Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Novak, knez krbawski, rycerz dworski króla Ludwika I, przepisał w 1368 r. dla zbawienia duszy cały mszał alfabetem głagolickim.
Popularność zdobyły również w Chorwacji utwory o treści moralnodydaktycznej.
105
Należał do nich Lucidar, niewielka encyklopedia opracowana w XII w. w Niemczech w formie dialogu między nauczycielem i uczniem, przełożona dwukrotnie, najpierw z czeskiego, a następnie z włoskiego. Przełożono również Dystychy moralne, rzekomo Katona, oraz powstały w Anglii w początkach XIII w. łaciński Spór duszy z ciałem.
Najważniejszym dziełem kronikarskim powstałym w XIII w. jest Historia Salonitanorum pontificum dzieje arcybiskupstwa splickiego opracowane przez Tomasza, archidiakona katedry splickiej, żyjącego w latach 1201 1268. Tomasz należał do stronnictwa walczącego o autonomię Splitu i jego romański charakter. W 1239 r. osadził w Splicie jako potestata mistrza Garganusa de Arscindis z Ankony, toteż dzieło jego w części jemu współczesnej posiada liczne akcenty polemiczne.
W XIV w. prowadzili zapiski rocznikarskie w Zadarze Miha Madijev de Barbazanis, autor zachowanej tylko częściowo Historii cesarzy rzymskich i papieży, oraz Paulus de Paulo, autor Memoriale, stanowiącego rodzaj dziennika wydarzeń lat 13801408.
Rozwijała się również twórczość kronikarska w języku chorwackim. Simun Klimantović z Lukorana pod Zadarem ułożył krótką kronikę uniwersalną, a pop glagoljaś Martinac z Grobnika opisał bitwę krbavską stoczoną w 1493 r. Odrębne miejsce zajmuje Chorwacka kronika, stanowiąca czternastowieczny przekład pierwszych 19 rozdziałów Latopisu Popa Duklanina, zastępująca wyrazy Słowianin" i słowiański" słowami Chorwat" i chorwacki". Dwa ostatnie rozdziały tej kroniki dodane do tekstu Popa Duklanina opisują szczęśliwe panowanie króla Zvonimira i jego tragiczną śmierć. Kronikę tę przełożył następnie na język łaciński Marko Marulić.
IX. PAŃSTWO NEMANICZÓW
WALKA STEFANA NEMANII o NIEZALEŻNOŚĆ
STEFAN Nemania był synem Zavidy, należącego do raszkańskiej dynastii wielkożupańskiej wywodzącej się od braci Vukana i Marka. Urodził się w Ribnicy w Zecie w czasie pobytu ojca na wygnaniu. Około 1168 r. cesarz Manuel I Komnen zrzucił z tronu wielkożupańskiego nieposłusznego Desę i osadził na nim Tihomira, najstarszego syna Zavidy, przydzielając jego trzem młodszym braciom: Stefanowi Nemanii, Stracimirowi i Mirosławowi, własne dzielnice. Nemania otrzymał wschodnie krańce Raszki: Toplice, Ibar, Rasine i Rekę, do których cesarz dołączył nieco później sąsiednią Duboćice położoną koło Leskovca. Z dzielnicą swą łączyły zawsze Stefana Nemanię szczególnie bliskie związki. Na jej obszarze w dolinie Toplicy wzniósł aż dwa monastery, Św. Bogurodzicy i Św. Nikoli (Mikołaja). Stracimir otrzymał ziemie w zachodniej Raszce.
Około 1170 r. Nemania podniósł bunt przeciwko Tihomirowi panującemu z łaski cesarskiej i pokonał go przy pomocy braci koło Pantina na Kosowym Polu. Tihomir zginął podczas ucieczki, prawdopodobnie utonął w Sitnicy. Tron wielkożupański objął Stefan Nemania. Dwaj pozostali juniorzy otrzymali nowe, rozleglejsze dzielnice. Księstwo Stracimira objęło ziemie nad Zachodnią Morawą z ośrodkiem w Gradcu (obecnie Ćaćak). Ufundował w nim Stracimir monaster Św. Bogurodzicy. Mirosław otrzymał Zahumle, inaczej Hum, i tytułował się kneziem, lecz zachował posiadłości w Polimlju, w których ufundował monaster w Bijelom Polju nad Limem.
Po zdobyciu tronu Stefan Nemania przy pomocy Węgrów, Wenecjan i Niemców wystąpił zbrojnie przeciwko Bizancjum. Sojusz z Węgrami okazał się jednak nietrwały, tron węgierski bowiem objął sprzymierzeniec cesarza Manuela Komnena, król Bela III. Osamotniony Nemania nie zdołał obronić się przed najazdem bizantyńskim i musiał kapitulować. Znalazł się jako więzień w Konstantynopolu, po czym powrócił na tron jako wasal cesarski. Przeciwko Bizancjum wystąpił powtórnie dopiero w 1183 r., wykorzystując klęski i słabość cesarstwa. Dzięki nowemu sojuszowi z królem Belą III zdobył ziemie wokół Niszu i Sredca (Sofii). Przyłączył następnie do swego państwa dawne Królestwo Zety i osadził tam jako tytularnego króla" Zety swego najstarszego syna Vukana
|
WÄ
tki
|