Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
3, s. 12761277.
195 Ambasador w Związku Radzieckim (Harriman) do Sekretarza Stanu, 12 VI1944, w: FRUS 1944, vol. 3, s. 12821283.
186
6. Roosevelt i Mikołajczyk
skać poparcie prezydenta dla jego rządu i polityki wobec Rosji.198 Stąd Mikołajczyk od jesieni 1943 roku bezskutecznie zabiegał
0 spotkanie z Rooseveltem.197
W czasie swego pobytu w Waszyngtonie Mikołajczyk odbył wiele rozmów z Rooseveltem, które nie zmieniały jednak sytuacji. Prezydent starał się rozproszyć Obawy Mikołajczyka, ale zręcznie unikał zaciągnięcia wobec niego jakichkolwiek wiążących zobowiązań.198 Roosevelt zapewniał Mikołajczyka, iż mógł on liczyć na moralne poparcie Rządu Stanów Zjednoczonych" dla jego wysiłków zmierzających do osiągnięcia porozumienia z Rosjanami.199 Roosevelt powiedział Mikołajczykowi, iż w Teheranie wytłumaczył Stalinowi, dlaczego nie mógł wziąć udziału w żadnych szczegółowych rozmowach" w sprawie Polski, chociaż o-biecywał polskiemu premierowi, iż może będzie mógł mu udzielić dalszego poparcia później, innymi słowy, po wyborach. Mikołajczyk podkreślał, iż rozumiał postawę Roosevelta i nie zamierzał czynić niczego, co mogłoby wprowadzić go w kłopotliwą sytuację. Z drugiej strony Roosevelt wyrażał nadzieję, iż Mikołajczykowi uda się doprowadzić, przynajmniej, do pełnej polsko-radzieckiej współpracy wojskowej oraz obiecywał udzielić AK materiałowej
1 finansowej pomocy celem usprawnienia jej oporu przeciwko Niemcom.
Prezydent radził Mikołajczykowi, aby Rząd Polski planował jak najszybszy powrót do Polski, ale uprzedzał, iż uzależnione to było od usunięcia ze składu najwyższych władz polskich tych osobistości, do których Kreml miał zastrzeżenia. Mikołajczyk sugestię tę odrzucił, gdyż, jego zdaniem, rekonstrukcja rządu mogłaby być źle zrozumiana. Zapewniał jednak prezydenta, iż intencją Rządu Polskiego, co często podkreślał, było przeprowadzenie w Polsce wyborów zaraz po uwolnieniu. Roosevelt sugerował złożenie ponownego publicznego oświadczenia w tej sprawie.
1M Por. E. J. Rożek, Allied Wartime Diplomacy..., s.
197 Por. S. Mikołajczyk, The Pattern..., s. 49 i 63.
198 Por. H. Feis, Churchill Roosevelt Stalin..., s. 373.
J99 Memorandum Sekretarza Stanu do prezydenta Roosevelta, 14 VI1944, w: FRUS 1944, vol. 3, s. 1283.
187
II. Wielka Trójka o Polska
Prezydent zapewniał Mikołajczyka, iż Stalin nie dążył do sko-munizowania Polski, w stosunku do której żywił dobre i szczere intencje, na których można było polegać.200 Mikołajczyk twierdził, iż Roosevelt zapewniał go, że Stalin wydawał się mu być realistą" raczej niż imperialistą lub komunistą".201
Radził mu też, będąc zwolennikiem osobistych kontaktów w polityce", aby udał się do Moskwy celem podjęcia bezpośrednich rozmów ze Stalinem.202 Równocześnie obiecywał powiadomić Stalina, iż Mikołajczyk nosił się z takim zamiarem. Polski pre mier zgadzał się, iż jego podróż do Moskwy mogłaby być pożyteczna, o ile Rosjanie nie nalegaliby na przyjęcie żadnych wstępnych warunków.203 Co do warunków, to podnosiłem pisał Mikołajczyk do kraju że nie możemy się zgodzić na uzależnienie przez Moskwę rozmów od przyjęcia żądań w sprawie granic i zmian w Rządzie oraz ryzykować, że w razie niepowodzenia rozmów Ameryka umyje od naszych spraw ręce. Roosevelt zapewniał, że to ostatnie nam nie grozi." 2M
Jeśli chodzi o sprawy terytorialne, to Roosevelt wyraził opinię, że jeżeli udałoby się załatwić inne kwestie, to żądania Stalina byłyby umiarkowane.205 Roosevelt upewniał Mikołajczyka, że ani on sam, ani Stalin nie wysunęli linii Curzona jako granicy pomiędzy Polską a Związkiem Sowieckim. To Churchill ją zaproponował, a Stalin, oczywiście, natychmiast ją podchwycił i zaakceptował."206 Z czego Mikołajczyk wywnioskował, iż Roo-
800 Sekretarz Stanu do Ambasadora w Związku Radzieckim (Harrimana), 17 VI1944, w: FRUS 1944, vol. 3, S. 12881289.
M1 E. J. Rożek, Allied Wartime Diplomacy..., s. 221; por. też S. Mikołajczyk, The Pattern..., s. 65.
Kt Depesza Premiera do Delegata Rządu, 21VI1944, Nr 135, L. dz. K. 3443/44, SPP Teka MSW 50.
Mł Sekretarz Stanu do Ambasadora w Związku Radzieckim (Harrimana), 17 VI1944, w: FRUS 1944, val. 3, s. 1289.
m Depesza Premiera do Delegata Rządu, 21 VI1944, Nr 135, L. dz K. 3443/44, SPP Teka MSW 50.
805 Sekretarz Stanu do Ambasadora w Związku Radzieckim (Harrimana), 17 VI1944, w: FRUS 1944, vol. 3, s. 1289.
** E. J. Rożek, Allied Wartime Diplomacy..., s. 221; por. też. J. Ciechanowski, Defeat in Victory, London 1948, s. 307.
6. Roosevelt i Mikołajczyk
sevelt był przeciwny linii Curzona", i natychmiast powiadomił o tym kraj
|
WÄ
tki
|