Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Niekorzystnym zjawi-
163
skiem było to, że na najmniejszej odległości i między wewnętrznym a zewnętrznym frontem okrążenia (dochodzącej do 20 km) front radziecki nie miał charakteru ciągłego i broniły go siły stosunkowo słabe. Miało to miejsce na kierunkach: SowieckiNiżnie-Czyrska oraz SowieckiAksaj.
Gen. Wasilewski, składając 23 listopada naczelnemu dowódcy Armii Radzieckiej Stalinowi meldunek o sytuacji pod Stalingradem, ocenił, że najważniejszym zadaniem wojsk radzieckich jest jak najszybsze zniszczenie okrążonego zgrupowania wroga i uwolnienie własnych sił zaangażowanych w operacji. Jednocześnie szef Sztabu Generalnego wyraził pogląd, że realizacja tego zadania wymaga całkowitej izolacji okrążonego zgrupowania od nadciągających świeżych sił nieprzyjaciela. W związku z tym postulował natychmiastowe utworzenie silnego zewnętrznego frontu okrążenia oraz ześrodkowanie na zapleczu silnych odwodów składających się z wojsk szybkich. Proponował także, aby wojska radzieckie, znajdujące się na zewnętrznym froncie okrążenia, od rana 24 listopada, bez dodatkowego przygotowania, kontynuowały działania w celu zlikwidowania okrążonych sił przeciwnika
Stalin zatwierdził propozycje szefa Sztabu Generalnego, który w nocy z 23 na 24 listopada nakreślił dowódcom Frontów zadania dotyczące likwidacji okrążonego nieprzyjaciela.
Do wykonania zbieżnych uderzeń na okrążone siły, w celu rozczłonkowania ich i następnie zniszczenia poszczególnych części, zostały wyznaczone od zachodu 21 armia Frontu Pohidniowo-Zachcdniego, wzmocniona 26 i 4 korpusami pancernymi; od pomocy 65, 24 i 66 armie Frontu Dońskiego; od wschodu i południa 62, 64 i 57 armie Frontu Stalingradzkiego. Pozostałe" wojska miały w tym czasie dobrze umocnić się na zewnętrznym froncie okrążenia i na zajętych rubieżach.
Zadania te wykonywano od 24 do 30 listopada. Ponieważ pogoda stopniowo zaczęła się poprawiać, działania wojsk lądowych mogło wspierać lotnictwo, które wykonywało około 8001000 samolotolotów na dobę. Liczba ta pięcio
11*
164
krotnic przewyższała loty wykonywane wówczas przez lotnictwo niemieckie.
W tej bardzo trudnej sytuacji 24 listopada o godzinie 2.00 Hitler przesłał 6 armii telegraficzny rozkaz, ^rmia powinna być przekonana, że uczynię wszystko, żeby ją zabezpieczyć i w odpowiednim czasie uwolnić. Jestem przekonany i wierzę, że bohaterska 6 armia i jej dowódca spełnią swój obowiązek" 10.
Niektórzy dowódcy okrążonych związków taktycznych starali się już w pierwszych dniach wielkiego dramatu 6 armii zwrócić uwagę dowódcy na los jego wojsk, spieszyli z propozycjami ich ocalenia. Jednym z pierwszych, który właściwie ocenił położenie armii Paulusa, był dowódca 51 korpusu piechoty gen. Walther von Seydlitz-Knrzbach. Świadczy o tym jego memoriał do dowódcy 6 armii, napisany 25 listopada. Już w pierwszych słowach zaznaczył on, że Armia stoi przed alternatywą: albo przebijanie się z kotła na południowy zachód w ogólnym kłeraaku na Kotielnikowski, albo czeka ją zagłada w Bisdługim
czasie" ".
Dowódca 51 korpusu na swój memoriał nie *trzymał odpowiedzi. Gen. Paulus konsekwentnie realizował rozkaz Hitlera, chociaż wydarzenia na polu walki nie safeowały żadnej nadziei na wyjście 6 armii z matni.
Pod wieczór 30 listopada zajmowany przez okrążonego nieprzyjaciela obszar zmniejszył się więcej niż e połowę. Jego szerokość z północy na południe wynosiła od 30 do 40 km, z zachodu na wschód od 70 do 80 km. Jednakże wojska radzieckie nie były jeszcze w stanie rozciąć zgrupowania przeciwnika, który bronił się zaciekle i umiejętnie. Aktywnie manewrował odwodami wewnątrz kotła i organizował skuteczną obronę przeciwpancerną. Ponadto jedena-
10 W. von S e y d l i t z, Stalingrad Konflikt und Konnsequentz, Oldenburg i Hamburg 1977, s. 200.
11 Tamże, s. 2/05. Uwrażliwienie Seydlitza-Kurzbacha na konsekwencje wynikające z okrążenia pod Stalingradem wzięło się z tego, że prażył on już raz okrążenie, od lutego do drugiej połowy kwietnia 1942 r. Wojska Frontu Północno-Zachodniego okrążyły wówczas na zachód od Demiańska pięć dywizji z korpusu 16 armii około 95 tyś. ludzi.
165
stodniowe nieustanne natarcie, przy nie sprzyjającej pogodzie, wyczerpywało do ostatecznych granic siły radzieckie. W dodatku okazało się, że liczba okrążonych wojsk, szacowana początkowo na 8590 tyś.-ludzi, w rzeczywistości wynosiła ponad 300 tyś. W tych warunkach do rozbicia nieprzyjaciela dowództwo radzieckie musiało zaangażować znacznie większe siły i odpowiednio przygotować nowe uderzenia rozcinające.
W czasie gdy większa część sił radzieckich rozbijała opór znajdującego się w kotle nieprzyjaciela, pozostała część zaangażowana była w walce na zewnętrznym froncie okrążenia. Wrogowi udało się zorganizować obronę wzdłuż rzek: Kriwa, Czyr i Aksaj. Obsadzały ją różne grupy bojowe powstałe bądź z inicjatywy miejscowych dowódców, bądź z rozkazu dowództwa Grupy Armii B". Również dowódcy rumuńskiej 3 armii gen. Dumitrescu udało się odtworzyć dowodzenie nad ocalałymi z pogromu jednostkami i przygotować obronę na rubieży: stacja kolejowa Czyr, na zachód od Surowikina, oraz ObliwskaCzerny-szewska. Generałowi rumuńskiemu podporządkowano dowództwo niemieckich grup bojowych Stumpfeld" i Spang".
Równocześnie, wykonując rozkaz Hitlera z 24 listopada, przygotowano działania deblokujące
|
WÄ
tki
|