Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
strach, groza) czy zjawisk natury (np. burza).
Tremolo: zapis i wykonanie
trepak [roś.], staroruski taniec ludowy w takcie j, w żywym tempie i o skocznym charakterze, wyzyskujący m.in. drobne kroki, przytupywanie, uginanie nóg w kolanach.
triada [gr. trias = trójca], trzy podstawowe akordy danej -> tonacji, czyli tzw. funkcje harmoniczne: toniki (na I stopniu), dominanty (na V stopniu) i subdominanty (na IV stopniu), oznaczane skrótowo: T, D, S.
T S D Triada w tonacji C-dur
triangiel -> trójkąt.
trio [wł. trę = Mży}: 1. Zespół 3 instrumentalistów, np. t. smyczkowe (skrzypek, alto-wiolista i wiolonczelista), t. fortepianowe (skrzypek, wiolonczelista i pianista).
2. Utwór muz. przeznaczony na zespół 3 instrumentalistów; zwykle zbudowany wg zasad czteroczęściowego cyklu sonatowego (-> sonata).
3. Środkowa część wielu utworów tanecznych, np. gawota, menueta, marsza, wykonywana pierwotnie przez zespół 3 instrumentów. triola [wł.], grupa rytmiczna złożona z 3 zamiast 2 nut przypadających na daną wartość rytmiczną, oznaczana cyfrą 3 i łukiem, np.:
zamiast ~
Wyróżnia się t. ćwierciowe, ósemkowe, szesnastkowe itd.
130
131
triplum
triplum zob. organum.
trojak, zw. też zagrodnikiem, taniec śląski; nazwa pochodzi od 3 tańczących osób (chłopiec i 2 dziewczyny); na początku śpiewa się słowa: "Zasiali górale owies". T. składa się z 2 części: wolnej na 4, o mchach posuwistych tancerzy i części na 4, nawiązującej do melodii części pierwszej, w żywym tempie i o ruchach skocznych, obrotowych, w tej części partner przechodzi od jednej do drugiej tancerki. trombita [węg.], trembita, ludowy instrument dęty, huculska odmiana -ť ligawki, wykonana z drewna świerkowego, dl. 1,5-3 m. T. występowała na Podhalu. Zob. bazuna. tropy [gr. trópos = zwrot, obrót], interpolacje: 1. W znaczeniu literackim - wstawianie nowych tekstów, krótkich lub obszernych, między słowa tekstu liturgicznego, rozpowszechnione w IX-XIII w.; w XII w. wykształciła się również forma t. dialogowych (wstawki tekstowe pisane w formie
dialogu).
2. W znaczeniu muz. - wstawki muz. w melodii chorałowej.
trójdźwięk, akord zbudowany z 3 dźwięków odległych o tercje. T. durowy (majorowy, czyli wielki), składa się z dźwięków tercji wielkiej i małej (w obrębie kwinty czystej), np. c-e-g. T. molowy (minorowy, czyli mały) składa się z dźwięków tercji małej i wielkiej (w obrębie kwinty czystej), np. c-es-g. Wyróżnia się też t. zwiększony, złożony z dźwięków 2 tercji wielkich (w obrębie kwinty zwiększonej), rzadko stosowany, np. c-e-gis, i zmniejszony, złożony z dźwięków 2 tercji małych, np. h-d-f (w obrębie kwinty zmniejszonej). T. ma 2 -> przewroty (sekstowy i kwartsekstowy) i 3 -ť pozycje (prymy, tercji i kwinty). Jest podstawą struktur akordowych w systemie harmoniki funkcyjnej (-ť system dur-moll). Zob. czte-rodźwięk.
trójkąt, triangiel [łac. triangulum = trójkąt], instrument perkusyjny z grupy -> idiofo-
nów. Cienki pręt metalowy w kształcie me zamkniętego trójkąta, zawieszony za jeden koniec, uderzany stalową, rzadziej drewnianą pałeczką, wydaje dźwięk o nieokreślonej wysokości. Przeniesiony w XVIII w. z Azji do Europy, był używany najpierw w orkiestrze operowej, następnie wszedł do stałego zestawu instrumentów perkusyjnych w orkiestrze symfonicznej. Małe t. są stosowane w szkolnych zespołach perkusyjnych.
two step
Trójkąt
trubadurzy [franc.], średniowieczni poeci franc. tworzący w języku staroprowansal-skim. Poezja t. rozwijała się od końca XI do XIII w. w pd. Francji. Komponowali także melodie do swych pieśni na l głos z towarzyszeniem violi lub małej harfy. Odegrali wielką rolę w rozwoju liryki średniowiecznej. Zainspirowali -ť truwerów, -> minne-singerów i in.
truwerzy [franc.], średniowieczni poeci franc. tworzący w XI1-XIV w. w dialekcie pół-nocnofrancuskim. Wzorowali się na -> trubadurach, uprawiali dworską poezję miłosną i pieśń epicką. Układali do swoich poezji także melodie jednogłosowe (z akompaniamentem instrumentu), przejmując do nich elementy ludowe i taneczne. Zob. minnesin-
gerzy. tryb [niem. Trieb = pęd, skłonność], rodzą
-> skali, -> gamy, -> tonacji, -> akordu
np. t. molowy. tryb durowy -ť dur. tryb majorowy -> dur. tryl [wł.], typ ozdobnika, polegający na ba:
dzo szybkiej i wielokrotnej zamianie dżwii
Tryl: zapis i wykonanie
ku głównego na jego sąsiedni górny dźwięk, oddalony o małą lub wielką sekundę. Klasyczny t. zaczynał się od sekundy górnej, w romantyzmie zaczął dominować t, rozpoczynany od dźwięku głównego. T. kończy się niekiedy innym ozdobnikiem, np.
-> obiegnikiem. Notuje się skrótem tr lub skrótem tr z poziomą linią falistą. T. podwójny, wykonywany równocześnie na 2 różnych dźwiękach; łańcuch t., następstwo t. kolejno na różnych dźwiękach.
tryton [gr. tritonos = złożony z 3 tonów], odległość równa 3 całym tonom, czyli kwarcie zwiększonej, np./-/!. Jako trudny do intonowania t. był zabroniony w stylu kontrapunk-tycznym i nazywany "diabolus in musica" (diabeł w muzyce). W przewrocie t
|
WÄ
tki
|