ďťż
Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Użytkownik cenzywy zobowiązywał się płacić
właścicielowi ziemi czynsz pieniężny w określonej wysokości. Znacznie rzadziej za otrzymaną
ziemię czynszownik świadczył powinności w naturze, płacąc tzw. champart, tj. dwudziestą,
dziesiątą, dziewiątą, a nawet piątą część zbiorów. Jako długotrwała i dziedziczna dzierżawa
cenzywa podlegała alienacji mogła być sprzedana, darowana, przekazana w spadku, pod
warunkiem wszakże, że nowy jej użytkownik przyjął na siebie wszystkie powinności feudalne
ciążące na cenzywie. Feudał zachowywał zwierzchnie prawo własności ziemi uprawianej przez
czynszownika, dawał zezwolenie na jej alienację, z czym związane były specjalne opłaty (lods
it ventes). Poza tym czynszownik podlegał też jurysdykqi pańskiej.
Wobec tego, że istniała możliwość handlu ziemią cenzytarną, rozmiary cenzywy mogły
się zwiększać lub zmniejszać. W tej sytuacji następowała koncentracja gruntów w ręku chłopów
zamożnych, system cenzytarny prowadził przeto do wzrastania nierówności majątkowej. Po-
głębianiu tej nierówności na wsi francuskiej sprzyjał także wzrost towarowości gospodarstw
chłopskich i stopniowa ich specjalizacja. Chłopi coraz częściej stykali się z miejscowym ryn-
kiem, gdzie sprzedawali artykuły rolnicze i kupowali wyroby rzemiosła miejskiego.
Chociaż chłopi wyzwalali się stopniowo z zależności poddańczej, a od drugiej połowy XIII w.
łany niewolne zaczęły przekształcać się w czynszowe, położenie ludności wiejskiej było we Fran-
cji niezmiernie ciężkie. Właścicielami ziemi pozostawali feudałowie, a na gruntach chłopskich
ciążyły nadal wszelkiego rodzaju powinności feudalne. Dawne stosunki panowania i podle-
głości całkowicie zostały zachowane. I chociaż chłop poddany stając się czynszownikiem uwal-
niał się od obowiązków związanych z poddaństwem osobistym, ciążyły na nim jednak nadal
różne powinności feudalne.
701
4Ť Hlitorla powszechna t. III l?"i
Tyle o życiu gospodarczym i położeniu mas pracujących we Francji na początku XIV \v
Francusko-angielska wojna stuletnia (13371453), której działania toczyły się na terytorium
królestwa francuskiego, zakłóciła rozwój gospodarczy i spowodowała wielką ruinę kraju.
MIĘDZYNARODOWA SYTUACJA FRANCJI W XIV W.
WALKA Z PAPIESTWEM
Stopniowe kształtowanie się ogólnokrajowego rynku wewnętrznego w rezultacie rozwoju
sił wytwórczych i społecznego podziału pracy było we Francji ekonomiczną przesłanką cen-
tralizacji feudalnego państwa. Pod koniec XIII w. domena królewska obejmowała już więksAj
część terytorium francuskiego. Panujący w tym czasie Filip IV (12851314), nazwany prze/,
nadwornych kronikarzy Pięknym, kontynuował politykę swoich poprzedników i starał się jesz-
cze bardziej powiększyć swe posiadłości. Przyłączył on do domeny królewskiej w rezultacie
dynastycznego małżeństwa bogate i rozległe hrabstwo Szampanii, które począwszy od XII w.
słynęło ze swych jarmarków. Nie powiodła się jednakże Filipowi IV próba rozszerzenia dome-
ny królewskiej kosztem Flandrii, ostatniego niezależnego hrabstwa na północy.
We Flandrii w tym okresie rozwijało się świetnie sukiennictwo; kraj ten utrzymywał bez-
pośrednie stosunki z Anglią, która dostarczała mu wełny, toteż flandryjscy rzemieślnicy miej-
scy nie byli skłonni do uznania władzy króla francuskiego, wiedząc, że grozi im to dodatko-
wymi podatkami, i w usiłowaniach Filipa widzieli niebezpieczeństwo zagrażające gospodar-
czemu rozwojowi kraju. Przeciwko okupacyjnej armii francuskiej we Flandrii bardzo szybko
wybuchło powstanie, które rozpoczęło się w Brugii w 1302 r. Na czele powstania stał tkacz
Piotr de Coninck. Pewnego poranku powstańcy napadli na załogę francuską i wycięli ją w pień.
Po powstaniu w Brugii do walki porwały się również inne miasta flandryjskie, i oddziały
francuskie zostały zniszczone lub przepędzone. Filip IV musiał wysłać do Flandrii nowe woj-
sko, które starło się z oddziałami tkaczy flandryjskich w bitwie pod Courtrai w tymże 1302 r.
ponosząc druzgocącą klęskę. Setki par pozłacanych ostróg zdjętych z poległych rycerzy fran-
cuskich złożyli mieszczanie w jeden wielki stos jako trofea zwycięstwa, a bitwa otrzymała na-
zwę bitwy ostróg".
Wojsko francuskie zostało ostatecznie przepędzone ze wszystkich miast Flandrii, z wy-
jątkiem niewielkiej jej części przyłączonej do domeny królewskiej. W rezultacie tego zwycię-
stwa rzemieślników miejskich nad francuskimi feudałami Flandria pozostała faktycznie nieza-
leżna. Jednak walka o ten kraj stała się jedną z przyczyn całego szeregu starć wojennych mię-
dzy Francją i Anglią, które otrzymały nazwę wojny stuletniej"
|
WÄ
tki
|