Nie chcesz mnie, Ben. Składam się z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobiną gównianego szaleństwa.
W pierwszych latach
istnienia było to pismo opozycyjne,
choć bardzo intensywnie cenzurowa-
ne. W roku 1946 aresztowano kilku
pracowników redakcji, wraz z redak-
torem naczelnym Zygmuntem Augu-
styńskim. W sierpniu 1947 roku Zyg-
munta Augustyńskiego skazano na 15
lat więzienia i od roku 1947 pismo -
wraz ze zmian± charakteru PSL - prze-
stało być opozycyjne.
LIT.: Kazimierz Bagiński, Cenzura w
Polsce, «Zeszyty Historyczne» 1965, z. 8
Generalna Gubernia (GG) - wyraże-
nie potoczne, oficjalnie nazywana Ge-
neralnym Gubernatorstwem (Gene-
ralgouvernement); nazwa czę¶ci ziem
polskich okupowanych i administro-
wanych przez Niemców.
Generaln± Gubernię utworzono w
paĽdzierniku 1939 roku. Jej granice
powstały w rezultacie ustaleń radzie-
cko-niemieckich w sierpniu i wrze¶niu
1939 roku (na wschodzie) oraz w rezul-
tacie wł±czenia czę¶ci przedwojenne-
go terytorium polskiego bezpo¶rednio
do Niemiec (na zachodzie i północy).
Generalna Gubernia składała się z
czterech dystryktów: krakowskiego,
lubelskiego, radomskiego i warszaws-
kiego. Po ataku Niemiec na ZSRR
przył±czono do Generalnej Guberni
dystrykt galicyjski. Generalnym gu-
bernatorem był (do roku 1945) Hans
Frank, jego siedzib± był Kraków.
Polityka niemiecka w Generalnej
Guberni miała na celu przede wszyst-
kim eksploatację gospodarcz± oraz
Z procesu Zygmunta Augustyńskiego i innych, sierpień 1947
gospodarka 63
wcu 1946 roku (plebiscyt, w którym
odpowiadano na trzy pytania) nazwa-
no „głosowaniem ludowym".
LIT.: Zespól „3 x 5", Sprawozdanie z
akcji „3 x 5" w województwie stołecznym
warszawskim, Nowa, 1984.
Główny Urz±d Kontroli Publikacji i
Widowisk - na ogół nazywany cenzu-
r±, pocz±tkowo nosił nazwę „Główny
Urz±d Kontroli Prasy, Publikacji i Wi-
dowisk"; został oficjalnie utworzony
na mocy dekretu z 5 lipca 1946 roku
jako organ podległy bezpo¶rednio pre-
zesowi Rady Ministrów (cenzura dzia-
łała wcze¶niej bez podstawy prawnej).
Na czele GUKPPiW stał dyrektor, na-
stępnie naczelny dyrektor (od 1948 ro-
ku) i prezes (od 1953 roku).
W dekrecie powołuj±cym GUK-
PPiW następuj±co okre¶lono jego za-
dania: „kontrola rozpowszechniania
wszelkiego rodzaju utworów za pomo-
c± druku, obrazu i żywego słowa; kon-
trola ta ma na celu zapobieżenie a) go-
dzeniu w ustrój Państwa Polskiego, b)
ujawnianiu tajemnic państwowych, c)
naruszaniu międzynarodowych stosun-
ków Państwa Polskiego, d) naruszaniu
prawa i dobrych obyczajów, e) wpro-
wadzaniu w bł±d opinii publicznej
przez podawanie wiadomo¶ci niezgod-
nych z rzeczywisto¶ci±".
W dekrecie z 28 lipca 1948 roku do-
dano jeszcze udzielanie zezwoleń na
wydawanie czasopism oraz kontrolę
zakładów poligraficznych.
Ustawa z 31 lipca 1981 roku mówi o
tym, że „organami kontroli publikacji
i widowisk s±: 1) okręgowe urzędy kon-
troli publikacji i widowisk, działaj±ce
jako organy pierwszej instancji (...),
2) Główny Urz±d Kontroli Publikacji i
Widowisk, działaj±cy jako centralny
organ w sprawach kontroli publikacji i
widowisk" (art. 3). Zgodnie z art. 6:
„1. Główny Urz±d podlega Radzie
Państwa. 2. Prezesa Głównego Urzę-
du i wiceprezesów powołuje i odwo-
łuje Rada Państwa".
Wedle rocznika statystycznego - w
roku 1983 GUKPiW zatrudniał 450
osób, z czego 350 w urzędach tereno-
wych.
LIT • Czarna księga cenzury PRL,
Aneks, Londyn, t. I: 1977, t. II: 1978; Ja,
cenzor. Z K-62, byłym pracownikiem Głó-
wnego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i
Widowisk rozmawia Barbara N. Łopieńska,
«Tygodnik Solidarno¶ć* 1981, nr 6; Jerzy
Bafia, Prawo o cenzurze, Ksi±żka i Wiedza,
Warszawa 1983.
gospodarka - w krajach komunistycz-
nych gospodarka jest „uspołecznio-
na", to znaczy państwowa. Państwo
decyduje o inwestycjach, o tym co pro-
dukować, o cenach i płacach, o tym,
ile wydrukować pieniędzy.
W gospodarce „nieuspołecznionej"
co najmniej czę¶ć tych decyzji podej-
mowana jest niezależnie i w różny spo-
sób przez różnych uczestników proce-
sów gospodarczych, natomiast pańs-
two podejmuje na ogół tylko niektóre
62 «Glos Ludu»
Numer 1(44) «Głosu»
kwietniu 1985 roku.
ukazat się w
38
MP»V uootK A HMUCJ4
JM lun ii ^njbuMrie-.r4itnnomAM>
Z miesięcznikiem «Głos» zwi±zane
jest wydawnictwo Glos, publikuj±ce
ksi±żki historyczne, polityczne i litera-
ckie (niektóre ksi±żki wydawnictwa
Głos i pierwszy numer pisma w stanie
wojennym przedrukowano nakładem
Głos Publishing - wydawnictwa Głos
w Nowym Jorku). W stanie wojennym
i póĽniej wydawnictwo Głos w War-
szawie publikowało opracowania Cen-
trum Dokumentacji i Analiz NSZZ
„Solidarno¶ć". Jest ono także współ-
wydawc± pisma «Wiadomo¶ci» (tygo-
dnika NSZZ „Solidarno¶ć" regionu
Mazowsze, ukazuj±cego się od 17 gru-
dnia 1981 roku; numer 144 - w kwiet-
niu 1985 roku).
LIT.: «G)os». Niezależny miesięcznik
spoleczno-polityczny (wybór artykułów z
numerów 1-10), Instytut Literacki, Paryż
1980.
«Glos Ludu» - gazeta codzienna, or-
gan KC PPR ukazuj±cy się w latach
1944-1948, kolejno w Lublinie, w Ło-
dzi i w Warszawie.
Wydawano także mutacje regional-
ne «Głosu Ludu», jedn± z nich był
«Głos Wybrzeża».
Po poł±czeniu «Głosu Ludu» z wy-
dawanym przez PPS «Robotnikiem»
zaczęła się ukazywać «Trybuna Lu-
du». Mutacje regionalne przekształco-
no w pisma KW PZPR.
głosowanie - termin używany niekiedy
dla odróżnienia procedur wyborczych
zbliżonych do plebiscytu (głosowanie)
od takich, w których rzeczywi¶cie
wybiera się spo¶ród kandydatów (wy-
bory).
Głosowanie jest kompromisem -
władze chc± mieć poparcie, w ¶wi±te-
cznej atmosferze organizuj± je dla się-
**V»\'i*iT"**r $$r~ ^m ^ - n±dów \ ~
|
WÄ…tki
|