X


Ca�o�� tych proces�w derywacyj-nych tworzy g�st� sie� relacji nie tylko mi�dzy podstawami a derywatami, ale tak�e mi�dzy poszczeg�lnymi typami prefiksalnymi oraz mi�dzy...

Nie chcesz mnie, Ben. Składam się z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobiną gównianego szaleństwa.
pisywa� napisa� *?�* ������'" ''' ''" �<> przepisa� -� przepisywa� -� poprzepisywa� dopisa� �> dopisywa� �� podopisywa� < � " ,- odpisa� -� odpisywa� -> poodpisywa� pisa� -� wypisa� -> wypisywa� -> powypisywa� lnawypisywa� -� pona- wypisywa� wpisa� -* wpisywa� -�� powpisywa� opisa� -� opisywa� -� poopisywa� zapisa� �> zapisywa� �> pozapisywa�* popisa� _itp. (por. te� Agrell 1908, 1918). ' ; Jak �atwo zauwa�y�, powy�sze relacje morfologiczne, obok wyra�ania r�nic semantycznych, w��czaj� si� w wa�n� dla polskich czasownik�w kategori� aspektu. Dokonuje si� to na podanej wy�ej (s. 537) zasadzie: je�li formantem lub wsp�formantem jest prefiks, derywat ma aspekt dokonany, formanty paradygmatyczne determinuj� aspekt niedokonany derywat�w, bez wzgl�du na aspekt czasownika podstawowego. Uwzgl�dnienie wszystkich wymienionych wy�ej r�nic jest konieczne w pe�nym opisie relacji s�owotw�rczych i szukaniu odpowiedzi na pytanie, jakim celom s�u�y derywacja czasownik�w odczasow-nikowych. Trzeci wreszcie spos�b derywacji czasownik�w odczasownikowych to operowanie morfemem si� w parach: czasownik refleksywny - czasownik nierefleksywny. Rola s�owotw�rcza morfemu si� wi��e si� �ci�le ze skom- 540 plikowanymi stosunkami, jakie zachodz� miedzy czasownikami wyst�puj�cymi z morfemem lub zaimkiem si� a odpowiadaj�cymi im czasownikami bez tego morfemu (por. Wilczewska 1966, Wr�bel 1993). Stosunki te s� r�norodne zar�wno co do stopnia regularno�ci, jak i funkcji j�zykowej i wobec cz�stej homonimii konstrukcji zwrotnych trudne do rozgraniczenia. Og�lnie mo�na w�r�d nich wyr�ni�: a) relacje uwarunkowane regu�ami semantycz-no-sk�adniowymi i dlatego zaliczane do konstrukcji sk�adniowych (ewentualnie przy pe�nej regularno�ci - do form fleksyjnych czasownik�w niezwrotnych), np. konstrukcje bezosobowe typu: O tym si� du�o pisze, regularne konstrukcje zwrotne typu: Jan myje si�, konstrukcje typu: Jan kaza� si� obudzi�, konstrukcje wzajemno�ciowe typu: Ch�opcy bij� si�, konstrukcje bierne typu: Ksi��ka drukuje si�; b) relacje o charakterze s�owotw�rczym. Te ostatnie cechuj� si� ni�sz� frekwencj� oraz r�nicami semantycznymi sygnalizowanymi obecno�ci� lub brakiem morfemu si�. O uznaniu jednego z cz�on�w danej relacji za derywat decyduje jego wi�ksza z�o�ono�� semantyczna niezale�nie od z�o�ono�ci formalnej. Ustalamy wi�c dwie procedury derywacyjne: a) dodanie morfemu si�, tj. postfiksu do czasownika nierefleksywnego w tzw. derywatach pseudozwrotnych, np. pcha� -> pcha� si� (por. s. 554), b) odj�cie morfemu si� - sk�adnika tematu czasownika semantycznie prostszego - i utworzenie dezintegralnego derywatu kauzatyw-nego, np. martwi� si� -� martwi� (por. s. 562). Poza powy�szymi relacjami pozostaj� niemotywowane czasowniki stale zwrotne (reflexiva tantum) nie posiadaj�ce odpowiednik�w niezwrotnych, np. ba� si�, modli� si�, w kt�rych si� jest cz�ci� sk�adow� tematu. Zgodnie z przedstawionymi (zob. s. 361) zasadami synchronicznego opisu s�owotw�rczego analizie podlegaj� serie �ywych derywat�w, tzn. takich grup czasownik�w, kt�rych forma i tre�� jest z dzisiejszego punktu widzenia motywowana przez ich czasownikowe podstawy (rozumiane jako odr�bne jednostki leksykalno-semantyczne), a wyra�nie wyodr�bnionemu formantowi mo�na przypisa� okre�lon� funkcj�; warunki takie spe�niaj� np. po-le�e�, od-le�e� (plecy) <-le�e�, ale nie nale�e� (do), przeczu-wa-� <-przeczu-0-�, ale nie czuwa�. W wypadku formacji typu przepisywa�, odczytywa� wyodr�bniamy formant paradygmatyczny, mimo istnienia czasownik�w pisywa�, czytywa�, poniewa� - jak wskazuje ich znaczenie - s� derywowane od ich odpowiednik�w dokonanych przepisa�, odczyta�, zawieraj�cych ju� prefiks. Czasowniki prefiksalne z tematem zwi�zanym -�o�y� motywowane s� przez czasownik k�a��. Panuje tu zasada, �e czasowniki niedokonane zawieraj� rdze� k�ad-, a dokonane - rdze� ��-, por. supletywne pary aspektowe k�a��: po�o�y�, do�o�y� : dok�ada�, z�o�y� : sk�ada�, prze�o�y� : przek�ada� (wyj�tek: pok�a�� 'po�o�y� pewn� ilo�� przedmiot�w', nie posiadaj�cy odpowiednika niedokonanego, nie jest nim bowiem pok�ada�, stanowi�ce niemotywowan� jednostk� leksykaln�). Analiza relacji zachodz�cych mi�dzy poszczeg�lnymi czasownikami podstawowymi a ich derywatami stanowi podstaw� do pogrupowania derywat�w w klasy o podobnym typie relacji, w�r�d kt�rych staramy si� ustali�: 541 a) jakie jest wzajemne ustosunkowanie podstaw i formant�w i jakie st�d wynikaj� og�lne funkcje formant�w, z uwzgl�dnieniem ich zwi�zku z aspektem; b) jakie s� znaczenia fakultatywne poszczeg�lnych formant�w w ramach znacze� og�lnych; c) poniewa� proces derywacyjny dokonuje si� w obr�bie kategorii czasownik�w - o�rodka semantycznego i formalnego polskich zda�, staramy si� ustali� wp�yw derywacji na w�a�ciwo�ci konotacyjno-sk�adniowe (walencj� i rekcj�) derywat�w w por�wnaniu z czasownikami podstawowymi. 2.2. SCHEMAT KLASYFIKACJI CZASOWNIK�W ODCZASOWNIKOWYCH 2.2.1. Z om�wionego (s. 537-538) przegl�du funkcji formant�w czasownikowych mo�na wnioskowa�, �e formanty derywuj�ce czasowniki odczasownikowe spe�niaj� trzy funkcje: tworz� a) formacje modyfikacyjne, np. gni� -� ogni� 'zgni� dooko�a', goli� -� wygoli� 'ogoli� dok�adnie', chodzi� -> chadza� 'chodzi� wielokrotnie'; b) formacje mutacyjne, np. prosi� o co� -� wyprosi� co� 'uzyska� co� prosz�c', weseli� si� -� weseli� kogo� 'powodowa�, �e kto� si� weseli'; c) formacje aspektowe dokonane od niedokonanych, np. pisa� -* napisa� i niedokonane od dokonanych, np. przepisa� -> przepisywa� (por. Bogus�awski 1963b, Wr�bel 1978). T� teoretycznie jasn� klasyfikacj�, opart� na wybranych przyk�adach, bardzo trudno zastosowa� do ca�ego materia�u tak, aby przydzia� poszczeg�lnych derywat�w do odpowiednich klas nie budzi� w�tpliwo�ci. �r�d�o tych trudno�ci tkwi w derywatach prefiksalnych. U�ycia tych czasownik�w dostarczaj� licznych przyk�ad�w na to, �e u�ytkownicy j�zyka dokonuj� szczeg�owej analizy ich znacze� w danych kontekstach i przenosz� tak wyodr�bnione znaczenia jednostkowe prefiks�w (lub ca�ych derywat�w) na inne o cz�ciowo identycznych sk�adnikach semantycznych
Wątki
Powered by wordpress | Theme: simpletex | © Nie chcesz mnie, Ben. Składam się z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobiną gównianego szaleństwa.

Drogi użytkowniku!

W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.

Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.

 Tak, zgadzam się na nadanie mi "cookie" i korzystanie z danych przez Administratora Serwisu i jego partnerów w celu dopasowania treści do moich potrzeb. Przeczytałem(am) Politykę prywatności. Rozumiem ją i akceptuję.

 Tak, zgadzam się na przetwarzanie moich danych osobowych przez Administratora Serwisu i jego partnerów w celu personalizowania wyświetlanych mi reklam i dostosowania do mnie prezentowanych treści marketingowych. Przeczytałem(am) Politykę prywatności. Rozumiem ją i akceptuję.

Wyrażenie powyższych zgód jest dobrowolne i możesz je w dowolnym momencie wycofać poprzez opcję: "Twoje zgody", dostępnej w prawym, dolnym rogu strony lub poprzez usunięcie "cookies" w swojej przeglądarce dla powyżej strony, z tym, że wycofanie zgody nie będzie miało wpływu na zgodność z prawem przetwarzania na podstawie zgody, przed jej wycofaniem.