Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
do utworzenia Frontu Wyzwolenia Mozambiku (FRELI-
MO). Na jego czele stanął profesor Edouard Mondlane. Jednakże rywalizacja z organizacjami,
które miały swoje siedziby w Kampali i Kairze, opóźniała organizację FRELIMO. Front rozpo-
czął szkolenie oddziałów zbrojnych w Algierii i w Zjednoczonej Republice Arabskiej. We wrześ-
niu oddziały te wszczęły działania partyzanckie.
3. Kryzys kongijski parlament belgijski uchwalił (19 V 1960 r.) ustawę zasadniczą, na mocy której Kongo otrzy-
mało konstytucje parlamentarną (przewidującą dwie izby i rady prowincjonalne). Wkrótce po-
Kongo Belgijskie było szczególną kolonią obszaru Czarnej Afryki i jego dekolonizacja tem odbyły się wybory parlamentarne, które przyniosły zwycięstwo MNC Lumumby i partiom
doprowadziła do kryzysu międzynarodowego. Konstytucja belgijska z 1955 r. proklamowała i etnicznym Premierem został Patrice Lumumba, prezydentem Joseph Kasavubu. 30 czerwca król
Kongo terytorium narodowym. W rzeczywistości ta największa kolonia afrykańska bogata Baudouin proklamował w Leopoldzie niepodległość Konga. Następnego dnia również teryto-
w miedź, uran i inne surowce, była nadal administrowana przez olbrzymią armię urzędników ria powiernicze Ruanda i Burundi uzyskały niepodległość.
belgijskich, utrzymywana w posłuszeństwie przez znaczną liczbę misjonarzy i eksploatowana Szybkie proklamowanie niepodległości obnażyło trudności nowego państwa. Kongo nie miało
przez wielkie korporacje ponadnarodowe. Nie mogła rozwijać się autonomiczna administracja własnych kadr dla obsadzenia instytucji państwowych. Nieprzychylne niepodległości były do-
lokalna^ świadomie hamowano też proces formowania się rodzimej inteligencji. Doktryna koło- tychczasowa administracja kolonialna i aparat korporacji ponadnarodowych. Awansowanie posz-
ilizatorów nakazywała utrzymywanie tubylców w posłuchu i w izolacji od przemian dokonują- czególnych urzędników i kupców ze średnim wykształceniem (w całym Kongo było wówczas
cych się w całej Afryce. W 1956 r. opracowano plan, który przewidywał emancypację polityczną tylko 20 tubylców z wyższym wykształceniem) prowadziło niejednokrotnie do kłótni między-
"Afryki Belgijskiej" dopiero za lat trzydzieści, ponieważ - jak głoszono - Murzyni mają 2 tysią- partyjnych i rywalizacji międzyplemiennych; przywódcy plemienni czuli się zagrożeni w swoich
ce lat zacofania w porównaniu z cywilizacją europejską, uprawnieniach i niechętnie odnosili się do rządu centralnego. Suma tych okoliczności złożyła się
Polityka taka była nie do utrzymania. Na olbrzymim terytorium (2 340 000 km2) w 1958 r. na krwawy kryzys kongijski.
żyło 13 min tubylców i tylko 100 tyś. białych (w tym 80 tyś. Belgów). Istniało tylko 15 miast 5 lipca 1960 r. wybuchł w Leopoldville bunt żołnierzy kongijskich, którzy domagali się
powyżej 20 tyś. mieszkańców (stolica Leopoldville liczyła 350 tyś.). Dużą rolę odgrywały ukła- odesłania oficerów belgijskich. Bunt został poparty przez ludność. Belgijska piechota morska
dy plemienne. Kolonizatorzy nie liczyli się z rozwojem ruchu narodowego. Jednakże kiedy dokonała pacyfikacji. 11 lipca z inspiracji belgijskiej najbogatsza prowincja Katanga dokonała
w 1957 r. odważyli się zastosować eksperyment wyborów władz municypalnych w Stanleyville, secesji i proklamowała niepodległość, którą firmował związany z Union Minićre du Haut Katan-
Jodotville i Leopoldville, większość z nich uzyskało ABAKO (Association des Peuples Bacon- ga Moise Czombe. W dwa dni później Kasavubu i Lumumba zaprotestowali przeciwko ingeren-
go), a jego przywódca, Joseph Kasavubu, został merem jednej z dzielnic stołecznych i zaczął do- cji belgijskiej w sprawy niepodległego państwa i zwrócili się o pomoc do ONZ. Premier Lumum-
magać się zmian demokratycznych. Jednocześnie Partice Lumumba, dawny pocztowiec stojący ba odbył w tym celu specjalną podróż do Nowego Jorku. USA i ZSRR już 14 lipca wypowiedziały
"a czele Kongijskiego Ruchu Narodowego (MNC), zaczął głosić hasła niepodległościowe. Oka- się w Radzie Bezpieczeństwa za wysyłką "błękitnych hełmów". Sekretariat ONZ postanowił
zało się, ze kolonii belgijskiej od procesów ogólnoafrykańskich izolować nie sposób, zastąpić wojska belgijskie przez siły międzynarodowe pod flagą organizacji. Kierowanie akcją
Od czasu ogłoszenia niepodległości Ghany tylko najświatlejsi Belgowie apelowali o zerwą- powierzył funkcjonariuszowi amerykańskiemu Rałphowi Bunche' owi, nie włączając do dowodz-
ie z przemocą i paternalizmem, które czyniły Kongijczyków pariasami we własnym kraju. To, twa przedstawiciela radzieckiego.
co dokonywało się poza jego granicami, musiało wywierać rosnący wpływ na rozwój sytuacji' W nowej sytuacji kolonizatorzy pragnęli urzeczywistnić swe interesy w ramach federalnej
Ha radykahzację poglądów Patrice Lumumby duży wpływ wywarł Kwame Nkrumah i pierwsza struktury państwa kongijskiego osłabiając wpływy rządu centralnego. Z inspiracji belgijskich
konferencja niepodległych państw Afryki w Akrze w 1958 r. Wybory municypalne w trzech doszło do secesji następnej prowincji kraju, bogatej w diamenty Kasai, której królem proklamo-
miastach w tymże roku były częściowym następstwem powyższych oddziaływań, wany został Kalondji. Prezydent Kasavubu, skłaniający się ku koncepcji państwa federalnego,
Nowym impulsem rozwoju ruchu wyzwoleńczego stalą się niepodległość Gwinei (1958 r.) coraz bardziej przeciwstawiał się Lumumbie, który bronił koncepcji państwa jednolitego i scen-
oraz Konga-BrazaviIle (1960 r.). Zakaz zwołania przez ABAKO wiecu solidarności z tymi tralizowanego. Siły ONZ nie przeciwstawiły się secesji prowincji; przedstawiciel jej sekretarza
państwami w Leopoldville doprowadził do starć z policją, w których zginęła setka Kongijczy- generalnego wziął udział w akcji zmierzającej do obalenia Lumumby, któremu zaczęto przypisy-
ków (411959 r.). Kasavubu został aresztowany, a ABAKO rozwiązane. 13 stycznia 1959 r. król wać komunistyczne przekonania, od których de facto był odległy. Kiedy zdymisjonowany (5 IX)
Baudouin w oświadczeniu radiowym zapowiedział doprowadzenie Konga doTuepodleglości po- przez prezydenta Lumumba został w dwa dni później przywrócony przez parlament na stanowi-
przez powszechne (lub ograniczone) wybory władz lokalnych oraz poprzez przekształcenie Rady sko premiera i na jego wniosek parlament z kolei odwołał Kasavubu, przedstawiciel ONZ ogra-
Gubematora w Izbę i Rady Kolonialnej w Senat. Rozruchy jednak nie ustawały
|
WÄ
tki
|