Zdezorientowani i zagubieni bohaterowie opuszczaj� ja�ow� ideowo Angli� i wyruszaj� na kontynent - nie w roli bogatych i wynios�ych turyst�w angielskich, ale jako...

Nie chcesz mnie, Ben. Składam się z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobiną gównianego szaleństwa.

Lawrence nie by� jedynym pisarzem odbieraj�cym w ten spos�b zachodz�ce w spo- �ecze�stwach europejskich przemiany. Niemal identyczne nastroje znajdujemy w poezji T. S. Eliota, pocz�wszy ju� od powsta�ej w 1915 roku "Pie�ni mi�osnej J.Alfreda Pru- frocka", co daje wyobra�enie o tym, jak �wczesne pokolenie literackie interpretowa�o skomplikowan� rzeczywisto��. Ale pisarze tego okresu nie ograniczali si� tylko do interpretacji jako�ciowo nowych reali�w. Zdawali sobie spraw� z tego, �e istniej�ce formy przekazu tre�ci nie mog� ju� s�u�y� do wyra�ania innych prze�y�, do przedstawiania zupe�nie odmiennego �wiata. St�d te� pierwsze dwie, a nawet trzy dekady tego stulecia obfituj� w eksperymenty formalne i w prozie, i w poezji. Wtedy to w�a�nie nast�pi� rozw�j nowych technik narracyjnych, okre�lanych cz�sto terminem strumienia �wiadomo�ci, a poeci ima�yni�ci dotarli do nowych, nieznanych sfer j�zyka poetyckiego. Za najciekawszych nowator�w uchodz� oczywi�cie: Virginia Woolf, James Joyce, Ezra Pound i Thomas Stearns Eliot - i niejednokrotnie ich nazwiska przes�aniaj� inne, wcze�niejsze, nie mniej ciekawe dokonania. Proza Lawrence'a, cho� nie a� tak bardzo rewolucyjna pod wzgl�dem techniki pisarskiej, by�a niew�tpliwie jedn� z pierwszych pr�b dokonania wy�omu w kontynuowanej tradycji dziewi�tnastowiecznej powie�ci realistycznej. Kontrowersje wok� powie�ci Lawrence'a nie wynika�y wy��cznie ze �mia- �ego i otwartego sposobu traktowania seksu, ma��e�stwa i zasad moralnych. By�y one w du�ej mierze wywo�ane tym, i� krytycy nie potrafili znale�� klucza do jego stylu, a tym samym nie dotarli do ca�ych ogromnych obszar�w jego tw�rczo�ci. Zauwa�ano wi�c to, co wydawa�o si� �atwe, dost�pne i oczywiste. Elementom tym, wyj�tym z nadaj�cego znaczenie kontekstu, krytycy narzucali zwulgaryzowan� i krzywdz�c� interpretacj�. Droga do pe�nego zrozumienia i rehabilitacji Lawrence'a by�a d�uga i wymaga�a �mud- nego wysi�ku. Nie bez powodu jeden ze wsp�czesnych krytyk�w angielskich stwierdzi�, �e nie uwierzy nikomu, kto raz tylko przeczytawszy "Zakochane kobiety" okre�li t� lek- tur� jako �atw� i przyjemn�. Istotnie, nie jest to powie��, kt�r� czyta si� jednym tchem i szybko rozczarowuj� si� czytelnicy zwabieni kusz�cym i kryj�cym wieloznaczno�ci tytu- �em. Z�udzenie mo�e trwa� jeszcze przez kilka pierwszych stron, kiedy wydaje si�, �e b�dzie to rzecz o sercowych perypetiach dw�ch si�str, zako�czonych co najmniej jed- nym szcz�liwym ma��e�stwem. W miar� zag��biania si� w lektur� ten prosty schemat ulega dziwnym komplikacjom, przybywa element�w pozornie nie zwi�zanych z biegiem wydarze�, cho� nowych w�tk�w nie przybywa zbyt wiele. Co prawda ma��e�stwo zostaje zawarte, ale jego trwa�o�� jest tak niepewna, jak niepewna i niewyja�niona jest przedstawiona w powie�ci rzeczywisto��. Przebycie tej �atwiejszej drogi poprzez "Zakochane kobiety" przynosi jedn�, niezaprze- czaln� korzy�� - a mianowicie pozwala "odkry�", i� �ledzenie przedstawionych przez narratora kolejnych wydarze�, u�o�onych w porz�dku �ci�le chronologicznym, nie wystarcza do zrozumienia zakodowanego znaczenia powie�ci, tkwi�cego gdzie� g��biej, poza sam� warstw� narracyjn�. Lektura "Zakochanych kobiet" wymaga wi�c zgo�a innego nastawienia ze strony odbiorcy - odrzucenia logiki na rzecz odczucia, domys�u i intuicji. Tak jak Eliot spr�bowa� prze�ama� kryzys w poezji poprzez u�ycie element�w mowy potocznej i j�zyka prozy, tak Lawrence widzia� szans� dla prozy powie�ciowej w �rodkach stylistycznych w�a�ciwych poezji. Wyra�nie wida�, �e "Zakochane kobiety" nie tworz� zwartej, jednorodnej struktury narracyjnej, lecz stanowi� mozaik� z�o�on� z wielu cz�ciowo lub ca�kowicie autonomicznych jednostek, w kt�rych centralnym punk- tem jest cz�sto scena lub obraz o znaczeniu symbolicznym. Na takiej zasadzie funkcjo- nuj� rozdzia�y pt. "Kr�lik", "Magnat przemys�owy", scena walki Birkina z ksi�ycem czy opis pojedynku Geralda z Birkinem. Wsz�dzie tam, gdzie zachodzi co� istotnego, zna- cz�cego dla kt�rejkolwiek z pierwszoplanowych postaci powie�ci, tradycyjny spos�b opowiadania ulega zak��ceniu i przechodzi w trudny do precyzyjnego okre�lenia opis pulsuj�cy wra�eniami zmys�owymi. Mno�� si� powt�rzenia poszczeg�lnych wyra�e� i okres�w zdaniowych, obraz staje si� coraz bardziej intensywny, coraz silniej oddzia�uje na czytaj�cego, a� do momentu kryzysu, do wykrystalizowania si� znaczenia odbiera- nego przez posta� fikcyjn� i przez czytelnika na zasadzie intuicyjnego wgl�du, a nie przez racjonaln� analiz� sytuacji. Dopiero synteza poszczeg�lnych wra�e� i sprz�gni�cie ich z fabu�� buduje znaczenia i pozwala na przeprowadzenie pr�b interpretacyjnych. Lawrence nada� wi�c swojej prozie pewien rytm, bez poddania si� kt�remu nie mo�na dotrze� do wielu warstw i wyj�� poza zwyk�� histori� dw�ch mi�o�ci. Buduj�c t� kumulatywn�, rytmiczn� struktur� autor by� z pewno�ci� zainspirowany francusk� poezj� prze�omu XIX i XX wieku. Potwierdzaj� te przypuszczenia nie tylko jego biogra- fowie, ale tak�e obecno�� w jego dzie�ach wielu element�w symbolicznych. Nie jest to jednak symbolizm prosty i daj�cy si� por�wna� z technikami stosowanymi przez innych pisarzy. Symbolizm w "Zakochanych kobietach", tak jak narracja, �udzi swoj� prostot� i cz�sto prowadzi do mylnych i uproszczonych interpretacji, kt�re bez wi�kszego wysi�ku mo�na odnale�� w niekt�rych rozprawach krytycznych. To wra�enie prostoty wynika z faktu, i� ka�da sytuacja, kt�r� jeste�my sk�onni uwa�a� za "symboliczn�", nakre�lona zosta�a w spos�b pe�ny i wyrazisty. A jednak wcale nie�atwo daje si� okre�li�, jaka jest funkcja tych obraz�w i w jaki spos�b modyfikuj� one fikcyjn� rzeczywisto��. Bardzo cz�sto poszczeg�lne incydenty staj� si� znacz�ce i tylko w w�skim zakresie wnosz� war- to�ci nie ca�kiem podporz�dkowane innym elementom powie�ci. Przyk�adem, kt�ry mo�na by uzna� za �atwo poddaj�cy si� zabiegom interpretacyj- nym, jest niew�tpliwie scena ujarzmiania klaczy przez Geralda, kt�r� skr�towo mo�na okre�li� jako walk� brutalnego, zracjonalizowanego systemu przeciwko wszystkiemu, co naturalne, wolne i spontaniczne. Motyw ten nie tylko jest doskonale wkomponowany w t� jedn� powie��, co okazuje si� w momencie ostatecznej kl�ski i �mierci Geralda, ale pojawia si� tak�e w wielu innych utworach, pe�ni�c rol� sta�ego �rodka przekazu tych samych idei

Wątki

Powered by wordpress | Theme: simpletex | © Nie chcesz mnie, Ben. Składam się z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobiną gównianego szaleństwa.