Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Po drugie, mówiąc o uczestnikach postępowania delibacyjnego nie należy utożsamiać ich z uczestnikami w rozumieniu postępowania nieprocesowego. Podmioty postępowania delibacyjnego pozostają wobec siebie w określonym stosunku wynikającym z cechującej to postępowanie kontradyktoryjności.
Po trzecie, w postępowaniu delibacyjnym nie ma zastosowania art. 508 k.p.c., co oznacza, że w sprawie o uznanie nie można wyznaczyć w trybie § 2 tego przepisu, w szczególności ze względów celowości, innego sądu niż wskazany w art. 1148 § l.
Po czwarte, w postępowaniu delibacyjnym nie mogą mieć zastosowania przepisy dotyczące powództwa wzajemnego, interwencji głównej i ubocznej jako te normy, które mają zastosowanie tylko w procesie zwykłym.
Postępowanie delibacyjne jest jedną z form nadania skuteczności lub stwierdzenia wykonalności orzeczeń zagranicznych. Nie ma ono zastosowania do tych orzeczeń, których skuteczność stwierdzona jest ex legę.
Postępowanie delibacyjne toczy się według przepisów procesowych legisfori, chyba że co innego wynika w tym zakresie z postanowień wiążących Polskę umów dwustronnych.
386 XIII. Postępowanie o uznanie lub wykonanie zagranicznego orzeczenia...
Według J. Jodłowskiego, postępowanie delibacyjne od chwili zgłoszenia wniosku poddane jest w pełnym zakresie zasadzie oficjalności4. Przemawiać ma za tym przede wszystkim to, że sąd powinien zbadać z urzędu wszystkie przesłanki uznania z art. 1146 k.p.c. Nie zmienia tego faktu nawet wyrażenie zgody na uznanie wniosku przez stronę przeciwną wnioskodawcy. Nie można jednak odmówić wnioskodawcy prawa do cofnięcia wniosku. Wydaje się, że tak rozumiana zasada oficjalności, zwłaszcza po zmianach k.p.c. z 1996 r., powinna podlegać ograniczeniom z uwagi na odpowiednie stosowanie przepisów o procesie (w szczególności co do aktów dyspozycyjnych).
2. LEGITYMACJA DO ŻĄDANIA UZNANIA LUB WYKONANIA ZAGRANICZNEGO ORZECZENIA l DO UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU
2.1. Z artykułu 1146 § l k.p.c. wynika, że postępowanie delibacyjne może być wszczęte jedynie na wniosek uprawnionego podmiotu, nigdy zaś przez sąd z urzędu. W przepisie tym uregulowano tylko kwestię legitymacji czynnej z wnioskiem o uznanie może wystąpić każdy, kto ma w tym interes prawny".
Ze sformułowania art. 1147 § l wynika nadto wprost, że unormowanie legitymacji procesowej nie jest ograniczone tylko do stron postępowania w procesie, który toczył się przed zagranicznym sądem lub innym kompetentnym organem.
Interes prawny jest w świetle art. 1147 § l k.p.c. źródtem czynnej legitymacji procesowej, czyli uprawnienia do wystąpienia z wnioskiem i stania się stroną (uczestnikiem) postępowania o uznanie orzeczenia zagranicznego.
W odmienności przedmiotu postępowania delibacyjnego, w stosunku do przedmiotu zwykłego procesu, znajduje swój wyraz szczególny charakter postępowania delibacyjnego. W zwykłym procesie treść żądania przesądza o przedmiocie toczącego się postępowania. W postępowaniu delibacyjnym, w którym chodzi o rozciągnięcie mocy skutków orzeczenia zapadłego za granicą na terytorium Polski, przedmiotem jest żądanie wnioskodawcy przyznania temu orzeczeniu właśnie takiej skuteczności.
Pojęcie interesu prawnego występuje również w innych przepisach k.p.c. (por. np. art. 76, 189, 510). Najczęściej interes ten określa się jako obiektywną w świetle obowiązujących przepisów, czyli wywołaną rzeczywistą koniecznością ochrony określonej sfery prawnej, potrzebę uzyskania odpowiedniej treści orzeczenia sądowego5. O tym, czy dana osoba w konkretnym wypadku ma tego rodzaju potrzebę prawną w postępowaniu delibacyjnym decyduje to, czy konkretne orzeczenie sądu polskiego będzie oddziaływało na sferę jej praw podmiotowych
4 Glosa do postanowienia SN z 11 października 1969 r., VI KZP 25/70, PiP 1972, nr 2, s. 173.
5 Zob. np. T. Rowiński, Interes prawny w procesie cywilnym i w postępowaniu nieprocesowym, Łódź 1969, s. 21 i n.
2. Legitymacja do zadania uznania... 387
lub czy niezbędne jest do ochrony uprawnień lub do wykonania obowiązków tej osoby, które wynikają z przepisów prawnych6.
Trafnie stwierdza K. Piasecki, że wpływ na zakres legitymacji czynnej w postępowaniu delibacyjnym ma przedmiot i charakter sprawy oraz skutki związane z orzeczeniem zarówno te, które wynikają z treści samego orzeczenia, jak i skutki wtórne7. Interes prawny może przejawiać się w zakresie praw osobistych, jak i majątkowych. Uznane orzeczenie może być potrzebne dla sfery stanu cywilnego określonej osoby lub dla dokonania określonej czynności prawnej. Interes w rozumieniu art. 1147 może również ograniczać się do potrzeby uzyskania zagranicznego orzeczenia dla celów transkrypcji (zob. m.in. art. 73 ust. 2 pr. o a.s.c.). Zdaniem K. Piaseckiego, nie można wreszcie wyłączyć, że uznanie orzeczenia zagranicznego może stanowić podstawę do rozstrzygnięcia kwestii prejudycjalnej lub kwestii wstępnej z dziedziny międzynarodowego prawa prywatnego.
W postępowaniu delibacyjnym interes prawny spełnia podwójną funkcję:
podstawy przesłanki merytorycznej wniosku i podstawy legitymacji procesowej, która przysługuje stronom lub uczestnikom postępowania przeprowadzonego za granicą oraz ich następcom prawnym pod tytułem ogólnym lub szczególnym, oraz legitymacji wtórnej, przysługującej podmiotom, które swój interes prawny będą musiały dopiero wykazać8.
Według orzeczenia SN z 11 października 1969 r., I CR 240/689, domagać się uznania zagranicznego wyroku rozwodowego oraz przeciwstawiać się temu uznaniu mogą tylko małżonkowie, którzy byli stronami procesu o rozwód.
W konsekwencji nie jest uprawniona do uczestnictwa w postępowaniu o uznanie zagranicznego wyroku rozwodowego matka jednego z małżonków, pod której faktyczną opieką znajduje się dziecko stron i do rąk której sąd nakazał ojcu dziecka wypłacanie alimentów na potrzeby dziecka.
Zgodnie z orzeczeniem z 2 kwietnia 1975 r., II CR 67/75 '°, okoliczność, że współmałżonek zmarł po zapadnięciu wyroku sądu zagranicznego rozwiązującego małżeństwo stron przez rozwód, nie stanowi dostatecznej podstawy do przyjęcia braku interesu prawnego w dochodzeniu przez drugiego małżonka uznania tego wyroku przez sąd polski.
W orzeczeniu z 23 września 1977 r
|
WÄ
tki
|