Remeris)...

Nie chcesz mnie, Ben. Składam się z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobiną gównianego szaleństwa.

Micha� R�mer (1870-1945) prawnik, redaktor, publicysta, dzia�acz spo�eczny i polityczny polski i litewski, legionista i historyk litewskiego odrodzenia narodowego, wolnomularz, tw�rca litewskiego prawa konstytucyjnego, jest jedn� z najwybitniejszych postaci stosunk�w polsko-litewskich w I po�owie XX wieku. Trzykrotnie (1927-1928, 1933-1936, 1936-1939) piastowa� godno�� rektora Uniwersytetu Witolda w Kownie, reprezentowa� te� Litw� przed haskim Trybuna�em Sprawiedliwo�ci w sporze o K�ajped� (1932). By� cz�onkiem Najwy�szego Trybuna�u w Kownie (1921-1928). Cho� �ycie swoje zwi�za� z Litw�, do ko�ca czu� si� litewskim Polakiem, stara� si� pracowa� nad zbli�eniem obu narod�w2. W czym Micha� Romer dopatrywa� si� problemu Wilna, gdzie, w jego przekonaniu, tkwi�y jego korzenie, jego istota, jakie istnia�y sposoby rozwi�zania tego problemu i w jaki spos�b m�g� on wp�yn�� i wp�yn�� na rozw�j nowoczesnej pa�stwowo�ci Litwy? Spr�bujemy odpowiedzie� na te pytania. Sedno problemu, w og�lnym zarysie okre�li� Romer w swych dzie�ach po�wi�conych genezie i rozwojowi odrodzenia narodowego Litwin�w3 oraz podwalinom pa�stwowo�ci Litwy4. Szczeg�ln� uwag� zwr�ci� na to analizuj�c stosunki kulturalno-etnografi-czne na Litwie w XIX i XX wieku5. 1 Odnotuj� tylko najnowsze prace; R. �epkaite, Vilniaus istorijos atkarpa 1939-1940, Yilnius 1990; P. �ossowski, Konflikt polsko-litewski 1918-1920, Warszawa 1996; P. �ossowski, Stosunki polsko-litewskie 1921-1939, Warszawa 1997. - Szerzej zob. S. Kieniewicz, Micha� Pius Romer, [w:] Polski S�ownik Biograficzny (PSB), t. XXXI. Wroc�aw 1990, s. 653-655; Z. Solak, Nie doko�czona autobiografia Micha�a R�mera, �Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie", 1996, s. 92-122; J. Sawicki, Micha� Romer a problemy narodowo�ciowe na ziemiach by�ego Wielkiego Ksi�stwa Litewskiego, Toru� 1998, s. 10-61. 3 M. R�mer, Litwa. Studium o odrodzeniu narodu litewskiego, Lw�w 1908. 4 M. Romer, Yalstybe ir jos konstitucines teis e, ci. l, t. 2, Kaunas 1935, s. 233-239; M. Remeris, Lietuvos konstitucines teise paskaitos, Yilnius 1990, s. 39-46. 5 M. Romer, Stosunki etnograficzno-kulturalnie na Litwie, Krak�w 1906. 58_______________________________________________________________________Rimantas Miknys Przez d�ugie stulecia stara Litwa, w kt�rej kolebk� pa�stwowo�ci o swoistej kulturze by�o Wilno, dosy� powierzchownie zapewnia�a wsp�istnienie r�nych element�w naro-dowo-kulturowych (litewskiego, polskiego, �ydowskiego, bia�oruskiego). A to dlatego, �e ograniczon� warstw� spo�eczn� stanowi�a spo�eczno�� obywatelska, kt�rej orientacje narodowo-kulturowe uwarunkowane by�y specyficznym rozwojem pa�stwowo�ci litewskiej, zwi�zanym z uni� litewsko-polsk�. W XIX wieku w warunkach zaboru rosyjskiego elementy narodowo-kulturowe nie ��czy�y si� w postaw� obywatelsk�, ale oddzieli�y si� i zamkn�y tworz�c wsp�lnoty narodowe. Rozwini�ty litewski ruch narodowy ujawni� skuteczno�� litewskiego elementu narodowo-kulturowego jako najbardziej potencjalnego czynnika w procesie modernizacji starego spo�ecze�stwa oraz integracji kszta�tuj�cego si� nowego spo�ecze�stwa. Ruch ten by� zorientowany przede wszystkim na kultur� Litwin�w oraz obron� i rozw�j ich to�samo�ci narodowej. Na pocz�tku XX wieku wkroczy� on w nowy etap rozwoju politycznego. �wiadcz� o tym programy powsta�ych w�wczas litewskich partii politycznych i organizacji polityczno-kulturalnych oraz uchwa�y Wielkiego Sejmu Wile�skiego, a tak�e aktywna dzia�alno�� litewskich dzia�aczy politycznych. W przededniu I wojny �wiatowej i w okresie wojny powszechnie akcentowano charakter demokratyczny przysz�ego nowoczesnego pa�stwa litewskiego. Pa�stwo to, podobne do powstaj�cego w�wczas pa�stwa polskiego i innych pa�stw Europy �rodkowej i Wschodniej, konstruowane by�o w oparciu nie o nar�d polityczny, lecz nar�d etniczny na zasadzie suwerenno�ci oraz reprezentacji wi�kszo�ci. Faktycznie oznacza�o to budow� pa�stwa socjokratycznego, opartego na nacjonalizmie. W procesie tworzenia pa�stwa bra� udzia� tylko nar�d litewski6. Tworzenie to opiera�o si� na spu�ciznie prawa historycznego Litwy (Wielkiego Ksi�stwa Litewskiego) tj. pa�stwa, kt�re by�o ojczyzn� nie jednego, lecz kilku nowoczesnych narod�w, wyodr�bnionych b�d� ju� wyodr�bniaj�cych si� z element�w naro-dowo-kulturowych

Wątki

Powered by wordpress | Theme: simpletex | © Nie chcesz mnie, Ben. Składam się z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobiną gównianego szaleństwa.