33. Można sądzić, że stygmatyzacja jest tylko szczególnym rodzajem stereotypizacji, czyli generalizacji odnoszącej się do grupy, w ramach której identyczne charakterystyki zostają przypisane wszyst~Cim, bez wyjątku, jej członkom niezależnie od rzeczywistych różnic mięt~zy nimi34. W psychologii społecznej terminy "stereotyp", "stereotypizacja" mają bogatą tradycję35. Niemniej jednak termin "stereotyp" może mieć, choć jest to rzadkie, zabarwienie pozytywne (np. "uczony") lub sbojętne (np. "rybak"). "Stygmatyzowany" natomiast ma charakter jed~oznacznie negatywny. Takie ujęcie mogłoby wskazywać, że stygmat jest #~ównoznaczny z terminem "uprzedzenie". W naszym rozumieniu stereotypy społeczne i uprzedzenia mogą stanowić przyczynę, natomiast stygmatyzacja jest jej skutkiem3ó. Tak jest np. ze stereotypowymi określeniami w rodzaju "pedał", "dziwka", "psych" itd., które niejednokrotnie statlowią asumpt do stygmatyzacji. W definicji Goffinana "stygmat jest relacją między atrybutem i stereotypem'3', gdzie atrybut oznacza naznaczettie (mark), określające członkostwo w stygmatyzowanej kategorii osób38, stereotyp stanowi tu zgeneralizowane przekonanie, które jest wyprowadzane z kategorii członkostwa39. Stygmatyzacja może, ale wcale nie musi, być pochodną stereotypu. Na przykład osobom ze zniekształconą twarzą nie przypisuje się żadnych cech szczególnych, a więc takie naznaczenie nie posiada "treści", która stanowi konstytutywny element stygmatu°. 10. Teoria grup in i out °l. Ludzie przejawiają lojalność wobec grupy własnej jako podnoszącej ich samoakceptację w porównaniu z obcymi, tj. takimi, których nie są członkami. W ten sposób grupy obce mają dystynkcje wrogie, a własne - przyjazne. Taki stan rzeczy prowadzi do podziału, konfliktu i podtrzymywania opozycyjności grup względem siebie. Ponieważ grupa własna jest jednocześnie zespołem odniesienia, to jest tym, co poprzez mechanizmy konformizmu kształtuje społeczny wizerunek Ja, stygmatyzacja jest pochodną przynależności oraz może wpływać na złagodzenie negatywnych skutków działania stygmatu na Ja
|
WÄ
tki
|