ďťż
Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
W rezultacie:
1) wiele aktów materialnego prawa administracyjnego zawiera przepisy pro-
ceduralne będące leges specialis do KPA,
2) w niektórych krajach mających skodyfikowane postępowanie karne i cywilne nie
ma skodyfikowanego postępowania administracyjnego, a jeżeli takowe istnieje,
cechuje go znaczny stopień uogólnienia.
=3= Polska należy do grupy krajów mających najwcześniej skodyfikowane
postępowanie administracyjne. Trzeba jednak powiedzieć, że Francja, będąca w
znacznym stopniu kolebką nowoczesnego prawa administracyjnego o dużym
wpływie na inne kraje, dotychczas nie ma ujednoliconego postępowania
administracyjnego. W Niemczech na poziomie federalnym ustawa o postępowaniu
administracyjnym została wydana dopiero w 1976 r. i cechuje ją znaczny stopień
ogólności.
Podstawowe zasady postępowania administracyjnego są z reguły produktem
orzecznictwa sądów administracyjnych i dopiero później znajdują swe
odzwierciedlenie w przepisach ustawowych. O ile dane państwo posiada sprawnie
funkcjonujący system sądownictwa administracyjnego, który wykształcił szereg
standardów, jakim musi odpowiadać prawidłowo przeprowadzone postępowanie
administracyjne, dla ochrony interesów jednostek nie jest konieczne istnienie
skodyfikowanego zespołu przepisów procedury administracyjnej. Efektywnie
działające sądy administracyjne zapewniają bowiem, w takiej sytuacji poszanowanie
praw jednostki. Z kolei brak sądownictwa administracyjnego może czynić pustymi
deklaracje zawarte w najlepiej napisanej ustawie o postępowaniu administracyjnym.
Brak sądownictwa administracyjnego może uniemożliwiać obywatelom dochodzenie
swoich praw, wynikających z postępowania administracyjnego.
Z tych powodów procedura administracyjna jest ściśle powiązana z istnieniem
systemu sądownictwa administracyjnego.
=4= System przepisów procedury administracyjnej obejmuje następujące
grupy przepisów:
1) przepisy tzw. ogólnego lub jurysdykcyjnego postępowania administracyjnego,
czyli postępowania prowadzącego do wydania i kontroli prawidłowości aktu
administracyjnego; te przepisy obecnie zawarte są w KPA;
2) przepisy o wykonaniu aktów administracyjnych i innych obowiązków
wynikających z mocy ustawy, czyli tzw. egzekucji administracyjnej; te przepisy
zawiera ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
3) przepisy postępowania podatkowego zawarte w ustawie Ordynacja podatkowa,
4) przepisy postępowania karno-administracyjnego, zwanego obecnie po-
stępowaniem w sprawach o wykroczenia. Te przepisy, zawarte w Kodeksie
postępowania w sprawach o wykroczenia, w Polsce traktowane są raczej jako
część prawa karnego, ze względu na znaczne upodobnienie tego postępowania
do postępowania karnego. Niemniej przepisy przyznają organom administracji
rozległe uprawnienia do nakładania kar pieniężnych. Uprawnienia takie ma np.
Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, organy zajmujące się ochroną środo-
wiska, organy administracji dróg itd. Orzekanie w tych sprawach następuje
obecnie w trybie KPA z braku odrębnego trybu postępowania w sprawach, w
których organy administracji mają prawo do nakładania kar pieniężnych;
5) przepisy o postępowaniu przed sądem administracyjnym, zwane są tek
postępowaniem sądowoadministracyjnym. Doktryna traktuje je jako odrębne
przepisy istniejące obok przepisów postępowania administracyjnego. Dotyczą
one bowiem postępowania przed sądem administracyjnym, a nie organami
administracji. W istniejących podręcznikach omawia się je jednak wspólnie z
omawianiem przepisów ogólnego postępowania administracyjnego jako jego
naturalną kontynuacją polegającą na sprawdzeniu prawidłowości decyzji
administracyjnej przez sąd administracyjny. Przepisy postępowania
sądowoadministracyjnego zawarte są w ustawie o Naczelnym Sądzie
Administracyjnym. W zakresie tam nie uregulowanym do postępowania przed
sądem administracyjnym stosuje się wskazane w tej ustawie przepisy KPA oraz
przepisy KPC o postępowaniu apelacyjnym.
§ 2. Rozwój postępowania administracyjnego
Z punktu widzenia prawnika praktykującego współcześnie, wiedza o rozwoju
przepisów o postępowaniu administracyjnym jest nie tylko wiedzą historyczną.
Wszelkie toczące się dziś postępowania toczą się w trybie przepisów obecnie
obowiązujących, nawet gdy przedmiotem sprawy jest stwierdzenie nieważności
decyzji administracyjnej wydanej przed kilkudziesięciu laty. Jeżeli jednak wadliwość
tamtej decyzji polegała na takim naruszeniu przepisów o postępowaniu
administracyjnym, które powodowało wówczas nieważność tejże decyzji, do oceny
jej prawidłowości konieczne jest zastosowanie przepisów obowiązujących w chwili jej
wydawania. Takie sytuacje występują często w wypadku oceny prawidłowości
decyzji nacjonalizacyjnych wydanych przed kilkudziesięciu laty.
Historia rozwoju dla każdej dziedziny prawa pomaga też wytyczać kierunek jej
rozwoju w przyszłości. Dziś już możemy powiedzieć, że na rozwój polskiego prawa o
postępowaniu administracyjnym oddziaływują wymogi stawiane postępowaniu w
wyrokach tzw. Trybunału Strasburskiego (Europejski Trybunał Praw Człowieka).
=5= Korzenie polskiego prawa o postępowaniu administracyjnym tkwią w
cesarstwie austriackim. Mianowicie pierwsze polskie kompleksowe uregulowanie
postępowania administracyjnego, jakie miało miejsce w roku 1928, w znacznym
stopniu powielało rozwiązania przyjęte w trzech ustawach austriackich, wydanych
trzy lata wcześniej.
Z punktu widzenia rozwoju prawa o postępowaniu administracyjnym istotnym
wydarzeniem było powołanie w Austrii ustawą z 1875 r. Trybunału Ad-
ministracyjnego (Verwaltungsgerichtsho~ w Wiedniu. Trybunał ten miał prawo
uchylania orzeczeń i zarządzeń władz administracyjnych. Bardzo obszerne
orzecznictwo tego Trybunału wykształciło szereg wymogów, jakim winna
odpowiadać prawidłowa decyzja władz administracyjnych, również w zakresie
postępowania poprzedzającego jej wydanie.
Próby kodyfikacji postępowania administracyjnego na podstawie przede
wszystkim orzecznictwa tego trybunału rozpoczęły się przed pierwszą wojną
światową, lecz zostały uwieńczone sukcesem dopiero w roku 1925, kiedy to
jednocześnie wydano cztery ustawy:
1) o ogólnym postępowaniu administracyjnym;
2) o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;
3) o prawie karno-administracyjnym, zawierającą jednak szereg przepisów
proceduralnych;
4) przepisy wprowadzające ustawy o postępowaniu administracyjnym.
Ustawy te stanowiły wzorzec dla przyjętych kilka lat później przepisów
wydanych w Czechosłowacji (1928) i Jugosławii (1930)
|
WÄ
tki
|