Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Główną uwagę skupiliśmy na problemach szkolnej edukacji historycznej, zdecydowały o tym nie tylko określone względy praktyczne, tj. potrzeby nauczycieli i studentów przygotowujących się do zawodu nauczycielskiego, przesądził o tym również skromny jeszcze dorobek badań dotyczących pozaszkolnej edukacji historycznej. Staraliśmy się jednak o to, aby szkolna edukacja historyczna i jej problemy ukazane zostały w szerokim kontekście społecznego obiegu wiedzy historycznej. Problematyce tej poświęcone zostały dwa rozdziały tego podręcznika (rozdziały III i IV), w których m.in. omawiamy różne formy przekazu historycznego, takie np. jak historiografia, publicystyka historyczna, literatura piękna, historia oralna, i analizujemy ich wpływ na świadomość i kulturę historyczną społeczeństwa. Rozdziały I i II zostały poświęcone metodologicznym problemom dydaktyki historii.
Względy praktyczne zadecydowały również o tym, iż podręcznik koncentruje się na problematyce aktualnej. Zrezygnowano w związku z tym z systematycznego wykładu dziejów edukacji historycznej i myśli dydaktyczno-historycznej. Problematyka ta została szeroko omówiona w dotychczas istniejącej literaturze naukowej. Czytelników bliżej zainteresowanych tymi zagadnieniami odsyłamy do opracowań Jerzego Maternickiego: Dydaktyka historii w Polsce 1773-1918 (1974), i Polska dydaktyka historii 1918-1939 (1978), a także do monografii wymienionych w rozdziale II.
Wyeksponowaliśmy zagadnienia nowe, pomijane lub też w niedostatecznym stopniu uwzględniane w dotychczasowych kompendiach z zakresu dydaktyki historii. Sposób prezentacji poszczególnych problemów jest zróżnicowany m.in. w zależności od stopnia ich złożoności, aktualnego stanu badań i dostępności istniejącej literatury monograficznej (polskiej i obcej). Zagadnienia względnie proste, szeroko opisane w dostępnej literaturze naukowej, przedstawione zostały w sposób syntetyczny. Zagadnienia nowe i złożone, słabo opracowane w literaturze monograficznej, potraktowane zostały szerzej, w sposób analityczny. Dotyczy to zwłaszcza niektórych spraw omawianych w pierwszej i drugiej części podręcznika. Niektóre partie-naszej pracy mają charakter materiałowy. Staraliśmy się w ten sposób stworzyć warunki do samodzielnej pracy studenta nad wybranymi zagadnieniami. Uważamy, iż głównym zadaniem podręcznika uniwersyteckiego jest nie tyle dostarczenie studentowi gotowej" wiedzy, ile postawienie pewnych problemów i wskazanie dróg prowadzących do ich rozwiązania.
Autorzy starali się pokazać dydaktykę historii jako dziedzinę żywą i żywotną, wciąż zmieniającą się, rozszerzającą pole swoich dociekań, poszukującą coraz doskonalszych narzędzi
6
badawczych. Wiedza dydaktyczno-historyczna ma charakter otwarty, jest przedmiotem licznych sporów i kontrowersji. Staraliśmy się więc zaprezentować Czytelnikowi wiele poglądów na każde niemal z omawianych zagadnień. Umożliwi mu to, jak nam się wydaje, wyrobienie sobie własnego zdania o poruszanych w książce tematach.
Autorzy podręcznika zdają sobie sprawę z wielu jego niedostatków. Nie wszystkie zagadnienia zostały w nim należycie pogłębione. Czasami uniemożliwiał to aktualny, nie zawsze zadowalający stan badań w niektórych dziedzinach. Dotyczy to m.in. słabo dotychczas zbadanych, zwłaszcza w Polsce, psychologicznych podstaw nauczania historii. Na szersze, pogłębione ujęcie tego zagadnienia przyjdzie nam zapewne jeszcze trochę poczekać. Inaczej wyglądają metodologiczne, socjologiczne i kulturologiczne aspekty edukacji historycznej. Mamy w tej dziedzinie poważny, liczący się dorobek, który można było wykorzystać w analizie wielu interesujących nas tu zagadnień dydaktyczno-historycznych.
Dobry podręcznik uniwersytecki powstaje stopniowo, przy współpracy użytkowników. Mając nadzieję na drugie wydanie naszej pracy, zwracamy się z apelem do Czytelników
0 nadsyłanie wszelkich uwag, które mogą się przyczynić do jej dalszego doskonalenia. Już teraz pragniemy podziękować pierwszym Czytelnikom tej pracy - Prof. Prof. Januszowi Rulce
1 Jerzemu Topolskiemu za cenne uwagi recenzyjne, które w niemałym stopniu przyczyniły się do podniesienia jej wartości.
Jerzy Maternicki
Część pierwsza
Teoretyczne
i metodologiczne
podstawy dydaktyki
historii
Jerzy Maternicki
/. Współczesna dydaktyka historii
1. Problemy terminologiczne
Termin dydaktyka historii" ma wiele znaczeń. Posłużymy się tu pewnym przykładem. Kiedy mówimy, że ktoś uprawia dydaktykę historii", możemy mieć na myśli zarówno to, iż osoba ta - w takiej lub innej formie - upowszechnia wiedzę historyczną (np. zajmuje się nauczaniem historii w szkole średniej lub na uniwersytecie), jak i to, iż prowadzi ona mniej lub bardziej systematyczne badania w tej dziedzinie, np. dotyczące edukacji historycznej młodzieży
|
WÄ
tki
|