Nie chcesz mnie, Ben. Składam się z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobiną gównianego szaleństwa.
5 Sceptyczne opinie na temat puczu pojawi³y siê wcze¶niej.
Na pocz±tku marca 1993 roku jedna z moskiewskich gazet pisa³a: "Opinia na temat akto rów, statystów i scenerii tego odleg³ego ju¿ dramatu zmieni³a siê radykalnie.
Pocz±tkowy scenariusz, w którym wystêpowa³a z³a tajna policja, biedny Gorbaczow, bohaterski Jelcyn na czo³gu i dzielni obroñcy Bia³ego Domu, nie sprawdzi³ siê.
Obecnie rysuje siê diametralnie inny obraz tych wydarzeñ", "Niezawisimaja Gazieta", 1993, 4 marca, s.
5.
6 Politykê Gorbaczowa wobec KGB analizowa³am w swoich wcze¶niejszych pracach.
Zob.
Amy Knight, The KGB: Police and Politics m the Soviet Union, Unwin-Hyman, Boston 1990; The KGB and Soviet Reform, "Problems of Communism", 1988, wrzesieñ-pa¼dziernik; The Future of the KGB, "Problems of Communism", 1990, listopad-grudzieñ; The Coup That Never Was: Gorbachev
346
PRZYPISY
and the Forces of Reaction, "Problems of Communism", 1991, listopad-gru dzieñ.
7 Zob.
na przyk³ad: Alexander Rahr, "New Thinking" Takes Ho³d in Foreign
- Policy Establishment, "Radio Liberty Report on the USSR", 1989, 6 stycznia, i Gorbachev and the Post-Chebrikoy KGB, "Report on the USSR", 1989, 22 grudnia.
8 Genera³ Oleg Ka³ugin, dawny wysoki oficer KGB, który oskar¿y³ swoj± by³± organizacjê w dramatycznym wyst±pieniu w czerwcu 1990 roku, jest tu najbardziej znanym przyk³adem dezercji.
By³o jednak wielu innych.
Zob.
Knight, The Future of KGB, op.
cit.
9 "Komsomolskaja Prawda", 1990, 7 marca, oraz "Prawda", 1990, 5 lipca.
W¶ród tych, którzy alarmowali o katastrofalnych skutkach reformy, by³ Niko³aj Go³uszko, wówczas szef KGB na Ukrainie, potem, w 1993 roku, minister ro syjskiego Ministerstwa Bezpieczeñstwa.
10 Ustawa, któr± opublikowano w "Izwiestijach" 25 maja 1991 roku, wzbu dzi³a niepokój w¶ród rosyjskich demokratów.
11 Niepublikowane stenogramy z sesji komisji parlamentarnej, maj±cej wyja¶niæ rolê KGB w puczu, kierowanej przez L.A.
Ponomariewa, Moskwa, 4 lutego 1992 (po rosyjsku) s.
35-40.
12 Genera³ Jewgienij Podko³zin w wywiadzie dla pisma "Argumienty i Fakty", 1993, nr 12.
13 Jewgienija Albac, The Stare within State: The KGB and Its Hold on Russia
- Past, Present, and Future, t³um.
Catherine A.
Fitzpatrick, Farrar, Straus, Giroux, Nowy Jork 1994, s.
276-278.
14 Raport Komisji Ponomariewa, s.
105-107; John B.
Dunlop, The Rise of Russia and the Fali of the Soviet Empire, Princeton University Press, Princeton 1""3, s.
193.
Zob.
równie¿ N.
Bielan w ;,Sowietskaja Rossiia".
1992, 17 stycz nia.
15 Raport Komisji Ponomariewa s.
7-8.
Zachodni analitycy równie¿ przyj muj± ten argument.
Zob.
na przyk³ad David Remnick, Lenins Tomb: The Last Days of the Soviet Empire, Random House, Nowy Jork 1994, s.
36-39, gdzie au tor wspomina, ¿e Gorbaczow wiedzia³ i "zdradza³ wszystkich wokó³ siebie".
16 Na procesie Wariennikowa Gorbaczow przyzna³, ¿e nie by³ entuzjast± Traktatu Zwi±zkowego.
Zob.
"Niezawisimaja Gazieta", 1994, l wrze¶nia.
Jel cyn opisuje spotkania w Nowym Ogariewie w swoich wspomnieniach: Od pu czu do puczu.
Notatki prezydenta.
Warszawa 1995.
Nie t³umaczy, dlaczego inni przywódcy republik zostali wykluczeni z tajnych rozmów.
Pisze równie¿, ¿e Gorbaczow sprawia³ wra¿enie, i¿ popiera traktat.
17 Walerij Bo³din, Ten Years That Shook the World: The Gorbachev Era as Witnessed by His Chief of Staff, t³um.
Evelyn Rossite, Basie Books, Nowy Jork 1994, s.
278.
Bo³din by³ jednym z aresztowanych za przygotowanie puczu.
Za pisy na ta¶mach z tajnych rozmów w Nowym Ogariewie znaleziono potem w jego sejfie.
Równie¿ prezydencki doradca Gieorgij Szachnazarow w swym bardzo oskar¿ycielskim memorandum do Gorbaczowa, napisanym krótko przed 19 sierpnia, zaleca du¿± ostro¿no¶æ w kwestii suwerenno¶ci republik:
"Oczywi¶cie naj³atwiej i najprzyjemniej daæ ka¿demu to, czego chce.
Ale jaki bêdzie rezultat?
W koñcu, po Tatarach, którzy chc± przej±æ kontrolê nad swo347
L .
PRZYPISY
j± rop±, po Jakutach, którzy domagaj± siê na w³asno¶æ diamentów i z³ota, doj dziemy do punktu, w którym ka¿da dzielnica Moskwy bêdzie ¿±da³a kawa³ka nieba nad Moskw±.
To droga do chaosu, upadku i wojny domowej (Szachnazarow.
Cena swobody: Reformacya Gorbaczowa g³azami jego pomoszcznika, Rossika Zews, Moskwa 1993, s.
553.
18 Oficjalna wersja rosyjska, zob.
ksi±¿ka napisana przez oskar¿ycieli w sprawie przeciwko spiskowcom, oparta rzekomo na dowodach, które zebra li: W.
Stiepankow i E.
Lisów, Kremlowskij zagowor, "Ogoniok", Moskwa 1992
|
WÄ…tki
|