ďťż
Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Jeżeli odrzucą spadek małżonek i krewni powo-| łani z
ustawy, do dziedziczenia dojdzie Skarb Państwa (art. 935 § 3). Jeżeli istnieje spadkobierca podstawiony,
dojdzie on do dziedziczenia, jeżeli powołany w pierwszej kolejności odrzuci spadek.
2. Brak możliwości przyjęcia dorozumianego
161 Prawo polskie nie zna dorozumianego przyjęcia spadku. Spadkobierca, który objął w posiadanie
majątek spadkowy i zaczął nim zarządzać, może go
Nb. 160-161
§ 32. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku 119
następnie odrzucić. Podjęcie pewnych czynności w stosunku do majątku spadkowego nie jest
równoznaczne z przyjęciem spadku. Jeżeli taki spadkobierca następnie spadek odrzucił, do stosunków
pomiędzy nim a spadkobiercami którzy zamiast niego doszli do spadku, stosuje się odpowiednio przepisy
o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia (art. 1021). Przy dokonywaniu rozliczeń pomiędzy takimi
osobami ma jednak znaczenie fakt, że spadkobierca, dopóki nie odrzuci spadku, prowadzi własne sprawy.
Nie znajdą zatem zastosowania art. 753 § l i art. 754 KC.
IV. Bezskuteczność oświadczenia o odrzuceniu spadku
1. Ochrona interesów wierzycieli
Odrzucenie spadku przez spadkobiercę może prowadzić do pogorszenia 162 sytuacji jego wierzycieli.
Sytuacja taka ma miejsce, kiedy majątek osobisty spadkobiercy jest obciążony długami, a majątek
spadkowy ma znaczną wartość. Odrzucenie spadku przez spadkobiercę powoduje, że do jego majątku
nie wchodzą przedmioty majątkowe, z których wierzyciele mogliby egzekwować swoje należności.
Dlatego też, zgodnie z art. 1024 § l KC, jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli,
każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili otwarcia spadku, może żądać, ażeby
odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego według przepisów o ochronie
wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika.
2. Przesłanki
Odesłanie zawarte w art. 1024 § l KC oznacza odesłanie do art. 527-533 KC. Uwzględniając specyfikę
uznania za bezskuteczne odrzucenia spadku, można wskazać następujące przesłanki uzasadniające
wystąpienie za stosownym żądaniem:
a) Z żądaniem może wystąpić wierzyciel tego spadkobiercy, który odrzucił spadek, dowodząc, że wskutek
tej czynności spadkobierca dłużnik stał się niewypłacalny w większym stopniu niż był przed dokonaniem
czynności.
b) Żądanie kierowane jest do spadkobiercy, który odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli. Stosuje
się do niego domniemanie z art. 529 KC, gdyż odrzucenie spadku pociąga za sobą dojście do spadku
innej osoby, która nabywa go nieodpłatnie.
c) Treścią żądania wierzyciela jest uznanie za bezskuteczne w stosunku do niego oświadczenia
spadkobiercy o odrzuceniu spadku.
Nb. 162
120
Rozdział VIII. Stanowisko prawne spadkobiercy
d) Z żądaniem nie może wystąpić osoba, która w chwili odrzucenia spadku nie jest jeszcze wierzycielem
spadkobiercy odrzucającego spadek.
3. Skutki
Uznanie oświadczenia spadkobiercy o odrzuceniu spadku za bezskuteczne w stosunku do wierzyciela
oznacza, że wierzyciel taki może kierować egzekucję do przedmiotów spadkowych, tak jakby spadek
został przyjęty przez dłużnika. Stwarza to dla spadkobierców dochodzących do dziedziczenia w miejsce
odrzucającego dolegliwość polegającą na umniejszeniu realnej wartości przypadającego im spadku.
Powstaje także stan niepewności, gdyż nie wiadomo, czy wierzyciel skorzysta z możliwości stwarzanych
przez prawo. Stąd możliwość wystąpienia z żądaniem uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne
ograniczona została terminem. Wierzyciel może wystąpić z żądaniem w ciągu sześciu miesięcy od chwili
powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku, lecz nie później niż przed upływem trzech lat od otwarcia
spadku (art. 1024 § 2). Przewidziany ustawą termin ma charakter terminu zawitego i jego upływ pociąga
za sobą wygaśnięcie uprawnienia wierzyciela.
V. Termin l. Skutki upływu terminu
Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może zostać złożone w terminie sześciu miesięcy od
dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (art. 1015 § l). W braku takiego
oświadczenie działa wprowadzona w § 2 art. 1015 KC fikcja prawna, zgodnie z którą spadkobierca, który
nie złożył żadnego oświadczenia w ustawowym terminie jest traktowany tak, jakby przyjął spadek. Ustawa
różnicuje przy tym sytuację osoby fizycznej mającej pełną zdolność do czynności prawnych oraz sytuację
osób fizycznych nie mających pełnej zdolności do czynności prawnych, osób fizycznych, co do których
istnieją podstawy do całkowitego ubezwłasnowolnienia oraz osób prawnych. Osoba fizyczna mająca
pełną zdolność od czynności prawnych w braku oświadczenia co do spadku jest traktowana jak przyj-
mujący spadek wprost (art. 1015 § 2 zd. l), a więc bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe.
Pozostałe osoby są traktowane jak przyjmujące spadek z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1015 § 2 zd.
2).
Rozwiązanie przyjęte w art. 1015 § l KC budzi wątpliwości. Brak aktywności powołanego spadkobiercy nie
pociąga bowiem za sobą skutków w postaci traktowania takiego spadkobiercy jak odrzucającego spadek.
Przeciwnie,
Nb. 163
§ 32. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku 121
wprowadzona została fikcja prawna prostego przyjęcia, co oznacza nieograniczoną odpowiedzialność za
długi spadkowe. Może to prowadzić do wyjątkowo dotkliwych skutków, zwłaszcza gdy spadkobiercą
zostaje np
|
WÄ
tki
|