Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Do jej kompetencji należy stwierdzanie aktów agresji, oraz decydowanie o zastosowaniu środków przymusowych obejmujących akcje niewojskowe lub wojskowe.
Sankcje niewojskowe polegają na zupełnym lub częściowym przerwaniu stosunków gospodarczych oraz środków komunikacji kolejowej, morskiej, powietrznej, pocztowej, telegraficznej, radiowej i innej, jak również na zerwaniu stosunków dyplomatycznych (art. 41 Karty NZ). Sankcje wojskowe polegają zaś na akcjach przeprowadzonych siłami powietrznymi, morskimi lub lądowymi. Akcja taka może polegać na demonstracjach, blokadzie i innych operacjach sił zbrojnych państw--członków ONZ, oddanych przez nie do dyspozycji Rady Bezpieczeństwa na podstawie specjalnych układów (art. 42 Karty NZ). Układy w tego rodzaju sprawach nie zostały dotychczas zawarte.
Karta NZ nie jest układem sojuszniczym, a system bezpieczeństwa zbiorowego ONZ nie działa automatycznie. System ten jest uruchamiany i kierowany przez Radę Bezpieczeństwa, w której kluczowe stanowisko zajmuje jej pięciu stałych członków. Od ich współdziałania zależy możliwość realizacji celów ONZ w dziedzinie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, co ujawniło się w operacji uwolnienia Kuwejtu spod okupacji wojennej Iraku przeprowadzonej w pierwszych miesiącach 1991 r.
Ogromne znaczenie pojęć agresji i samoobrony wymagało ich zdefiniowania. W praktyce dotyczyło to tylko pojęcia agresji, którego definicja z natury rzeczy determinuje także definicję samoobrony. Jeszcze w 1933 r. Związek Radziecki i państwa sąsiednie podpisały w Londynie trzy konwencje o określeniu pojęcia napaści9. Polska była stroną jednej z tych konwencji10. Po II wojnie światowej prace nad definicją agresji podjęła Organizacja Narodów Zjednocznych. W wyniku tych prac dnia 14 grudnia 1974 r. Zgromadzenie Ogólne uchwaliło rezolucję11. Załącznik do tej rezolucji zawiera definicję agresji. Dokument ten nie ma wprawdzie mocy prawnomiędzynarodowej, ale w dużym stopniu wyraża stan prawa międzynarodowego w tej sprawie.
Pojęcie agresji w prawie międzynarodowym ma zastosowanie wyłącznie do stosunków międzypaństwowych, toteż agresji może dokonać tylko państwo przeciwko innemu państwu. Pojęcie to nie ma zastosowania do stosunków między państwem-metropolią a terytorium kolonialnym oraz do stosunków wewnątrzpaństwowych.
Agresja jest to zastosowanie siły zbrojnej przez jedno państwo lub grupę państw przeciwko innemu lub innym państwom. Grupowe dokonanie agresji przeciwko Czechosłowacji miało miejsce w 1968 r. ze strony Związku Radzieckiego i kilku innych państw członkowskich Układu Warszawskiego. Istotą agresji jest użycie siły zbrojnej. Czymś innym jest tak zwana agresja ekonomiczna, pośrednia czy ideologiczna.
Istotnym elementem agresji jest element pierwszeństwa, co znaczy, że agresorem jest państwo, które niezależnie od tego, czy z jego strony miało miejsce wypowiedzenie wojny, pierwsze popełni jeden z takich czynów, jak:
1) inwazja lub atak sił zbrojnych na terytorium innego państwa oraz wszelka okupacja wojskowa lub aneksja terytorium innego państwa przy użyciu siły;
2) bombardowanie lub użycie jakichkolwiek broni przeciwko terytorium innego państwa;
3) blokada portów lub wybrzeży innego państwa przez siły zbrojne;
4) zaatakowanie sił zbrojnych lądowych, morskich lub powietrznych albo marynarki handlowej lub lotnictwa cywilnego innego państwa;
9 Tamże, t. II, Warszawa 1958, s. 250-353.
10 Dz.U. z 1933 r. Nr 93, póz. 712 i 713.
11 K. Kocot, K. Wolfke, op. cit., s. 648-652.
L. Gelberg, Prawo międzynarodowe i historia dyplomatyczna. Wybór dokumentów, 1.1, Warszawa 1954, s. 27-28.
8 Tamże, t. III, Warszawa 1960, s. 509-510.
217
216
5) użycie sił zbrojnych stacjonujących na terytorium innego państwa za jego zgodą, niezgodnie z warunkami określonymi przy wyrażaniu zgody lub wszelkie przedłużanie ich popytu na tym terytorium po wygaśnięciu porozumienia;
6) wyrażanie zgody, by jego terytorium, które oddało do dyspozycji innemu państwu, było wykorzystane przez to inne państwo dla dokonania agresji przeciwko państwu trzeciemu;
7) wysłanie band zbrojnych, sił nieregularnych lub najemnych, które podejmują ataki zbrojne przeciwko innemu państwu w stopniu dorównującym atakom wyżej wymienionym albo zaangażowanie się w znaczny sposób w takie działanie.
Wyliczenie powyższe nie jest wyczerpujące i Rada Bezpieczeństwa może postanowić, że również inne czyny państwa stanowią agresję w rozumieniu Karty NZ. Wojna agresywna jest zbrodnią międzynarodową i pociąga za sobą odpowiedzialność międzynarodową. Żadne nabycie terytorium i żadna szczególna korzyść wynikająca z agresji nie są i nie będą uznane za legalne.
Zarówno powyższa definicja agresji opracowana na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych, jak i definicja zamieszczona w trzech umowach londyńskich z 1933 r. zastrzegają, że żadne względy natury politycznej, gospodarczej, wojskowej lub jakiejkolwiek innej nie mogą usprawiedliwić agresji. Zastrzeżenie to jest szczególnie ważne w świetle doświadczenia z próbą usprawiedliwienia agresji Związku Radzieckiego przeciwko Polsce w dniu 17 września 1939 r. zawartą w nocie rządu radzieckiego z tej daty12
|
WÄ
tki
|