Jednak�e w ostatnich latach znowu daje si� zauwa�y� nawr�t do metody biograficznej wynikaj�cy z krytycznej oceny metod public opinion polis i metod pomiaru postaw za pomoc�...

Zarzuca si� tym metodom, �e nie daj� wgl�du w psychologiczne procesy kszta�towania si� i ci�g�o�ci postaw, �e rozpatruj� postawy i opinie w oderwaniu od struktur spo�ecznych i proces�w historycznych, w kt�rych zachodz�. Szukaj�c mo�liwo�ci wyeliminowania tych brak�w metod statystycznych, niekt�rzy socjologowie znowu zwracaj� uwag� na autobiografii szukaj� metod ich wyzyskania jako materia��w uzupe�niaj�cych inne badania. OG�LNA CHARAKTERYSTYKA METODY Wprowadzenie dokument�w biograficznych jako materia��w socjologicznych wywo�a�o dwie tendencje metodologiczne: l) rozwijanie metody"wykorzystuj�cej jedynie te dokumenty - Jako najlepszy rodzaj materia��w pozwalaj�cy na rozwi�zywanie wszelkich zagadnie� socjologicznych, 2) oraz wykorzystywanie tych dokument�w jako materia��w uzupe�niaj�cych i pomocniczych. Zastan�wmy si� najpierw na czym polega�a ta metoda. W �cis�ym znaczeniu tego s�owa -^metoda_dokumentow biograf icz-nych_nazywamy takie prowadzenie bada� socjologicznych, wJktorych do rozwi�zania postawionego zagadnienia zbie-ra^si� tylko materia�y^ zawieraj�ce relacje ludzi o ich uczestnictwie _w zdarzeniach i procesach stanowi�cych 619 ^�zedmiot bada�, a na podst�wie^ych relacji dokonuje si� dgisUJianych proces�w i_stawia hipot�zy^wyja�niaj�ce. Mo�na sobie np. przedstawi� nast�puj�ce badania" prowadzone t� metod�: Interesuje nas proces przystosowywania si� ch�op�w do pracy w przemy�le, w zwi�zku z industrializacj� jakiego� kraju. Aby opisa� zjawiska zachodz�ce w toku tego procesu i zbudowa� teori� wyja�niaj�c�, jakie czynniki w tym procesie graj� decyduj�c� rol�, mo�emy zebra� odpowiedni� ilo�� autobiografii by�ych ch�op�w pracuj�cych kr�tszy i d�u�szy czas w przemy�le. Autobiografie te napisane by�yby wed�ug naszych wskaz�wek, a te wskaz�wki z kolei s� podyktowane zespo�em hipotez roboczych, z jakimi przyst�pujemy do bada�. Zebrane autobiografie przygotowujemy technicznie do wykorzystania, tzn. sporz�dzamy do nich indeks zagadnie�, dokonujemy selekcji ze wzgl�du na zawarte w nich informacje, nast�pnie staramy si� wykry� charakterystyczne zjawiska i zdarzenia sk�adaj�ce si� na proces przystosowania, czynniki, jakie na ten proces wp�ywaj�, przedstawi� typowy przebieg tego procesu i da� teori� wyja�niaj�c�. Autobiografie zawi^ra.la^opisy indywidualnych prze�y� ch�op�w, kt�rzy przenie�li si� ze wsi do fabryk. Z owych opis�w socjolog wyci�ga te wszystkie dane, kt�re s� mu potrzebne do rozwi�zania badanego problemu. Lecz dokumenty biograficzne mog� by� wykorzystane tak�eTi do innych cel�w. Robert Angell wyr�nia sze�� r�nych cel�w u�ytkowania autobiografii:^) Lektura obszernych zbior�w autobiografii, daj�cych szerokie i sugestywne opisy r�nych grup i �rodowisk spo�ecznych, r�nych typ�w osobowo�ci ludzkich, mo�e nasun�� badaczowi pewne nowe idee og�lne, wytyczaj�ce jego badaniom okre�lony kierunek. Te idee og�lne nie s� konkretnymi hipotezami wymagaj�cymi sprawdzenia, lecz raczej pewnymi intuicjami, ,,teoriami" og�lnymi. (^) Dokumenty osobiste mog� nasun�� pewien zesp� hipotez dotycz�cych konkretnych zjawisk i proces�w, mog� tak�e dostarczy� materia- 620 ��w do ich weryfikacji. Weryfikacja taka wymaga dok�adnego i �cis�ego post�powania w analizie dokument�w, o czym b�dzie mowa poni�ej.^ W mniej rygorystycznym post�powaniu - dokumenty osobiste dostarczaj� badaczowi materia�u ilustruj�cego pewne z g�ry powzi�te hipotezy. W tym wypadku socjolog ulega pokusie potraktowania opis�w zawartych w autobiografiach jako opis�w naukowych i podane przez autor�w fakty przytacza jako uzasadnienie ilustruj�ce nie sprawdzone przez siebie tezy.^ (C/ Dokumenty osobiste mog� tak�e s�u�y� do weryfikowania hipotez nie z nich zaczerpni�tych. Mo�e si� zdarzy�, �e badacz zebra� inne materia�y i na ich podstawie wysuwa hipotezy czy wyja�nienia teoretyczne, a dokumenty osobiste traktuje jako materia� kontrolny. O. Dokumenty osobiste mog� pos�u�y� za materia� umo�liwiaj�cy zrozu' mienie (a wi�c nie wyja�nienie) pewnych proces�w psychospo�ecznych zachodz�cych w grupach, instytucjach, czy te� w indywidualnych osobowo�ciach