Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Pojawiło się ono ostatnio w praktyce polskich spółek akcyjnych:
a) z jednej strony, ze względu na potrzebę zagwarantowania określonemu akcjonariuszowi jego niepodważalnej, jakkolwiek niekoniecznie dominującej, pozycji w spółce akcyjnej;
b) z drugiej zaś strony, z inspiracji obcych systemów prawnych a w szczególności prawa amerykańskiego, co z kolei jest konsekwencją udziału kapitału amerykańskiego w polskich spółkach.
J. Modrzejewski, W. Opalski, M. Wypychowska, Charakter akcji wydawanych w zamian za majątek spółki przejętej w wyniku inkorporacji, PPH 1999, nr l, s. 36-37; R. Sa-siak, Problem stosowania art. 347 kodeksu handlowego w procesie łączenia się spółek handlowych, PrSpółek 1998, nr 5, s. 9-14; A. Szumański (w:) W. Pyzioł, A. Szumański, I. Weiss Prawo spółek..., op. cit., s. 693-694 oraz podaną tam literaturę. Wyrok z dnia l października 1998 r, I CKN 338/98, OSNCP 1999 nr 3, póz. 99.
Generalnie rzecz ujmując złota" akcja to akcja, która daje jej posiadaczowi szczególne przywileje w spółce, wychodzące poza te, które przewiduje k.h. (art. 357 § 2). W praktyce dominują dwa znaczenia.
Po pierwsze, jest to akcja z prawem veta"; polega ona na tym, że statut określa katalog spraw, w których walne zgromadzenie nie może podjąć pewnych uchwał bez zgody posiadacza złotej" akcji;
znaczenie to najlepiej odpowiada potocznemu rozumieniu słowa złoty", jako najbardziej cenny, o szczególnym znaczeniu; to znaczenie należy uznać w ostatniej praktyce za dominujące.
Po drugie/jest to akcja, która gwarantuje akcjonariuszowi określony udział w zysku, bez względu na to czy spółka wypracuje zysk w danym roku obrotowym, z zastrzeżeniem jednak, że taka akcja nie daje akcjonariuszowi prawa głosu;73 jest to więc de facto tzw. akcja niema"; od strony faktycznej nie różni się ona niczym od obligacji.
7.2. Problem dopuszczalności złotej" akcji w prawie polskim (zagadnienia ogólne)
Problem dopuszczalności prawnej złotej" akcji w prawie polskim pozostaje otwarty.74 Wynika to stąd, że k.h. nie przewiduje katalogu zamkniętego przewilejów akcyjnych (zob. pkt 3.2.). Stąd teoretycznie istnieje możliwość ustanowienia nowych przywilejów ucieleśnionych w akcji, zaś akcję ucieleśniającą te przywileje można nazwać złotą" akcją.
Źródłem wszelkich przywilejów akcyjnych, a więc łącznie ze złotą" akcją, jest statut spółki akcyjnej (por. art. 309 § l pkt 5 k.h.). Tym samym pytanie o dopuszczalność złotej" akcji w prawie pol-
73 Rozwiązanie to występuje w systemie common law, jako tzw. preferred stock" (akcje uprzywilejowane). Przywilej ten może polegać na wypłacie zaległej dywidendy (cummulatwe preferred stock) albo na równoległej wypłacie uprzywilejowanej dywidendy obok dywidendy przyznawanej akcjonariuszom na zasadch ogólnych. Z literatury amerykańskiej na ten temat zob. np. Ph.J. Scaletta Jr., G.D. Cameron III, Foundations of Business Law, Piano Texas 1986, s. 720-722; J.W. Collins, P.J. Ci-hon, M.A. Donnelly, R. Hratzler, J.P. Karp, F.J. Naffzinger, A.D. Wolfe, Business Law, New York-Toronto 1986, s. 820-823; zaś w literaturze angielskiej zob. M.S. 01iver i E.A. Marshall, Company Law, London 1994, s. 117-118; G. Morse, Company Law, London 1995,s. 235-246.
74 Przeciwko dopuszczalności złotej akcji" zob. A. Szumański, Złota" akcja wprawie polskim, PPH 1998, nr 12, s. 1-12; natomiast za jej dopuszczalnością opowiada się Ł. Gasiński [Dopuszczalność wprowadzenia złotej akcji" do konstrukcji spółki, PPH 1999, nr 3, s. 27-35), który bardziej rozważa możliwość osiągnięcia w prawie polskim skutków złotej" akcji przy pomocy innych instytucji prawnych, niż dopuszczalność tej odrębnej kategorii prawnej.
skim jest pytaniem o zakres autonomii woli akcjonariuszy. Istnieją w tej materii dwa ograniczenia, a mianowicie:
a) przepisy bezwzględnie wiążące zarówno Kodeksu handlowego, jak i innych ustaw, oraz
b) tzw. natura spółki akcyjnej, co sprowadza się do tego, że nie można wprowadzać do statutu spółki takich postanowień, które spowodują, iż dana spółka będzie akcyjną tylko z nazwy, a faktycznie stanie się innym typem spółki; jest to fragment szerszego problemu jakim jest nadużycie formy prawnej spółki.75
Do przepisów, które potencjalnie mogą być naruszone w wyniku zastrzeżenia złotej" akcji, należą przepisy o ograniczeniach przywilejów akcyjnych. Wszystkie te przepisy mają charakter bezwzględnie wiążący (zob. pkt 3). Powyższa teza jest w pełni uzasadniona, skoro złota" akcja jest kategorią pojęciową z zakresu uprzywilejowania akcji. Z drugiej strony, mogą to być inne przepisy bezwzględnie wiążące, np. z zakresu ochrony kapitału akcyjnego, czy organów spółki akcyjnej.
Wprowadzanie do spółki akcyjnej nowych elementów, sprzecznych z jej istotą, godzi w bezpieczeństwo obrotu prawnego
|
WÄ
tki
|