Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Aby je jednak zrozumieć, konieczne
jest przeprowadzenie kilkunastu analiz samodzielnie. Pomijamy też często indeksy
przy wzorach sumowania, zastępując je komentarzem. Podane przykłady zadań do-
tyczą śmiesznie małych prób po to, aby maksymalnie uprościć obliczenia.
Używając statystyki w badaniach społecznych, można stosować standardy sta-
nu idealnego: sprawdzać rygorystycznie wszystkie założenia, lub stanu normalne-
go, zgodnie z tym, co robią inni badacze. Przykładowo, nie ma dowodów na to, że
skala odpowiedzi: (1) zdecydowanie się zgadzam, (2) zgadzam się, (3) trudno powie-
dzieć, (4) nie zgadzam się, (5) zdecydowanie się nie zgadzam, ma charakter prze-
działowy, a jednak w badaniach publikowanych w najlepszych czasopismach jest ona
tak traktowana. Dlatego w podręczniku stosujemy standardy nie rygorystyczne, ale
uznawane w środowisku badaczy.
Sama nie lubię powtórzeń, jednak dwudziestoletnie doświadczenie dydaktyczne
nauczyło mnie, że są one niezbędne. Dlatego w skrypcie staraliśmy się nie unikać
powtarzania ważnych informacji.
Podręcznik można pisać, podając formuły ogólne lub też koncentrując się na
ćwiczeniu wybranych przykładów w nadziei, że ich opanowanie pozwoli zapewne
na generalizację. Dlatego przez cały podręcznik prowadzimy Czytelnika, posługując
się przykładami z fikcyjnego badania LEARN i prowadzonego od początku lat 90.
Polskiego Generalnego Sondażu Społecznego.
Nie zakładamy, że Czytelnik, który dobrnie z nami do końca podręcznika będzie
umiał analizować dane z badań społecznych. Nie od razu Kraków zbudowano. Cel
Wstęp
zostanie osiągnięty, jeżeli będzie on potrafił przeprowadzić (fizycznie i/lub mental-
nie) wybrane analizy przedstawione w podręczniku. Gwarantujemy jednak, że sta-
tystyka przestanie być czarną magią.
Do fizycznego przeprowadzenia analiz dużego zbioru danych potrzebny jest do-
stęp do jakiegoś pakietu statystycznego i umiejętność posługiwania się komputerem
oraz tym programem. Wszystkie przykłady i sposoby prezentowane w skrypcie są
wynikami używania pakietu statystycznego Statistical Package for Social Sciences
(SPSS). Jest to bardzo potężne narzędzie do analizy danych i dlatego od początkują-
cych (ale nie tylko) wymaga umiejętności ignorowania dużej liczby informacji. Na
wydruku znajduje się wiele statystyk, które nie wnoszą do badania potrzebnych da-
nych. Początkujący użytkownik, który zechciałby zrozumieć wszystko, co jest wy-
drukowane, będzie skazany na klęskę.
Chociaż nasze nazwiska figurują na okładce tego podręcznika, to trudno nazwać
nas autorami zawartych w nim treści. Nie my pierwsi opisaliśmy rozkład normalny,
analizę wariancji, etapy testowania hipotez statystycznych. Szukając najprostszego
sposobu przekazu, korzystaliśmy z prac innych. Pomysł populacji marsjańskiej (choć
nie tak się ona nazywała) i niektórych zadań pochodzi z podręczników amerykań-
skich. Zostały one jednak znacznie przystosowane do naszej koncepcji uczenia.
Podręcznik powstawał ewolucyjnie z przygotowywanych (i zmienianych co roku)
materiałów do nauki statystyki. W pracy nad wersją sprzed paru lat brali udział:
dr Grzegorz Król, mgr Jerzy Madej, mgr Irena Zinserling, dr Dorota Król, dr Piotr
Radkiewicz, mgr Agata Bieniek, mgr Rafał Tomicki. Korekta pierwszej wersji zadań
jest zasługą mgr Ireny Zinserling, której serdecznie dziękujemy.
Najwyższe słowa uznania należą się profesorowi Jerzemu Brzezińskiemu, które-
go szczegółowe uwagi przyczyniły się do znacznego ulepszenia tekstu.
Mam świadomość tego, że zbliżający się kolejny rok akademicki wymusza za-
kończenie pracy, choć tyle rzeczy warto byłoby poprawić, dodać. No cóż, jak powie-
dział Montaigne: Umiejętności i sztuki nie powstają gotowe, jakoby odlane w for-
mie, jeno tworzą się i kształtują pomału, gdy się je obrabia i szlifuje..."
Będziemy wdzięczni Czytelnikom za sygnalizowanie nam nieścisłości i propo-
zycje zmian. Uspokaja mnie trochę to, co usłyszałam od dziekana MINI Politechniki
Warszawskiej, że nawet w XX wydaniu zbioru zadań Gdowskiego i Plucińskiego
wciąż są notowane błędy. Mogę obiecać, że dołożymy starań, aby kolejne wydanie
tego bardzo potrzebnego podręcznika było jeszcze lepsze. Na stronie WWW.CO-
me.uw.edu.pl/gw znajdą Państwo odpowiedzi do ćwiczeń, zbiory danych, komen-
tarze. Pracujemy też nad przygotowaniem kursu internetowego ze statystyki.
Podręcznik stanowi wprowadzenie w problematykę i jestem przekonana, że
po przeczytaniu go sięgną Państwo z zainteresowaniem do pozycji podanych
w bibliografii.
Grażyna Wieczorkowska (gw@uw.edu.pl)
www.come.uw.edu.pl/gw
7 maja 2003 roku
13
Wstęp
Literatura
[1] Aronson E., Ellsworth P.C., Carlsmith J.M., Gonzales M.H. (1990, 2 wydanie). Me-
thods ofresearch in social psychology. New York: McGraw-Hill.
[2] Aronson E., Wieczorkowska G. (2001). Kontrola naszych myśli i uczuć (Skąd my to
wszystko wiemy, s. 19-32, Jak odpowiadać na interesujące pytania?, s. 113-181). War-
szawa: Santorski.
[3] Blalock H.M. (1977). Statystyka dla socjologów (tłum. M. Tabin i in.). Warszawa: Pań-
stwowe Wydawnictwo Naukowe.
[4] Brzeziński J. (red.). (1987). Wielozmiennowe modele statystyczne w badaniach psycho-
logicznych. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
[5] Brzeziński J. (1996). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN.
[6] Brzeziński J. (2000)
|
WÄ
tki
|