Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
i wielokrotnego szeregu czasowego jest właśnie wielokrotność "pomiaru" z jemu właściwym szacowaniem wyników.
Wprowadzenie do techniki dwóch grup równoległych wielokrotnego pomiaru, czyli zastosowanie wielokrotnego szeregu czasowego, jest pomnożeniem zalet obu wskazanych technik eksperymentalnych.
' Por. M. J. Nelis Les methodes de reapprentissage en lecture d'apres Fr. J. Schonell. "Le Courrier de la Recherche Pedagogique" 1956 nr 5, s. 18.
2 A. Sułek Eksperyment w badaniach społecznych, dz. cyt., s. 98.
inej cechy e cechach, ść.
ści i umie-aczyć po-ch przed-' wartości
zbliżone. i średnich szy, czyni orównaw-nowanego >tóż klasę, ;zynił gru-i 0,912 -
przyrost ;lasą kon-ietoda jest ;st bezpo-i zdaje się
:ym ciągu dagogicz-moważne. ownoważ-)gicznych. liem do tej vi istotnie e może się
szeregu
sec - za-vóch grup 'noległych ru"zjemu
go pomia-inożeniem
Organizacja i techniki badań eksperymentalnych 99
Propozycją maksymalistyczną eliminowania błędu powstałego pod wpływem braku zrównoważenia grup porównawczych jest zastosowanie eksperymentalnej techniki rotacji, która istotnie usuwa omawiane niedogodności w doborze grup porównawczych i zapewnia względnie skuteczną eliminację wpływu nieprzewidzianych czynników subiektywnych na zmienną zależną.
Technika rotacji jest właściwie kombinacją dwóch wcześniej prezentowanych technik: z techniki dwóch grup bierze równoczesność badania klas kontrolnych i eksperymentalnych, a z techniki jednej grupy - czasową przemienność ról każdej z badanych klas. Polega więc na kolejnym wprowadzeniu czynnika eksperymentalnego raz do grupy A, a następnie do grupy B, przy
czym obie grupy są dla siebie układami odniesienia. Najlepiej zilustruje to
schemat, i.-^-y r.;,,,-.^';^ .^ r.. - y.^ ;
Schemat techniki rotacji w metodzie eksperymentu
Okresy badania
Grupa A
Grupa B
I
Sposób eksperymentalny
Sposób kontrolny
II
Sposób kontrolny
Sposób eksperymentalny
.-^i ra':i-wťťtias;'i'" wia .-*?
Na tym schemacie widać krzyżowanie się ról między grupami, stąd bardzo często ten sposób organizowania grup do badań eksperymentalnych nazywa się "podziałem krzyżowym"ł.
Technika krzyżowa jest niewątpliwie najprostszym sposobem rotacyjnego przenoszenia zmiennej niezależnej do dwóch porównywanych grup przy zachowaniu wszystkich lub prawie wszystkich zmiennych wspólnych.
Dla ukazania procedury doboru grup i przebiegu badania eksperymentalnego według techniki rotacji musimy się odwołać do prostego przykładu.
Do badań nad wartościami dydaktycznymi filmu niemego i dźwiękowego w nauczaniu2 przystąpiono z ogólnym założeniem dydaktyki współczesnej, która głosi, że warunkiem uzyskania zadowalających wyników w pracy pedagogicznej jest wszechstronna aktywność wychowanka. Twierdzeniu temu nadaje się często postać modelu pojęciowego:
E=f(Au)
który należy czytać: efekt (E) jest funkcją (/) aktywności ucznia (Au).
Założenie robocze:
W omawianym przykładzie przyjęto założenie, według którego film niemy ma większe walory dydaktyczne niż film dźwiękowy, ponieważ:
shonell. "Le
' Takiego określenia użył Cz. Kupisiewicz w pracy O efektywności nauczania problemowego, dz. cyt., s. 30.
2 H. Nozet Film muet et film sonar. "Bulletin de Recherches de Centre Audio-Visuel de St. Cloud", R. 3.
W klasie e) czyciela na poć kontrolnej prze nauczyciela.
Po lekcji z związane z trę? następujące wy
- klasa og
- klasa og W drugim o na morzu w t:
zmieniono role filmu, a klasa testowym, w kt
- klasa og
- klasa og Odwołując się przedstawić
Film niemy A 12,7
100 Rozdział 7. Metoda i techniki eksperymentu pedagogicznego
- umożliwia nauczycielowi dobór takiego komentarza, który uwzględnia zarówno potrzeby dydaktyczne lekcji, jak i możliwości poznawcze uczniów;
- umożliwia nauczycielowi zadawanie pytań w czasie projekcji, na które uczniowie udzielają odpowiedzi ad hoc na lekcji lub po projekcji;
- umożliwia samym uczniom stawianie pytań i wymianę uwag na temat przedstawianych treści.
Organizacja badań
Badaniami objęto dwie klasy szkoły podstawowej składające się z uczniów od 7 do 9 roku życia. Weryfikowano film Polów na morzu, wyświetlany w dwóch odcinkach.
Przed podziałem badanych na grupy przeprowadzono badanie wstępne wyników za pomocą 10-pytaniowego testu, którego poprawne rozwiązanie dawało uczniowi w sumie 20 punktów.
Wyniki tego badania były następujące:
- dla klasy mającej oglądać wersję dźwiękową filmu = 3,4/20;
- dla klasy mającej oglądać wersję niemą filmu = 3,2/20. Dla zapewnienia maksymalnej równoważności grup powierzono nauczanie obu klas jednemu nauczycielowi, co ilustruje rycina l.
B 13,7
Wnioski va\ ciową tablicę v
1. Przyrost wiad(
2. Zainteresowań
3. Uwaga
4. Zapamiętywar
5. Obserwacja kr
6. Interpretacja
7. Adaptacja kor
1 Tamże, s, l:
Ryć. l. Schemat przebiegu eksperymentu pedagogicznego
W pierwszym okresie badania wyświetlano w klasie A odcinek filmu Połów na morzu w wersji niemej, czyniąc z tej klasy grupę eksperymentalną, a w klasie B ten sam odcinek filmu w wersji dźwiękowej, czyniąc z niej grupę kontrolną.
względnia iczniów;
, na które
r na temat
z uczniów y w dwóch
e wstępne >związanie
Organizacja i techniki badań eksperymentalnych 101
W klasie eksperymentalnej wyświetlano film komentowany przez nauczyciela na podstawie uprzednio przygotowanego tekstu, natomiast w klasie kontrolnej przedstawiono uczniom film bez interwencji równoległej ze strony nauczyciela.
Po lekcji z filmem uczniowie odpowiadali na pytania testu wiadomości związane z treściami przekazywanymi przez film. W badaniu tym uzyskano następujące wyniki średnie:
- klasa oglądająca film w wersji dźwiękowej (B) = 8,4
- klasa oglądająca film w wersji niemej (A) =11,0.
W drugim okresie badania wyświetlono uczniom drugi odcinek filmu Połów na morzu w tych samych warunkach organizacyjnych badania, z tym że zmieniono role porównywanych klas; klasa A oglądała teraz wersję dźwiękową filmu, a klasa B - wersję niemą. Ten etap zamknięto również badaniem testowym, w którym uzyskano następujące końcowe rezultaty;
- klasa oglądająca film w wersji niemej (B) = 13,7
- klasa oglądająca film w wersji dźwiękowej (A) = 11,0. Odwołując się do prostego schematu "podziału krzyżowego", wyniki dają się przedstawić następująco:
nauczanie
Film dźwiękowy B 8,4
Film niemy
A 12,7
|
WÄ
tki
|