ďťż
Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
45 cm, roz-
piętość skrzydeł
100-110 cm; w posta-
wie siedzącej wiel-
kości kawki. Wystę-
puje w dwóch odmia-
nach barwnych, czyli
formach: jasną można rozpoznać po białawo-
szarym brzuchu i jednolicie ciemnobrązowym
grzbiecie; w formie ciemnej jest równomiernie
ciemnobrązowy. Między tym dwoma odmiana-
mi istnieją liczne formy pośrednie, na przy-
kład z jasnymi policzkami i ciemnym wierz-
chem głowy i inne, z żółtawą obrączką wokół
szyi. Młode ptaki w swoją pierwszą jesień
wskutek jaśniejszych obrzeżeń piór mają pla-
mki i prążki oraz ledwie zaznaczone spiczas-
te, wystające środkowe pióra ogona. Kształt
i długość tych sterówek odróżniają wydrzyka
ostrosternego od podobnego, nieco większego
wydrzyka tęposternego. W pierwszą zimę mło-
de mają szatę bardzo podobną do szaty rodzi-
ców, ale swoją ostateczną szatę dorosłą otrzy-
mują dopiero w 3. roku życia. Zwykle lecą
szybko i lekko, równomiernie uderzając skrzy-
dłami, czasami szybują lub zastygają w locie
trzepoczącym obserwując otoczenie. Polujący
ptak zmienia się w powietrzu w akrobatę, któ-
ry podobnie do sokoła leci jak strzała do celu,
z odważnych lotów pikujących wznosi się
w górę, na zmianę szybko i wolno, leci zyg-
zakiem lub na grzbiecie, słowem - jest najlep-
szym lotnikiem wśród wszystkich ptaków mor-
skich. Pływa lekko jak mewa, po ziemi biega
szybko jak czajka. W jasne, polarne noce jest
równie ruchliwy i aktywny jak za dnia. Jego
przenikliwy głos przypomina głos pawia: jest
to głośne kaou", czasami niskie gdaczące
,;kak kak".
Środowisko: Wydrzyk ostrosterny jest w tund-
rze północnej półkuli najczęściej występu-
jącym wydrzykiem; wydrzyki tęposterne i ost-
rosterne unikają się wzajemnie; tam, gdzie
w dużej ilości występują lemingi, zlatują się
ze wszystkich stron wydrzyki tęposterne,
a znikają wydrzyki ostrosterne. Gdzie nie ma
lemingów i wydrzyków tęposternych, można
spodziewać się wydrzyków ostrosternych.
Wydrzyk ostrosterny gnieździ się najczęściej
w pobliżu koloni ptaków morskich, przede
wszystkim koło miejsc lęgowych rybitw. Więk-
szość część roku wydrzyki spędzają zwykle
w pobliżu wybrzeży, ale przebywają także
przez całe tygodnie na oceanie. U wybrzeży
środkowej Europy można je zobaczyć na tra-
sie przelotu w maju i od sierpnia do paździer-
nika; pojedyncze ptaki spędzają także lato na
Morzu Północnym. Zimować mogą również na
południe od równika.
Lęgi: Wydrzyki ostrosterne gnieżdżą się zwyk-
le w niedużych koloniach złożonych zaledwie
z kilku par, ale istnieją też kolonie liczące 100
gniazd; każda para broni swojego terytorium
gniazdowego o promieniu 25-50 m przed są-
siadami. Oboje parnerzy mogą należeć do
jaśniejszej odmiany albo do ciemniejszej, ale
zdarzają się też mieszane małżeństwa jas-
nych wydrzyków z ciemnymi. Samiec tokuje
nad teryrorium gniazdowym prezentując loty
godowe i wydając szereg okrzyków. Okres
lęgowy od połowy czerwca i w lipcu; wysiadu-
ją przez 25-26 dni oboje rodzice na zmianę.
Wysiadywanie zaczyna się od zniesienia pier-
wszego jaja, a młode wykluwają się po kolei
w różne dni. W zniesieniu zwykle 2 jaja, rza-
dziej 1; w lęgu uzupełniającym zawsze 1 jajo.
Długość jaja ok. 57 mm. Oboje rodzice bronią
gniazda zadając ciosy dziobami z lotu pikują-
cego, tłumiąc swój naturalny odruch strachu
przed ludźmi.
Pożywienie: Wydrzyk silą zmusza ptaka prze-
latującego z rybą w dziobie do upuszczenia
zdobyczy. Jeżeli napadniętemu uda się zanur-
kować, wydrzyk rezygnuje z dalszego pościgu.
Jego sposób polowania to nie czatowanie,
lecz napastowanie i dręczenie. Nurzyki, mas-
konury, fulmary, mewy srebrzyste, a nawet
ptaki duże jak głuptaki dostarczają wydrzykom
- nie dobrowolnie - pożywienia. Oprócz tego
żywią się tym, co same upolują: plądrują gnia-
zda ptaków, nawet większych od siebie gęsi
białoczelnych i mew srebrzystych, gonią z po-
wodzeniem mniejsze ptaki, jak poświerki
szponiaste, śnieguły, świergotki rdzawogardli-
ste i pliszki żółte, a także ptaki morskie, jak
płatkonogi szydłodziobe i alczyki. Poza tym
łapią i połykają drobne ssaki.
216
217
Wydrzyk długosterny (Stercorarius longicaudus)
Wygląd: Najmniej-
szy i najzgrabniejszy
z czterech gatunków
wydrzyków. Długość
ciała do 56 cm, z któ-
rych 15 do 25 cm
przypada na środko-
we sterówki ogona:
są one dłuższe od zewnętrznych sterówek
prawie dwukrotnie i stanowią ważną cechę
odróżniającą wydrzyka długosternego od tro-
chę większego, ale poza tym bardzo podob-
nego wydrzyka ostrosternego. Rozpiętość
skrzydeł ok. 95 cm. W szacie dorosłej wydrzy-
ka jasne ubarwienie ma bardzo różne natęże-
nie, ale całkowicie ciemna odmiana ptaka
zdarza się wyjątkowo rzadko. Młode ptaki ma-
ją krótkie środkowe sterówki i różnią się od
młodych wydrzyków ostrosternych jedynie
wielkością. Wydrzyki długosterne zawisają
w powietrzu jak pustułki: robią to częściej niż
inne wydrzyki. W czasie pływania podnoszą
ogon wraz ze sterówkami do góry i wtedy
trudno je pomylić z innymi ptakami. Głos prze-
nikliwie ostry, szczególnie w obronie lęgu:
.jkrikri-krr-krr-kri-kri".
Środowisko: Wydrzyk długosterny występuje
bardziej na północ niż jego krewni: gnieździ
się nawet na północnym krańcu Grenlandii,
gdzie temperatura powietrza w lipcu rzadko
sięga powyżej zera. Ma cygański sposób by-
cia: pojawia się nieregularnie i znika, tak że
trudno określić dokładnie granice jego wystę-
powania. Zjawia się tam, gdzie jest dużo le-
mingów i odlatuje, gdy one znikają. Po obfi-
tych w lemingi latach w Skandynawii więcej
młodych ptaków zapędza się do Europy Środ-
kowej. Wydrzyki długosterne są ptakami węd-
rownymi - we wrześniu opuszczają swoje te-
reny lęgowe. Zimują prawdopodobnie nad da-
lekimi przestworzami oceanów i docierają
przy tym daleko na południowe morza
|
WÄ
tki
|