Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Dowiedziałem się, ilu niewinnych zostało skazanych na śmierć albo na wygnanie przez
intrygi faworyta przekupującego sądy oraz przez złośliwość frakcji politycznych.
Jak się to stało, że nikczemnicy zostali wyniesieni do najwyższych godności, obdarzeni
zaufaniem, władzą, tytułami i majątkiem. Dowiedziałem się, jaką rolę w poczynaniach
dworów i rad królewskich oraz senatów odegrali: rajfurzy, podwiki, pieczeniarze
i błazny. Zobaczywszy źródło wszystkich na świecie oszustw, sromotne pobudki najznakomitszych
czynów, sprężyny albo raczej przypadki nieprzewidziane, które do uskutecznienia
przedsięwzięcia ludzkiego wiele pomagają, zobaczywszy, mówię, to wszystko, jakże
mądrość i cnotę ludzką poczytałem za rzecz nikczemną!
Odkryłem nieświadomość i zuchwałość dziejopisów, piszących anegdoty, czyli historie
sekretne, którzy niektórych królów jakby trucizną zgubionych opisują, którzy śmieją
powtarzać rozmowy sekretne monarchy z pierwszym ministrem, a nikt przy nich nie
był przytomny, wytrychem, że tak powiem, dobierają się do gabinetów i myśli ambasadorów
i ministrów, a zawsze na swoje nieszczęście się mylą.
4 Ani męża dzielnego, ani kobiety czystej ( łac. ) .
109 W tym to miejscu dowiedziałem się o tajemnych przyczynach niektórych przypadków,
co
zadziwiły świat cały, jak jedna podwika rządziła buduarem, buduar rządził radą sekretną,
a rada sekretna całym Parlamentem.
Przyznał mi się jeden wódz, że odniósł raz zwycięstwo przez swoją bojaźń i podłość,
a pewien admirał powiedział mi, iż z braku ścisłych wiadomości zniósł nieprzyjacielską
flotę wtenczas, kiedy życzył sobie, żeby jego flotę zbito. Trzech królów wyznało,
iż przez cały czas panowania swego żadnego poczciwego i zasłużonego człowieka na
żaden nie wynieśli urząd, wyjąwszy wypadki, gdy ich oszukał minister, któremu ufali,
i nie postępowaliby inaczej, gdyby znowu żyli, ponieważ, jak z wielką siłą rozumu
dowodzili, tron nie utrzymałby się bez przekupstwa, a ufność i rozwaga, które są
nieodłączne od cnoty, były ustawiczną zawadą w sprawach publicznych.
Byłem ciekawy, jakim sposobem tak wiele osób przyszło do tak zaszczytnych tytułów
i tak wysokiej fortuny. Przestałem na czasach niedawnych, teraźniejszość zaś najtroskliwiej
pomijałem z obawy, ażebym nawet cudzoziemców nie obraził. Nie ma bowiem chyba potrzeby
uświadamiać czytelnika, iż cokolwiek mówię, bynajmniej się nie odnosi do mej kochanej
ojczyzny. Wielu się zjawiło i po kilku pytaniach rozwinęli przede mną taki obraz
hańby, że zmuszany byłem poważnie się zastanowić. Pomiędzy sposobami tymi krzywoprzysięstwa,
uciemiężenia, podstępy, zdrady, oszustwa, kradzieże i inne " słabostki " były po
prostu fraszkami niewartymi uwagi i miałem dla nich należytą wyrozumiałość, ale
wielu wyznało, iż wywyższenie swoje zawdzięczali łatwości podawania żon i córek na
najokropniejsze rozpusty, sodomii i kazirodztwu, zdradzie ojczyzny i monarchy,
używaniu trucizny albo gwałceniu sprawiedliwości dla zniszczenia niewinnych. Po takowych
odkryciach trzeba mi darować, jeżeli od owego czasu zacząłem mniej cenić wielkość,
którą naturalnie szanuję i poważam, jak wszyscy niżsi powinni szanować tych, których
natura lub szczęście posadziły w wyższym rzędzie.
Czytałem w niektórych książkach, że niektórzy poddani wielkie monarchom i ojczyźnie
swojej uczynili przysługi, chciałem ich widzieć, ale mi odpowiedziano, że zapomniano
ich imion, i tylko tych pamiętano, o których dziejopisowie uczynili wzmiankę, podając
ich za zdrajców i oszustów. I ci ludzie poczciwi, co o nich zapomniano, stanęli przede
mną; ale bardzo upokorzeni, w mizernym stanie. Powiedzieli, że większość poumierała
w ubóstwie i w nieszczęściu, a niektórzy z nich nawet na rusztowaniu lub szubienicy.
Między nimi ujrzałem jednego człowieka, którego przypadek zdał mi się osobliwy. Miał
przy sobie młodziana z osiemnaście lat mającego
|
WÄ
tki
|