ďťż
Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Litwini tymczasem zebrali siły dla odzyskania Rusi l za-
jęli Wołyń. Nie zmieniło sytuacji w sposób zasadniczy
włączenie się do wojny króla węgierskiego. Doszło na-
tomiast teraz do bardzo ważkich układów politycznych.
Najpierw w 1350 r. stanął między Kazimierzem Wielkim
a Ludwikiem Andegaweńskim układ tej treści, że Ludwik 'l
zrzekał się na rzecz Kazimierza swoich roszczeń do Rusi
Halicko-Włodzimierskiej; gdyby jednak Kazimierz miał
potomstwo męskie, to Ruś nie przejdzie w sukcesji na
Kazimierzowego syna, ale zostanie przez Węgry wyku-
piona za 100 tyś. florenów. Jeżeli natomiast w myśl po-
rozumienia z 1338 r. po Kazimierzu tron polski przejdzie
na Andegawena, wówczas Ruś pozostanie w dotychcza-
Bowym związku państwowym, czy ściślej: należeć będzie
do zuniowanago państwa polsko-węgierskiego. W 1351 r,
228
doszło z kolei do umowy Ludwika z księciem litewskim
Kiejstutem. Kazimierz Wielki, który właśnie ciężko za-
chorował, w umowie nie uczestniczył. Za cenę obrony
Litwy przed Tatarami i Krzyżakami przez Polskę i Wę-
try Litwa miała przyjąć chrzest, a Ludwik wyjednać
Kiejstutowi koronę królewską. Układ ten zabezpieczał
przede wszystkim interesy Węgier na Rusi, toteż w rok
później, gdy Ludwik zaangażował się w sprawy dalma-
ckie, doszło z pominięciem jego do rozejmu między Ka-
limierzem Wielkim a synami Giedymina Olgierdem
l Kiejstutem. Rozejm miał charakter kompromisu, bo
Litwa zatrzymywała ziemie; włodzimierską, iucką, bełską,
chełmską i brzeską, Polska zaś właściwą Ruś Halicką.
Do nowych zatargów polsko-litewskich doszło w 1355
i 1356 r. Kazimierz zajął wówczas Włodzimierz; w 1357 r.
przywrócono stosunki pokojowe i teraz król Polski jął
xabiegać w Awinionie o chrystianizację Litwy i koronę
królewską dla jej władcy. Miało to zabezpieczyć Litwę
przed Krzyżakami.
Nowy etap podboju Rusi przez Polskę przypada na
fata 1365 -1366. Najpierw pozyskał sobie Kazimierz Je-
rzego Narymutowicza, księcia na Bełzie i Chełmie, a nad-
to wówczas lub wcześniej podporządkował sobie książąt
Korłatowiczów podolskich. Wyprawa z 1366 r. przyniosła
Kazimierzowi nowy sukces w postach rozległych nabytków
terytorialnych na Wołyniu. Zawarty teraz z Giedymino-
wicami traktat przyznawał Polsce znaczną większość ziem
Rusi Włodzimierskiej. Przy Litwie pozostały Łuck, Brześć
Litewski i niektóre pomniejsze grody w północno-wschod-
aiej części Wołynia. W ziemiach bełskiej i chełmskiej
pozostawił Kazimierz Jerzego Narymutowicza, a we Wło-
drimierzu Aleksandra Koriatowicza, jako lenników
Polski.
Jan Długosz w sto lat później podaje informację, że
w 1359 r. Kazimierz Wielki podjął wyprawę do Moł-
dawii, zakończoną klęską z powodu podstępności Mołda-
wian. W nowszej literaturze uciera się opinia, że mamy
ta do czynienia z pomyłką, z przeniesieniem o kilkanaście
Sit wstecz epizodu z czasów Ludwika, że zatem żadnej
wyprawy mołdawskiej za czasów Kazimierza Wielkiego
ie było.
228
16. Ku rewindykacji Śląska
Rezygnację z praw do Śląska Kazimierz Wielki trak-
tował jako posunięcie taktyczne, ale nigdy nie rozstał
się z myślą odzyskania tej dzielnicy dla Polski. Utrzy-
mywał przyjazne stosunki z jedynym po 1336 r. niepod-
ległym państewkiem śląskim, tj. księstwem świdnicko-
-jaworskim. W 1343 r. rewindykował zbrojnie ziemię
wschowską, która jako relikt panowania książąt gło-
gowskich w Wielkopolsce należała wówczas do księ-
stwa żagańskiego. Wnet potem zawarł Kazimierz przy-
mierze z cesarzem Ludwikiem Bawarskim, wymierzone
przeciw Luksemburgom. W 1345 r. uwięził powracającego
z wyprawy litewskiej Karola Luksemburczyka, a z kolei
w przymierzu z Bolkiem świdnickim wdał się w wojnę
7 Luksemburgami o Śląsk. Pozyskał sobie książąt górno-
śląskich, natomiast został bezpośrednio zagrożony zbroj-
nym najazdem Jana Luksemburczyka, który podszedł aż
pod Kraków. Wnet sukces Karola Luksemburczyka
w walce o tron niemiecki i koronę cesarską oraz śmierć
cesarza Ludwika Bawarskiego (1347) skłoniły Kazimierza
Wielkiego do układów. W pokoju namysłowskim z 1348 r.
Polska wycofała się z wojny bez strat i korzyści, a spór
Bolka świdnickiego z Karolem miał być rozstrzygnięty
przez Albrechta Habsburga. Jeszcze przed zawarciem te-
go pokoju ogłosił Karol IV formalny akt wcielenia Śląska
do Korony Królestwa Czeskiego, potwierdzony następnie
w 1355 r. Tak więc próba odzyskania Śląska w drodze
starcia zbrojnego z Luksemburgami nie powiodła się.
W 1348 r. rozpoczął Karol IV w Stolicy Apostolskiej
starania o oderwanie Śląska od prowincji kościelnej pol-
skiej, tj. od arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, i o włącze-
nie go do utworzonego przed czterema laty arcybiskup-
stwa w Pradze. Energiczne przeciwdziałanie Kazimierza
Wielkiego zakończyło sprawę w 1360 r. pełnym sukcesem
Polski, bo Karol IV nie tylko jej zaniechał, ale przy-
rzekł -Kazimierzowi Wielkiemu więcej jej nie wszczynać.
Gorzej potoczyły się losy ostatniego niepodległego księ-
stwa śląskiego. W 1353 r. Bolko świdnicki oddał Karolo-
wi IV za żonę bratanicę Annę, jedyną swą sukcesorkę,
230
-STSO. z nią przyrzekł wcielenie, swojego księstwa do
Korony Królestwa Czeskiego. Sprawa śląska splotła się-
faz z mazowiecką. Dwa lata wcześniej bowiem, w zwią-
dca ze śmiercią Bolesława płockiego, Kazimierz Wielki
o^i faktycznie w posiadanie płocką część Mazowsza,
as pozostałych przy życiu dwu książąt mazowieckich
ftrad Bolesława: Kazimierza i Ziemowita) zamienił na
wołch wasali i obiecał ich uwolnić od związku lennego
X dechami. Tymczasem Ludwik Andegaweński w imie-
10 króla Kazimierza zrzekł się na rzecz Karola IV praw
^bki do księstwa świdnicko-jaworskiego (oraz zasta-
wionej Polsce Byczyny z Kluczborkiem), a Karol IV ustą-
pił w zamian na rzecz Kazimierza Wielkiego ze swoich
praw do Mazowsza, Kazimierz jednak, zawsze niechętny
(zelkim zrzeczeniem terytorialnym, ociągał się z raty-
fikacją tego układu aż po rok 1356.
W kilka lat później podjął Kazimierz Wielki przygo-
i wwania do rewindykacji Śląska. Zaczął od podważania
Uoemburskich tytułów prawnych do tej dzielnicy.
W tym celu wystąpił do papieża z supliką o unieważnie-
sae niesłusznych jego zrzeczeń ku szkodzie Królestwa, do-
|
WÄ
tki
|