Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Nie ma tam natomiast ani słowa o ewentualnym udziale Brytyjczyków w inspirowaniu napadu na Brawina. Natomiast pułkownik F. M. Bailey w swoim poufnym raporcie stwierdza krótko: Jego [Brawina aut.] grupa została ostrzelana niedaleko Kerki, kiedy przeprawiała się przez Oksus186 parowcem i zmuszona do zawrócenia187. Nie pisze nic więcej o tym wydarzeniu ani o sprawcach, ani o ofiarach. Dlaczego więc w Uście władz Radzieckiego Turkiestanu do Amanullaha mowa była o Bucharze, a L. B. Teplinski pisze o Brytyjczykach jako inspiratorach? Wydaje się, iż bardziej należy tu wierzyć pismu z 16 lipca, gdyż pojawiające się w nim wątki odpowiadają ówczesnym realiom. W tym czasie nie było potrzeby, aby wrogo nastawiać Afgańczyków do Wielkiej Brytanii dopiero co przerwano działania zbrojne III wojny afgańsko-brytyjskiej i strona afgańska nie pałała zbytnią miłością do Brytyjczyków. Natomiast pojawienie się w liście Buchary zbiegło się z akcją prowadzoną przez Amanullaha i jego otoczenie, której celem miało być stworzenie unii państw islamskich w Azji Środkowej pod patronatem i zwierzchnictwem Kabulu. Pierwsze przymiarki czyniono już na początku 1919 roku, kiedy to planowano powołanie ligi muzułmańskich władców Azji Środkowej. Emir Habibullah w ramach tego przedsięwzięcia obiecał Alemu, emirowi Buchary, pomoc w reorganizacji armii i terytorium. Wzajemna pomoc miała być przypieczętowana małżeństwem jednego z synów Habibul-laha z córką emira Buchary188. Doszło także do spotkania misji emira Buchary i delegatów mniejszych chanatów Azji Środkowej w Kabulu189. Podobne ambicje przejawiał także następca Habibullaha. Amanullah uważał, iż spoczywa na nim specjalna odpowiedzialność obrona interesów świata islamu i to zarówno w przypadku wojny grecko-tureckiej czy powstania w Egipcie, jak i chanatów Azji Środkowej190. Wiązało się to z jego marzeniem o pozycji lidera muzułmanów z Azji Środkowej, w czym niewątpliwą rolę odegrała jego matka191. Próby tworzenia unii państw muzułmańskich przez Amanullaha mogły być dyktowane
185 Posianie pravitelstva Turkestanskoj Souetskoj Respubliki emiru Afganistana Amanulla-chanu, 16 ijulja 1919g., w: Sovetsko-afganskie..., dok. 14.
186 Starożytna nazwa Amu-darii.
187 Report on the Kashgar Mission, 1918-1920, from Colonel F. M. Bailey to the Government of India in the Foreign and Political Department, Simla, 19th May 1920, F.0.371, No.213848/371/4061,s. 10.
188 Frontier League. Proposed Tribal Alliance in Central Asia, The Times", February 12, 1919, s. 10.
189 Central Asia League?, The Times", February 13, 1919, s. 9
190 Harish Kapur, Souiet Russia and Asia, 1917-1927. A Study of Souiet Policy towards Turkey, Iran and Afghanistan, Geneve 1965, s. 223.
191 W. K. Fruser-Tytler, Afghanistan..., s. 203.
Trzecia wojna afgańska i jej wpływ na politykę Wielkiej Brytanii i Rosji Radzieckiej... 103
także doraźnymi celami politycznymi. Emir Afganistanu próbował ewentualną unię zwrócić przeciwko Wielkiej Brytanii. W kwietniu 1919 roku Amanullah zwrócił się do emira Buchary, aby ten zrezygnował z walki przeciwko Rosji Radzieckiej. W liście tym emir Afganistanu... apelował do Alego, by nie okazywał żadnej pomocy Anglikom w ich walce przeciwko Rosji Radzieckiej i prosił władze Buchary o wystąpienie w celu ostatecznego wygnania Anglików ze Wschodu192. W podobnym duchu zwrócono się także do władz Chiwy193. Zabiegi podejmowane przez Amanullaha spotkały się ze zdecydowanym oporem ze strony Alego. Emir Buchary odparł afganskim delegatom, że jeżeli Afganczycy oczekują społecznego i religijnego sojuszu, to on już istnieje między wszystkimi muzułmanami. Odmówił on przystąpienia do ofensywnego aliansu skierowanego przeciwko Brytyjczykom, którzy byli jego dobrymi przyjaciółmi. Ludność Buchary odmówiła udziału w walce u boku bolszewików, którzy są zarozumiali i których kilku właśnie wydalonoi9i. Postawa emira Buchary wobec bolszewików i Wielkiej Brytanii wynikała z dotychczasowych doświadczeń tego chanatu. Wiedziano czego można się spodziewać ze strony Rosjan, niezależnie od ich aktualnego koloru białego czy czerwonego
|
WÄ
tki
|