Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Przemiany tam zachodzące były wywołane upowszehnieniem się renty pieniężnej. Równolegle z tym jednak feudałowie usiłowali powiększyć obciążenia ludności chłopskiej, co wiązało się zresztą z ich wzrastającym zainteresowaniem rynkiem wewnętrznym. Zarysowywało się wzmożone nasilenie przeciwieństw klasowych, mające dodatkowe uzasadnienie w zaostrzeniu się antagonizmów narodowościowych. W Czechach bowiem podział klasowy pokrywał się niemal z narodowościowym. Zniemczone lub zgoła cudzoziemskie możnowładztwo wyzyskiwało w coraz większym stopniu chłopów czeskich. Równocześnie zaś bogaty patrycjat niemiecki, zagarniając w swe ręce handel, intratniejsze rzemiosło i kopalnie srebra, uciskał czeską biedotę miejską. Do rzędu eksploatatorów należało także duchowieństwo. W jego rękach pozostawała jedna czwarta do jednej trzeciej dochodu narodowego, a wyższa hierarchia kościelna składała się przeważnie z cudzoziemców. Podobnie jak na Zachodzie, tak również i w Czechach duchowieństwo było zdemoralizowane, a jego bogactwa i nieposkromiona chciwość budziły ferment w społeczeństwie. Ferment społeczno-Ń religijny w Czechach Nieudolne rządy Wacława Luksemburskiego przyczyniły się do przyspieszenia wybuchu rewolucji antyfeudalnej, która w warunkach czeskich miała nie tylko aspekt antykościelny, lecz także aspekt walki narodowościowej. Podobnie jak na Zachodzie ideologia rewolucyjna znajdowała tu oparcie w koncepcjach religijnych nurtujących społeczeństwo. W tej dziedzinie wszelako nie można ruchu czeskiego uznać za zupełnie oryginalny. Wiązał się on w pewnym stopniu z nauką Wiklefa, która dzięki ożywionym stosunkom luksemburskich Czech z Francją i Anglią znalazła sobie drogę do Pragi. Studenci czescy, których nie brakło podówczas w Oksfordzie, przenosili z tego gniazda wikleizmu pisma mistrza na uniwersytet praski. Były tam one szeroko dyskutowane, znajdując wśród Czechów zarówno obrońców, jak przeciwników. Jan Hus Do grona głęboko zainteresowanych nauką Wiklefa należał również Jan Hus. Jako profesor, a później rektor uniwersytetu praskiego cieszył się wielką popularnością nie tylko w uczelni, ale również wśród mieszkańców Pragi. Należał bowiem do tych przedstawicieli duchowieństwa, którzy podjęli walkę o prawa języka czeskiego w Kościele. Jego kazania, wygłaszane w kaplicy betlejemskiej, cieszyły się wielką popularnością wśród ludu. Hus, który początkowo nie zaliczał się do zwolenników Wiklefa, z biegiem czasu, pod wpływem coraz jaskrawszych przykładów moralnego rozkładu duchowieństwa, a także powodowany zaostrzającymi się przeciwnościami klasowymi i narodowościowymi w kraju, stał się zwolennikiem koncepcji reformy głoszonej przez profesora oksfordzkiego. Występował więc przeciwko świeckiej władzy papieży, potępiał kupczenie odpustami, ostrymi słowy chłostał rozliczne wady duchowieństwa. Nadto z wolna stawał się zwolennikiem predestynacji, widział w Piśmie Świętym jedyny autorytatywny wykładnik wiary i wobec tego domagał się jego przekładu na język czeski. Z powodu swej działalności Hus był atakowany początkowo przez kler niemiecki, później zaś przez całą wyższą hierarchię kościelną w Czechach, która obłożyła go klątwą. Została ona zatwierdzona przez papieża. Cenzury kościelne nie powstrzymały jednak reformatora od dalszej działalności, a że nabierała ona coraz bardziej radykalnego charakteru, król Niemiec Zygmunt Luksemburski wezwał go przed sobór obradujący w Konstancji dla przedstawienia tam swego stanowiska. Równocześnie zapewnił mu listem żelaznym bezpieczeństwo osobiste. Hus, który zaufał słowu królewskiemu, został po przybyciu do Konstancji wtrącony do więzienia i po siedmiu miesiącach dochodzeń - jako heretyk spalony na stosie 6 lipca 1415 r. "Cztery artykuły praskie" Śmierć reformatora wywołała niebywałe wzburzenie w Czechach, stając się początkiem rewolucji husyckiej. Nauka Husa w ustach jego uczniów i zwolennników przekształciła się w antyfeudalny ruch ludowy. Nie nastąpiło to jednak od razu. Ferment narastał powoli, przejawiając się początkowo w formie ściśle religijnej. Tak więc duchowieństwo sprzyjające Husowi ogłosiło w 1417 r. tzw. "cztery artykuły praskie", obejmujące jego postulaty. Domagało się więc: 1Ď) prawa swobodnego głoszenia słowa Bożego, 2Ď) komunii pod dwiema postaciami, zastrzeżonej od czasu soboru lateraneńskiego 1215 r. jako przywilej dla duchowieństwa, 3Ď) sekularyzacji dóbr kościelnych, wreszcie 4Ď) karania grzechów śmiertelnych przez władzę świecką. Rewolucja husycka Równocześnie wzmagał się ferment wśród ludu, który ulegał nasilającej się propagandzie waldensów i innych wyznawców ruchu ubogich. Husyci obejmowali w swe posiadanie coraz więcej świątyń, usuwając z nich wierne Papiestwu duchowieństwo. Na tle zaostrzającego się sporu wyznaniowego doszło w Pradze w 1419 r. do tumultu i obalenia wrogiej husytom rady miejskiej. Ponieważ zaś wkrótce potem pod wrażeniem wypadków praskich zmarł nagle Wacław Iv, husyci stali się panami sytuacji. Odmówili uznania praw do korony czeskiej Zygmuntowi Luksemburskiemu, uważając go za odpowiedzialnego za śmierć Husa. Ściągnęli tym na siebie jego wyprawy odwetowe (od 1420 r.), którym papież nadał uprawnienia krucjat. Nie przyniosły one wszelako spodziewanych sukcesów. Husyci bowiem nie tylko oparli się najazdom wroga, ale od 1427 r. sami przeszli do kontruderzenia i przenieśli wojnę na teren nieprzyjacielski. Armia husycka Swoje zwycięstwo nad krzyżowcami zawdzięczali husyci armii, doskonale zorganizowanej przez doświadczonego wodza Jana Żiżkę z Trocnova. Mając w swym wojsku przeważnie piechotę, opracował Żiżka nową taktykę walki. Polegała ona na zastosowaniu wozów bojowych, które przed bitwą łączono łańcuchami w tzw. tabor i obsadzano piechotą uzbrojoną w broń ręczną i działa. Powstawała w ten sposób ruchoma forteca, w której wozy bojowe spełniały rolę murów. Nieliczna jazda i odwody piechoty ukryte wewnątrz taboru uderzały na nieprzyjaciela w chwili, gdy był już wyczerpany atakiem na wozy bojowe. Zazwyczaj uderzenie to decydowało o losach bitwy. Wyprawy odwetowe husytów spustoszyły Morawy i zachodnie Węgry, dotknęły Śląsk, Saksonię, burgrabstwo norymberskie, posiadłości brandenburskie i zakonu krzyżackiego. Wojska husyckie, przenikające na te obszary, przyczyniły się do budzenia tam ruchów antypapieskich i antyfeudalnych. RozwarstwienieŃ ruchu husyckiego W miarę przedłużania się rewolucji husyckiej następowało coraz głębsze rozwarstwienie jej zwolenników. Większość wśród nich stanowił odłam umiarkowany, zwany pospolicie kalikstynami (od calix - kielicha, będącego symbolem komunii pod obu postaciami) lub utrakwistami (od sub utraque specie - pod obu postaciami)
|
WÄ
tki
|