Hrabowski, A...

Krymski, M. Paw³yk i in.; w okresie USRR dominowa³a w ukr. przek³adach literatura ros., in. narodów ZSRR, tzw. krajów demokracji ludowej oraz „postêpowych" (tj. prosowieckich) przedstawicieli Zachodu; godzi siê jednak odnotowaæ wydanie w tym czasie kongenialnego przek³adu Pana Tadeusza zrealizowanego przez M. Rylskiego oraz dokonania translacyjne B. Tena, M. £ukasza, H. Koczura i in.; du¿e zas³ugi w dziele przyswojenia obcej twórczo¶ci ma „Wseswit" (wyd. w 1925-1934 i od 1958); od 1991 - z braku ukierunkowanej polityki kulturalnej pañstwa -jej recepcja ma przebieg ¿ywio³owy, dyktowany w czê¶ci wzglêdami ko- :rcyjnymi; przewa¿aj± t³umaczenia literatu-popularnej z obszaru anglo-amerykañ- ego. LITERATURA POLEMICZNA [ITOJIEMFIHA ::TEPATYPA], publicystyczna twórczo¶æ re-^ijno-polityczna w XVI -XVII; zrodzi³a siew i±zku z przygotowaniem i uchwaleniem unii . zeskiej; impuls nada³y jej traktaty P. Skargi (O jedno¶ci Ko¶cio³a Bo¿ego pod jednym pasterzem, Synod Brzeski i jego obrona) oraz unity H. Pocieja; ze strony prawos³awnej polemicznie wystêpowali m. in. H. Smotrycki, I. Wy-szenski, S. Zyzanij, Z. Kopystenski i in.; mia³a charakter teologicznie scholastyczny, a literacko innowacyjny (stylistyka barokowa); pomimo nawo³ywañ autorów prawos³awnych do powrotu do bizantyjskich korzeni Ukraina - jak stwierdza D. Czy¿ewski - zwraca³a twarz ku Zachodowi. LITERATURA STAROUKRAINSKA [flABHJI yKPAIHC£KA JIITEPATYPA], ogó³ twórczo¶ci pi¶mienniczej powsta³ej w XI-XVIII; zwi±zana z in. formami wypowiedzi (historiograficz-nymi, religijnymi i in.) oraz zdominowana strukturalnie przez normy gatunkowe; D. Czy¿ewski wyró¿ni³ w niej 5 etapów rozwojowych: okres stylu monumentalnego (XI-XII), okres stylu ornamentalnego (XIII), literaturê XIV-XV, okres renesansu (XV-XVI) i okres baroku (XVI-XVIII). LITERATURA UKRAIÑSKA W POLSCE [yKPAIHCbKA JIITEPATYPA B ITOJIBim], 1) literatura ukr. - od pocz±tków z okresu Rusi Kijowskiej do wspó³czesno¶ci - w swoich formach ludowych i artystycznych by³a i jest dla odbiorcy poi. atrakcyjna (pomimo uprzedzeñ i stereotypów, zw³aszcza w czasach poi.-ukr. konfliktów i wa¶ni); rozpowszechniano, t³umaczono i badano j± szczególnie intensywnie w XIX i XX; np. bibliografia przek³adów i opracowañ za lata 1945-1985 u³o¿ona przez J. Hryc-kowiana obejmuje 1128 pozycji; t³umacze poi. preferowali poezjê i prozê, pomijaj±c (oprócz sztuk M. Kulisza) twórczo¶æ dramatyczn± jako najs³absz± w pi¶miennictwie ukr.; uprzystêpniano literaturê krajow±, nie zdo³ano za¶ (ze wzglêdu na zakazy wydawane w czasach PRL) spolszczyæ celniejszych utworów pisarzy emigracyjnych; 2) w XX w Polsce (poza Galicj± Wsch.) rozwija³a siê i rozwija oryginalna twórczo¶æ ukraiñskojêzyczna, której szczytowe osi±gniêcia okre¶l±j±tacy poeci jak J. Ma³aniuk i B. Lepki (do 1944) oraz Ostap (Eustachy) £apski (po 1945). 93 „LITERATURNA UKRAJINA" [„JIITEPA-TYPHA YKPAIHA"], tygodnik, organ Zwi±zku Pisarzy Ukrainy; za³o¿ony w 1927 pod nazw± „Literaturna Hazeta"; w 1986-1991 zdoby³a rozg³os i mir spo³eczny, podejmuj±c m.in. problematykê odrodzenia pañstwowo¶ci ukr. „LITERATURNO - NAUKOWYJ WISNYK" [„jnTEPATyPHO-HAYKOBHH BICHHK"], miesiêcznik po¶wiêcony literaturze, sztuce i nauce, za³o¿ony w 1898; do 1906 wydawany we Lwowie, w 1907-1914 i 1917-1919 w Kijowie, w 1922-1939 znowu we Lwowie; mia³ du¿e zas³ugi w konsolidacji si³ intelektualnych ca³ej Ukrainy oraz w ukszta³towaniu siê ukr. ideologii narodowej; w 1948-1949 na emigracji (Re-gensburg, Niemcy) podjêto próbê reedycji; od 1992 wznowiono jego wydawanie w Kijowie. LITERATUROZNAWSTWO [JIITEPATy-PO3HABCTBO], jako dyscyplina humanistyczna status naukowo¶ci na Ukrainie uzyska³o w okresie i za spraw± pozytywizmu (II poi. XIX); jego funkcje dydaktyczne w wiekach poprzednich, zw³aszcza w XVII-XVIII, spe³nia³y traktaty i podrêczniki z poetyki, powsta³e w krêgu Akademii Kijowsko-Mohylañskiej; jego rozwój w XIX i XX odbywa³ siê pod wp³ywem metodologii ros., szczególnie orientacji komparatystycznej i marksistowskiej; oryginalnie wzbogaci³a go teoria psychologiczno-lingwi-styczna O. Potebni oraz osi±gniêcia szko³y hi-storycznoliterackiej W. Peretca; od 1991 trwa w nim proces krytycznego przewarto¶ciowy-wania przesz³o¶ci oraz poszukiwañ metodolo-giczno-badawczych (w tym m.in. wykorzystania osi±gniêæ emigrantów D. Czy¿ewskiego i £. Bi³eckiego). „LITOPYS UPA" [„JIITOrTHC yilA"], seria wydawnicza po¶wiêcona dziejom UPA (m.in. dokumenty, wspomnienia i artyku³y naukowe); wychodzi³ od 1976 w Toronto, ukaza³o siê 28 t.; t. 22 pt. UPA w switli pol¶kych dokumentiw opracowa³ Eugeniusz Misi³o; w 1995 zapocz±tkowano now± seriê. LIWYCKI ANDRIJ [JIIBHLJBKHH AHflPIH], 1879-1954, prawnik i polityk; w 1919 minister sprawiedliwo¶ci oraz spraw zagranicznych w rz±dach URL, a w 1920-1926 na czele rz±du na wychod¼stwie; od 1920 na emigracji (Polska. Niemcy), po ¶mierci S. Petlury zosta³ prezydentem URL na wychod¼stwie. LUBACZIWSKI MYROS£AW IWAN [JIIOBA-^IBCbKHH MHPOCJIAB IBAH], ur. w 1914, kardyna³, arcybiskup wiêkszy Lwowa, zwierzchnik Ukr. Ko¶cio³a Greckokatolickiego od 1984; do 1991 rezydowa³ w Rzymie. LUBECZ [JIIOEEH], osada w obw. czernihow-skim; znany od 882 jako twierdza na granicy Rusi Kijowskiej; w 1097 odby³ siê tu zjazd ksi±¿±t rusko-ukr., który m.in. uchwali³ zaprzestanie walk miêdzy sob± oraz konsolidacjê si³ w celu odparcia najazdów stepowych Po³owców. LUDKEWICZ STANIS£AW [JIIO^KEBH1! CTAHICJIAB], 1879-1979, kompozytor i muzykolog; komponowa³ opery (Dowbusz), symfonie, kantaty, utwory chóralne; jego oda instru-mentalno-wokalna Kaukaz (wg poematu T. Szewczenki) j est jednym z naj lepszych dzie³ w muzyce ukr.; monumentaln±, modernistyczn± twórczo¶ci± zapocz±tkowa³ w muzyce ukr. nowy nurt, w³±czaj±c j± do obiegu europejskiego. LUDNO¦Æ [HACEJIEHKH], ob