Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Płetwy brzuszne przesunięte na gardło; płetwa ogonowa wolna. Na 1. łuku skrzelowym 10-14 wyrostków filtracyjnych (u Storni natomiast 15-22). Ubarwienie: strona oczna brązowawa do oliwkowoszarej, z dużymi, różnej wielkości, czarnymi plamami, występującymi również na płetwach grzbietowej, ogonowej i odbytowej, natomiast jasnobrązowe płetwy piersiowe i brzuszne są bez plam. Długość: 1525, do 35 cm. Występowanie: pn. Europa od pn. Norwegii i wybrzeży Morza Białego wzdłuż brzegów Syberii.
Środowisko: wody przybrzeżne i ujścia rzek, latem daleko w górę biegu rzek. Tryb życia: katadromiczna ryba powracająca na okres rozrodu z wód słodkich. Rozród: trze się w I i II (Morze Karskie) lub w V (Morza Barentsa) przy temperaturze wody poniżej 0:C. Ikra i larwy unoszą się swobodnie w toni wodnej.
Pokarm: zwierzęta bentoniczne, głównie małe ślimaki i małże.
Ogólna charakterystyka ryb
Ryby są kręgowcami (Vertebrata), doskonale przystosowanymi do życia w wodzie. Poruszają się za pomocą płetw, a niezbędny do życia tlen pobierają bezpośrednio z wody skrzela-mi. Ich skóra jest najczęściej pokryta łuskami, lecz mogą się znajdować na niej również kostne wyrostki lub płytki, bądź też może być zupełnie naga. Olbrzymią grupę kręgowców dzielimy w związku z obecnością lub brakiem szczęk na 2 mniejsze (w randze pod-typów w obrębie typu strunowców): bezszczękowce (Agnatha) i szczękowce (Gnathostomata). Bezszczękowce są obecnie niewielką, reliktową grupą reprezentowaną przez minogi i śluzice. Odznaczają się wprawdzie rybim kształtem ciała, lecz nie mają szczęk, a ich jama gębowa przekształciła się w uzbrojoną w rogowe ząbki przyssawkę. Są głównie pasożytami ryb i innych zwierząt wodnych. Chociaż nie są rybami, to jednak z uwagi na łączące je z nimi pokrewieństwo, kilku żyjących w wodach europejskich przedstawicieli rzędu mi-nogokształtnych przedstawiono w niniejszym leksykonie. Same ryby, reprezentujące już wyżej uorganizowane szczękowce, są grupą niejednorodną, której systematyka, zwłaszcza po uwzględnieniu wymarłych form kopalnych, nie jest do końca wyjaśniona. Najczęściej przyjmuje się, że ryby (Pisces) to 4 gromady, o jeszcze nie do końca ustalonych związkach pokrewieństwa: Ryby pancerne czyli tarczowce
(Placodermi) Ryby fałdopłetwe (Acanthodii) Ryby chrzestne (Chondrichthyes) Ryby kostne (Osteichthyes) Dwie pierwsze gromady całkowicie wymarły - wśród nich można albo szukać przodków dzisiaj żyjących ryb chrzestnych i kostnych lub też przyjąć, że były to boczne, ślepe gałęzie rozwoju szczękowców.
Ryby chrzestne są reprezentowane współcześnie przez rekiny, płaszczki i chimery. Ich szkielet zbudowany jest wyłącznie z chrząstki - również czaszka - jednak zawierając złogi wapniowe jest bardzo mocny. Ryby kostne dzieli się tradycyjnie na 2 podgromady:
1. Ryby mięśniopłetwe (Sarcoptery-gii) z rybami trzonopłetwymi (Crosso-pterygii) i r. dwudysznymi (Dipnoi).
2. Ryby promieniopłetwe (Actino-pterygii), wśród których wyróżnia się 4 nadrzędy: a) ryby wielopłetwe (Po-lypteri), zwane również r. ramie-niopłetwymi [Brachiopterygii), przeciwstawiane najczęściej 3 pozostałym nadrzędom, b) chrzęstnokostne, czyli ganoidy chrzestne (Chondrostei), c) ganoidy kostne, czyli przejściowce (Holostei) oraz d) ryby kostnoszkiele-towe (Teleostei).
Współcześnie dominującą grupą ryb są ryby kostnoszkieletowe, do których zalicza się większość gatunków. Należą do nich również, poza jesiotrami, wszystkie eurpejskie ryby słodkowodne. Zalicza się do nich ok. 20000 gatunków spośród 25000 gatunków współcześnie żyjących ryb. Ważną z ewolucyjnego punktu widzenia grupą są ryby trzonopłetwe, które poza jedynym współcześnie żyjącym gatunkiem - latimerią (Latimeria cha-lumnae) wymarły w minionych epokach geologicznych. Pewne charakterystyczne cechy budowy ryb trzono-płetwych wskazują na to, że z nich mogą się wywodzić przodkowie wszystkich czworonogów lądowych, a więc płazy, gady, ptaki i ssaki. Europejskie słodkowodne ryby kostne należą do 14 rzędów:
210
Jesiotrokształtne
Śledziokształtne
Węgorzokształtne
Łososiokształtne
Karpiokształtne
Sumokształtne
Dorszokształtne
Aterynokształtne
Cefalokształtne
Ciernikokształtne
Igliczniokształtne Okoniokształtne Skorpenokształtne Płastugokształtne
Chrzęstnokostne
Początek rozwoju kręgowców związany jest z pojawieniem się opancerzonych bezszczękowców
- ostrakodermów. Ich bezpośrednimi potomkami są zarówno obecnie żyjące krągłouste - minogi i śluzice, jak prawdopodobnie również Pierwsze szczękowce
- wymarłe ryby pancerne. Od tych ostatnich przypuszczalnie wywodzą się wszystkie Pozostałe kręgowce.
Ostrakodermy (t)
"Drzewo rodowe-, kręgowców
Ryba pancerna
211
*ĘgB&&%%
o
wężokształtny
0
torpedowały
spłaszczony
Węgorz
Szczupak
Flądra
Ksztatt ciała ryb
Budowa ryb
Ciało ryb jest zazwyczaj wrzecionowate, opływowe, by w czasie ruchu stawiało wodzie jak najmniejszy opór. Taki kształt ciała obserwuje się już u większości praryb, U większości współcześnie żyjących ryb występują odpowiednio do zasiedlanego środowiska i trybu życia różne modyfikacje tego podstawowego kształtu ciała. Szczupaki, które aby pochwycić zdobycz muszą osiągnąć na krótkim odcinku znaczną prędkość, mają torpedowate ciało. Przeciwstawnym przykładem jest kształt ciała ryb z rzędu płastugo-kształtnych (stornia, gładzica) prowadzących denny tryb życia, którym silne spłaszczenie ciała pozwala na ścisłe przyleganie do podłoża. Zapewnia to zarówno doskonałe ukrycie się przed drapieżnikami, jak i maskowanie się w czasie wyczekiwania na zbliżenie się ofiary. Węgorze cechują się wężowatym ciałem o niemal okrągłym przekroju poprzecznym
|
WÄ
tki
|