ďťż
Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
i do niego: kierowanie robotami publicznymi oraz polityka zagraniczna.
WM;| /.asadą tej ostatniej jest dążenie do utrzymywania równowagi politycz-
MII pobliskim kontynencie (Utopia - podobnie jak Anglia - ma stałe
Uikty z państwami kontynentalnymi i promieniuje na nie). Utopia jest
i.ik państwem praworządnym; prawa są - inaczej niż w Anglii - proste
lu/ne.
Nn wyspie występują różne wierzenia religijne; zasadą jest powszechna
< ja. Różnice religijne nie są zresztą wielkie i nie stoją na przeszkodzie
waniu wspólnych nabożeństw. Nieliczni duchowni są wybierani przez
li, nie mają oni, z tytułu swych duszpasterskich funkcji, żadnych
|ów. Nie znają celibatu.
i i .lać obraz społeczeństwa na wyspie Utopii, Morę wyrażał pogląd, że
'llwi- jest stworzenie znacznie lepszego ustroju aniżeli ten, który zna stary
11 logo utwór wyrósł w klimacie zwrotu ku starożytnemu idealizmowi
ii.i Dał też początek licznym utopiom nowożytnym, które będą częstym
-ii toczących się dyskusji politycznych. Autorami najgłośniejszych utopii
hyłku odrodzenia Thomasso Campanella (Civitas solis, 1602 -
" ,i słońca) oraz Francis B a c o n (New Atlantis, 1627 - Nowa Atlan-
n
literatura
* Miiiinheim: Ideology and Utopia. London 1948; R. Ruyer: L'Utopie et les utopiens, Paris
i imkowski: Nauka i państwo w utopiach T. Campanelli, Warszawa 1955; J. Szacki: Utopie,
i l%8; D. Petsch: Tomasz Morus, Warszawa 1962; K. Kautsky: Tomasz Morę i jego
' .ir*/.awa 1969; D. Wojtkowiak: Renesansowa utopia spoleczna jako wyraz politycznej
l' l wieku, "Czasopismo Prawno-Historyczne" XXIII, 1971, z. 2; M. Fleisher: Radical
i,l l'i>litical Persuasion in the Life and Writings ofThomas Morę, Genf 1973; E.E. Manuel,
(itopian Thought in the Western World, Cambridge Mass. 1979.
98
99
5. Doktryny reformacji
Ogólna charakterystyka. W ożywczym klimacie odrodzenia wyjątkowo źle
znoszono sztywne i duszne prawdy objawione, które wniosła z poprzedniej
epoki tradycja kościelna. Humanizm epoki i idea religii naturalnej sprzyjały
intensyfikacji sporów reformacyjnych, które w tym sensie stanowiły kontynua-
cję średniowiecznego kacerstwa. Ale reformacja była też refleksem zawiłych
interesów społecznych i politycznych. Wyrażała protest przeciw materialnej
i politycznej potędze kościoła. Podejmowała krytykę finansowej eksploatacji
uprawianej przez kurię rzymską, przeciwstawiała się rozmiarom dóbr martwej
ręki i przywilejom kleru. Szczególnie mieszczaństwo oburzało się na ekskluzyw-
ność i pasożytnictwo duchowieństwa. Szlachta zazdrosnym okiem patrzyła na
ogromne i wydajne beneficja biskupów i prałatów i chętnie podejmowała hasło
sekularyzacji dóbr kościelnych. Reformacja ujawniała również potężny ładunek
treści narodowych, głosiła protest przeciwko zdzierstwom papieskich legatów
i kolektorów danin, krytykowała często obcy narodowo skład hierarchii
duchownych. Nie do zniesienia stawały się więzy zależności od Rzymu dla
władców narodowych monarchii, co szczególnie widoczne było na terenie
rozbitych politycznie Niemiec. Reformacja w końcu wyzwalała przekonanie, że
zawiłość dogmatów, wymagająca ich zawodowej interpretacji przez księży, jest
fasadą kryjącą i wykrętnie uzasadniającą uprzywilejowanie duchowieństwa.
Większość nurtów szesnastowiecznej reformacji doskonale się mieściła
w interesach narodowego państwa feudalnego i korzystała z szerokiego popar-
cia albo samego aparatu państwowego, albo najbardziej aktywnych sił społe
nych w państwie. Pod tym względem reformacja pełniła inną funkcję
późnośredniowieczne ruchy heretyckie. Reformacja pociągnęła państwo
sobą. Najwyraźniej widać to w ruchu luterańskim. Natomiast wręcz odwrotr
było na lewicy ruchu reformacyjnego. Tam krytyka kościoła i spory dogmatyc
ne zostały przeniesione na grunt realnych stosunków społecznych i uzewnęt
niły się w odrzuceniu całego porządku feudalnego, w postulatach zniesier
państwa i powinności oraz urzeczywistnienia królestwa bożego na ziemi,
wzór dawnych ewangelicznych zasad gminnej równości. Tutaj reformacji
stanowiła "religijny kostium" ostrych konfliktów społecznych.
Największymi postaciami reformacji, a zarazem głównymi reprezentanta!
jej podstawowych nurtów byli: Marcin Luter, Jan Kalwin oraz Toma
Miinzer.
Lnther. Martin L u t h e r (Luter, 1483 - 1546), zakonnik augustiańs
i doktor teologii na uniwersytecie w Wittemberdze, wystąpił w 1517 r. przecil
sprzedaży odpustów
|
WÄ
tki
|