Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
trudności wychowawczych różnego rodzaju i o różnym stopniu nasilenia.
Przyczyn występowania w wieku przedszkolnym i szkolnym zachowań odbiegających od normy dopatrywano się więc w negatywnych wzorach osobowych lub w nieodpowiednich sposobach kierowania postępowaniem dziecka przez rodziców, którzy nie potrafili wdrożyć go dostatecznie wcześnie, , od małego dziecka", do zachowań zgodnych z normami i zasadami obowiązującymi w danej społeczności i kulturze.
Można zaryzykować twierdzenie, że to najpierw dziedzina patologii społecznej stała się terenem penetracji pedagogiki w sprawy wychowania w rodzinie, a dopiero potem rozpoczęto badania nad sposobami wychowania dzieci w rodzinie normalnej.
Wynikało to jednak prawdopodobnie z potrzeb praktyki, a wiadomo że w medycynie profilaktyka rozwinęła się później od terapii.
Poglądy behawiorystów i psychoanalityków.
Środowiskiem rodzinnym i jego wpływem na rozwój dziecka od najwcześniejszych okresów życia, pośrednio zaś także oddziaływaniami wychowawczymi rodziny, wcześniej od pedagogiki zainteresowała się psychologia w ramach dwóch przeciwstawnych kierunków teoretycznych, z których każdy podejmował tę problematykę z innych motywów i przyczyn.
Dla klasycznego behawioryzmu wczesne dzieciństwo było najlepszym okresem do badania prawidłowości uczenia się i warunkowania, ponieważ istota ludzka w chwili urodzenia się jest wyposażona tylko w stosunkowo niewielką liczbę odruchów bezwarunkowych: psychoanalitcy i inni przedstawiciele psychologii głębi szukali z kolei we wczesnym dzieciństwie źródeł rozwoju osobowości.
Jedni i drudzy, jakkolwiek z odmiennych punktów widzenia, przywiązywali bardzo dużą wagę do kontaktów małego dziecka z rodzicami, a szczególnie z marką: dla behawiorystów była ona osobą sprawującą bezpośrednią opiekę nad niemowlęciem, które może się niemal wszystkiego wyuczyć, jeżeli jest odpowiednio przez nią pokierowane: psychoanalitcy zwracali natomiast uwagę na uwarunkowaną biologicznie i popędowa więź emocjonalną dziecka z matką, a naruszenie owej więzi powoduje, ich zdaniem, nieuchronne i nieodwracalne zakłócenia w rozwoju osobowości dziecka.
Z inspiracji psychoanalityków prowadzono też pierwsze badania nad układem wzajemnych stosunków w rodzinie, nad rywalizacją rodziców o względy dziecka oraz dzieci o miłość rodziców, nad skutkami rozłąki dziecka z matką itp.
Trening a zaspokajanie potrzeb uczuciowych.
Upraszczając nieco zagadnienie możemy najogólniej stwierdzić, że w pierwszej połowie naszego stulecia zarysowały się w psychologii, obok licznych poglądów pośrednich, dwa główne stanowiska odnoszące się do wychowania małego dziecka w rodzinie.
Zwolennicy pierwszego z tych stanowisk, wy.
wodzącego się z behawioryzmu, doceniali znaczenie oddziaływań wychowawczych na dziecko od pierwszych dni jego życia, rozumiejąc jednak te oddziaływania przede wszystkim jako mechaniczny trening, uczenie i oduczanie zachowań.
Dla drugiego stanowiska, wywodzącego się z psychoanalizy(w tym głównie z poglądów Freuda), najistotniejsze było zaspokajanie potrzeb emocjonalnych dziecka przez matkę i innych członków rodziny.
Wychowanie w rodzinie sprowadza się, w tym ujęciu, przede wszystkim do kontaktów między dzieckiem a jego rodzicami oraz rodzeństwem i właśnie w toku tych interakcji dokonuje się proces socjalizacji dziecka.
Żaden trening i świadomy plan wychowawczy nie jest konieczny ani nawet wskazany, gdyż małe dziecko przejawia w sposób wyrazisty swoje potrzeby i pragnienia, a rodzice intuicyjnie je wyczuwają i odczytują starając się je spełnić.
A zatem samo dziecko narzuca sposób, w jaki należy z nim postępować w danym okresie rozwojowym.
Wychowanie całkowicie liberalne, pozostawiające dziecku maksymalną swobodę, jest wychowaniem najbardziej sprzyjającym rozwojowi osobowości dziecka: natomiast wszelki przymus, podobnie jak utrata przywilejów są przyczyną długotrwałych urazów.
Żadne z tych stanowisk nie utrzymało się w postaci skrajnej, jednakże poprzez liczne prace popularyzatorskie, publikowane w różnych krajach, wywarły one wpływ na praktykę wychowania w rodzinie.
Podejmowano także z mniejszym lub większym powodzeniem-próby wiązania niektórych neobehawiorystycznych koncepcji uczenia się z pewnymi założeniami teoretycznymi psychoanalizy(Dollard, Miller, 19673.
Tragiczne następstwa drugiej wojny światowej i pozbawienie wielu dzieci opieki rodziny macierzystej spowodowały konieczność zorganizowania w wielu krajach placówek opiekuńczych dla dzieci całkowicie lub częściowo osieroconych.
Niedobory w rozwoju fizycznym i psychicznym dzieci wzrastających w instytucjach opiekuńczych stały się poważnym problemem społecznym, potwierdzającym zarówno potrzebę więzi emocjonalnej dziecka z matką i innymi osobami dorosłymi, silną od pierwszych miesięcy życia, jak też znaczenie zorganizowanego wychowania instytucjonalnego w okresie wczesnego dzieciństwa(Szczełowanow, Aksarinal 955).
Opieka a wychowanie małego dziecka.
W procesie wychowania dziecka, zależnie od fazy rozwoju, w jakiej się ono znajduje, wyodrębniamy charakterystyczne cechy i różnice jakościowe
|
WÄ
tki
|