ďťż
Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Przez pojęcie to rozumie się różne czynności zmierzające do
wytworzenia odpowiedniego raportu psychicznego pomiędzy hipnotyzującym a
hipnotyzowanym. Dobór odpowiednich środków psychologicznych jest w tym
miejscu uzależniony od stylu pracy hipnotyzującego, a przede wszystkim od
tego, jakiej zamierza użyć techniki indukcji hipnotycznej. Stosuje się
niekiedy rozróżnienie hipnozy "ojcowskiej" i "macierzyńskiej",
odzwierciedlające rodzaj interakcji psychoterapeutycznej, zawierającej w
różnych proporcjach elementy autorytarne lub partnerskie.
Hipnoza "ojcowska" (autorytarna) polega na świadomie silnym zdominowaniu
pacjenta, dążeniu do podporządkowania swoim poleceniom wszystkich jego
reakcji (oczywiście w zakresie ograniczonym etyką zawodową i możliwościami
samej hipnozy).
Hipnoza "macierzyńska" natomiast (partnerska) prowadzona jest z daleko
idącym zaangażowaniem pacjenta do współpracy w wyzwalaniu poszczególnych
reakcji hipnotycznych. W tej formule niekiedy nawet hipnotyzujący prosi
pacjenta o pewne zachowania (na przykład wyobrażenie sobie określonej
sytuacji), dając mu przez cały czas do zrozumienia, że wywołanie stanu
hipnotycznego zależy głównie od niego samego. W istocie ten rodzaj hipnozy
przybiera często postać autohipnozy pacjenta, delikatnie nadzorowanej i
ukierunkowywanej przez terapeutę. Pomiędzy tymi skrajnymi formami
prowadzenia hipnozy istnieją, oczywiście, warianty pośrednie. Sposób
postępowania jest wyznaczony celem, który zamierza się osiągnąć,
właściwościami psychicznymi pacjenta oraz ogólnym stylem postępowania
hipnotyzującego, wynikającym z jego osobowości.
Na podstawie obserwacji typowego postępowania różnych hipnoterapeutów
skłonny jestem twierdzić, że ten ostatni z wymienionych czynników
(osobowość hipnoterapeuty) odgrywa zasadniczą rolę w wyborze metody,
aczkolwiek każdy bardziej doświadczony specjalista w tym zakresie
dysponuje na ogół różnymi technikami indukcji hipnotycznej.
Postępowanie partnerskie, zachęcające pacjenta do współpracy, zalecane
jest na ogół w odniesieniu do osób lękowych oraz takich, które powinny
ćwiczyć własną aktywność i nabierać wiary w swoje możliwości. Te same cele
można jednak, jak sądzę, osiągnąć poprzez właściwie dokonaną formułę
autorytarną, chociaż poprzez inne mechanizmy psychologiczne. Ostateczną
miarą powodzenia terapii jest, jak zawsze, efekt końcowy, a ten, tak w
hipnoterapii jak i w innych postępowaniach leczniczych, bywa osiągany
różnymi drogami.
Autorytarny lub partnersko-współpracujący styl prowadzenia hipnozy wymaga
jednak wytworzenia stosownego kontaktu psychicznego między terapeutą a
pacjentem, interakcji bardziej "pochyłej" lub "poziomej". Służą temu
możliwości zawarte w strukturowaniu sytuacji. Na przykład terapeuta może
polecić pacjentowi zajęcie określonej pozycji lub poprosić o to, by usiadł
(położył się) wygodnie. Może od początku narzucać pacjentowi swoje
wymagania i przeciwstawiać się wszelkim inicjatywom własnym pacjenta lub,
przeciwnie, pobudzać jego inicjatywę. W ostateczności postępowanie
autorytarne zmierza do stopniowego podporządkowania swoim poleceniom i
sugestiom procesów psychicznych pacjenta i jego reakcji, w możliwie jak
najpełniejszym zakresie. W postępowaniu partnersko-współpracującym pacjent
sam (przy pomocy hipnoterapeuty) uzyskuje stopniowo coraz większy wpływ na
własne procesy psychiczne i reakcje.
W każdym typie indukcji hipnotycznej chodzi jednak o to, aby doprowadzić
do istotnych zmian w percepcji znacznego ograniczenia w spostrzeganiu
bodźców zewnętrznych. Dlatego istotnym elementem indukcji hipnotycznej
jest sterowanie procesem uwagi w taki sposób, aby koncentrowała się ona na
sugestiach podawanych przez hipnotyzującego. Proces ten przebiega na ogół
stopniowo, chociaż możliwe jest także (szczególnie u osób odpowiednio
wytrenowanych lub bardzo podatnych na hipnozę) przeprowadzenie go w sposób
gwałtowny, skokowy, od pełnego kontaktu z otoczeniem do stanu
specyficznego wyizolowania hipnotycznego. W zależności od właściwości
osoby hipnotyzowanej oraz umiejętności hipnotyzującego okres wprowadzenia
w hipnozę zamyka się na ogół w przedziale od kilku sekund do około
dwudziestu minut.
Sporo dyskusji wzbudza ciągle jeszcze sprawa związku między podatnością na
sugestię a podatnością na hipnozę. Wiele osób myli te dwa pojęcia,
uważając, że zawarta w osobowości każdego człowieka specyficzna dla niego
podatność na sugestię jest wskaźnikiem podatności na hipnozę. Odpowiednie
badania wykazują całkowitą nieprawdziwość takiego twierdzenia, wskaźniki
korelacji obu tych właściwości są niskie. Nieporozumienie wynika zapewne
stąd, że jedną z cech hipnozy jest rzeczywiście wysoka podatność na
sugestie podawane w trakcie trwania tego stanu, niezależnie jednak od
tego, jaka była podatność na sugestię tego samego człowieka w stanie
czuwania.
Znane są także liczne przypadki osób bardzo podatnych na sugestie podawane
na jawie, niezdolnych jednak do uzyskania głębszych stadiów stanu
hipnotycznego
|
WÄ
tki
|