Osoba poszkodowana na zdrowiu, mimo �e z racji swego upo�ledzenia jest pod pewnymi wzgl�dami inna, nie jest ca�kowicie odmienna i mo�e funkcjonowa� prawid�owo dla siebie i...

L. Wessman w analizie systemu integracyjnego wyr�nia Integracj� przez zastosowanie odpowiednich urz�dze� oraz integracj� funkcjonaln�. Oba rodzaje integracji polegaj� na w��pze-tiiu otoczenia fizycznego takich u�atwie� technicznych i orfani-Kncyjnych, kt�re zapewni� osobom upo�ledzonym jak najlepsze funkcjonowanie. Osoby te mieszkaj�, pracuj� i sp�dzaj� czas wolny w takich samych warunkach jak osoby pe�nosprawne. Integracja przez zastosowanie odpowiednich urz�dze� jest warunkiem i 11 legracji funkcjonalnej. Najkorzystniejszy jest taki system kszta�cenia i wychowania il/,ieci i m�odzie�y z odchyleniami od normy, kt�ry pozwala zaspokoi� r�ne potrzeby wychowank�w. Wychodz�c z za�o�e�, �e M/,kolnictwo specjalne jest sk�adow� cz�ci� kszta�cenia w og�le, w zakresie systemu integracyjnego wy�oniono dot�d g��wne formy kszta�cenia dzieci i m�odzie�y: - w��czenie dzieci i m�odzie�y upo�ledzonej do zwyk�ych klas w zwyk�ych szko�ach, - specjalne klasy w zwyk�ych szko�ach, - specjalne szko�y z mo�liwo�ci� zamieszkania w internacie. W niekt�rych pa�stwach idea integracji realizowana jest w ten K|�os�b, �e dzieci zdrowe w��cza si� na pewien czas do klas lub n/.k� specjalnych. Czyni si� to ze wzgl�du na obop�lne korzy�ci -d/.ieci upo�ledzonych i zdrowych. Dzieci z odchyleniami od normy maj� mo�liwo�ci przebywania w�r�d dzieci pe�nosprawnych. Poznaj� wtedy ich potrzeby i sposoby ich zaspokajania. Dzieci wirowe za� przekonuj� si�, jak wiele wsp�lnego maj� z nimi ich upo�ledzeni koledzy. Ta forma integracji ma szczeg�lne znaczenie w kszta�towaniu wzajemnych postaw. Do�wiadczenie wykazuje, �e mo�liwo�ci w��czania upo�ledzonych do zwyk�ych szk� s� o wiele wy�sze ni� si� s�dzi. Na przyk�ad w Szwecji dzieci z upo�ledzeniami narz�d�w ruchu umiesz- 34 Kazimierz Jacek Zab�ocki cza si� w zwyk�ych szko�ach. Te, kt�re wymagaj� specjalnej opieki lekarskiej, mieszkaj� w internacie. Inne do�wiadczenia wskazuj�, �e dzieci lekko umys�owo upo�ledzone zdobywaj� wi�cej wiadomo�ci, ucz�c si� w klasach zwyk�ych. Lepiej natomiast przystosowuj� si� do wymaga� szko�y w klasach specjalnych, organizowanych na terenie zwyk�ych szk�. Integracja mo�e mie� te� r�ne stopnie. Stopie� integracji zale�y od poziomu sprawno�ci fizycznej, psychicznej i spo�ecznej dziecka. Najmniejsze mo�liwo�ci integracji maj� dzieci umys�owo upo�ledzone w stopniach ci�szych oraz ze z�o�onymi schorzeniami lub kalectwem. Ruch integracyjny zapocz�tkowa�a krytyka wad szko�y specjalnej i innych form opieki instytucjonalnej. Przeciwnicy szk� specjalnych przypisuj� im ekskluzywno��, ska�enie "inno�ci�" stawiaj�ce uczniom zbyt ma�e wymagania. Zarzuca si� te� statyczno�� program�w nauczania oraz przekonanie o specyficznym i innym charakterze cech osobowo�ci ich wychowank�w. Zwolennicy integracji twierdz�, �e segregacja hamuje w�a�ciwy przep�yw informacji mi�dzy upo�ledzonym a �wiatem zewn�trznym, co prowadzi do wzajemnych uprzedze�. W zwyk�ych szko�ach uczy si� dzieci i m�odzie� upo�ledzon� tego, co decyduje o wype�nianiu zada�, jakie czekaj� na nie w przysz�o�ci. Potwierdzaj� to do�wiadczenia przeprowadzone w Danii. Ot� por�wnano po pi�ciu latach wyniki uzyskane przez kilkudziesi�ciu g�uchych ucz�cych si� w zwyk�ej szkole i w szkole specjalnej. Okaza�o si�, �e dzieci ucz�szczaj�ce do zwyk�ej szko�y by�y lepiej przystosowane do �ycia. Trzeba jednak pami�ta�, i� aby integracja da�a spodziewane rezultaty, musz� poprzedza� j� r�ne czynno�ci przygotowawcze. Chodzi tu mi�dzy innymi o przygotowanie rodzic�w, pedagog�w oraz zapewnienie odpowiednich pomocy naukowych i technicznych. Do�wiadczenia pokazuj�, �e je�eli nie mo�na zapewni� upo�ledzonym odpowiednich warunk�w w zwyk�ych szko�ach, to nie powinno si� ich tam umieszcza�. W��czenie do szko�y zwyk�ej w takiej sytuacji by�oby wr�cz szkodliwe. Sukces systemu integracyjnego zale�y przede wszystkim od maksymalnego usprawnienia i usamodzielnienia upo�ledzonego dziecka. Od wczesnego dzieci�stwa nale�y dziecko utwierdza� Kszta�cenie specjalne w polskiej my�li pedagogicznej 35 w przekonaniu, �e mo�e ono ucz�szcza� do zwyk�ej szko�y, �e tam odzyska sprawno�� fizyczn�, samodzielno�� i przekonanie o swo-jnj warto�ci. W��czaniu dzieci i m�odzie�y w zwyk�e formy kszta�-inmia i wychowania sprzyja obecnie indywidualizowanie procesu nauczania w zwyk�ych szko�ach. L. Lessman zwraca uwag� na �zereg sytuacji, kt�re mog� u�atwi� integracj� os�b z odchyleniami od normy. Po pierwsze, im mniejsza liczba uczni�w upo�ledzonych w��czonych do zwyk�ej szko�y, tym �atwiejsza i skuteczniejsza jest integracja. Najwi�ksze trudno�ci wyst�puj� w�wczas, gdy grupy upo�ledzonych i zdrowych dzieci s� r�wne. Pomoc udzielana w�w-i'/,us dzieciom upo�ledzonym poch�ania zbyt wiele czasu. Po drugie, im starsze s� osoby upo�ledzone, tym wolniej post�-inije proces integracji. Naj�atwiej i najkorzystniej przebiega on n dzieci w przedszkolu. Po trzecie, r�nice wieku sprzyjaj� integracji wtedy, gdy grupa integrowana jest m�odsza. Po czwarte, wi�ksze r�nice i odmienno�ci mi�dzy osobami in-i Murowanymi a grup� sprzyjaj� cz�sto wzajemnej wsp�pracy. Nie wyst�puje w�wczas wzajemne zagro�enie. Ka�da jednostka reprezentuje odmienne warto�ci i nie ma potrzeby wsp�zawodnictwa, l wreszcie trzeba pami�ta� o tym, �e im wi�cej dzieci upo�ledzonych ucz�szcza do zwyk�ej klasy, tym mniejsza powinna by� klasa. Istotnym aspektem w kszta�ceniu i wychowywaniu os�b upo-Jndzonych jest przygotowanie plac�wek o�wiatowych. Bardzo wa�na rola przypada w tym zakresie nauczycielowi i wychowaw-i v. Nawet dzieci ci�ko poszkodowane mog� ucz�szcza� do zwy-Uoj szko�y, je�eli ich potrzeby s� odpowiednio zaspokajane. Cho-il/i tu zw�aszcza o wychowank�w i nauczycieli klasy, do kt�rej nc/.e� upo�ledzony ucz�szcza, oraz o nauczycieli specjalist�w, /adaniem tych ostatnich jest nie tylko wspomaganie nauczyciela w rozwi�zywaniu r�nych nietypowych problem�w dydaktycz-i tych, ale i zainteresowanie si� dzieckiem, kt�re znalaz�o si� w nowym �rodowisku. Nauczyciele konsultanci powinni wsp�pracowa� rodzicami i rodze�stwem dziecka upo�ledzonego. W programie luirs�w organizowanych dla rodzic�w przewiduje si� du�o czasu nit kszta�towanie w�a�ciwych postaw wobec w�asnego dziecka