Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Od tylu lat całymi latami pisze już pan tę swoją pracę, mówi pan,
że pisze tę pracę tylko dla
siebie, przecież to straszne, tekstu pisanego nikt nie pisze dla siebie, to
kłamstwo, kiedy ktoś powie, że to, co
pisze, pisze tylko dla siebie, a wie pan równie dobrze jak ja, że nie ma ludzi
bardziej zakłamanych niż ludzie
piszący, świat nie zna, od kiedy istnieje, człowieka bardziej zakłamanego niż
człowiek piszący, bardziej
próżnego i bardziej zakłamanego, powiedział Reger. Nie wyobraża pan sobie, jak
przeraźliwą znowu miałem
noc, ile razy wstawałem w okropnych spazmach, od palców u stóp przez łydki,
klatkę piersiową aż po policzki,
z powodu odwadniających pigułek, które muszę brać na serce. To dla mnie doprawdy
błędne koło. Każdą noc
mam zmarnowaną, za każdym razem, kiedy już myślę, że teraz może zasnę, wracają
spazmy, muszę wstawać i
chodzić tam i z powrotem po pokoju. Przez całą noc w zasadzie chodziłem tam i z
powrotem, nie mogłem
zasnąć, od razu budziły mnie te koszmarne sny, o których panu mówiłem. W tych
snach śni mi się żona, to
przerażające. Te koszmary męczą mnie od jej śmierci, bez wytchnienia, mam je noc
w noc. Niech mi pan
wierzy, zaczynam się już zastanawiać, czy nie lepiej byłoby, gdybym i ja, kiedy
żona umarła, z sobą skończył.
Nie mogę sobie wybaczyć tego tchórzostwa. To ustawiczne, niemal chorobliwe
użalanie się nad sobą jest dla
mnie nieznośne, ale nie mogę sobie dać z tym rady, powiedział. Gdyby
przynajmniej był jakiś przyzwoity
koncert w Musikverein, powiedział, ale zimowy repertuar jest przeraźliwy, grają
jedynie rzeczy mdłe i
oklepane, wciąż tylko te już mi działające na nerwy koncerty Mozarta, koncerty
Brahmsa, koncerty Beethovena,
wszystkie te Mozartowskie, Brahmsowskie i Beethovenowskie cykle, przecież to już
nie do wytrzymania. No a
w operze panoszy się dyletantyzm. Gdyby choć opera była interesująca, ale w tej
chwili w operze nie ma
absolutnie nic ciekawego, złe sztuki, źli śpiewacy, a do tego jeszcze licha
orkiestra. Jakich to mieliśmy
filharmoników zaledwie dwa, trzy lata temu! powiedział, a co dzisiaj, zbieranina
orkiestrowa. Niech pan sobie
wyobrazi, w zeszłym tygodniu wysłuchałem Podróży zimowej z jakimś basistą z
Lipska, nie wymienię go z
nazwiska, naprawdę nic panu nie powie, pan bowiem w ogóle nie interesuje się
muzyką teoretyczną, i niech się
pan cieszy, powiedział, ten basista był katastrofalny. Wciąż tylko Wrona,
powiedział, nie można tego dłużej
wytrzymać. Na taki koncert nie warto się nawet ubierać, żałuję, że włożyłem
świeżą koszulę. O takim śmieciu
nie będę przecież pisał do Timesa, powiedział. Mahler, Mahler, Mahler,
powiedział, to też staje się już
denerwujące. Moda na Mahlera osiągnęła już wszakże szczytowy punkt, dzięki Bogu,
powiedział, Mahler jest
przecież najbardziej przecenianym kompozytorem stulecia. Mahler był wyśmienitym
kapelmistrzem, jest jednak
miernym kompozytorem, jak wszyscy dobrzy kapelmistrzowie, tak jak Hindemith na
przykład, jak Klemperer.
Przerażająca była dla mnie przez wszystkie te lata ta moda na Mahlera, cały
świat wpadł nagle w jakieś
mahlerowskie delirium, to było już nie do wytrzymania. A tak w ogóle, to wie pan,
że grób mojej żony, w
którym i ja kiedyś spocznę, powiedział, jest tuż obok grobu Mahlera? Zgoda, na
cmentarzu człowiekowi może
być naprawdę obojętne, obok kogo leży, nawet leżenie obok Mahlera zbytnio mnie
nie porusza. Pieśń o ziemi z
Kathleen Ferrier, no może, powiedział Reger, wszystkie inne Mahlerowskie rzeczy
odrzucam, niewiele są
warte, nie oprą się testowi precyzji. Taki Webern wydaje się przy nim geniuszem,
nie mówiąc już o Schónbergu
i Bergu. Nie, Mahler to była aberracja, Mahler to typowy kompozytor w stylu
Jugendstilu, po modnej linii
secesji, rzecz jasna jeszcze o wiele gorszy od Brucknera, który przecież ma
wiele kiczowatych cech pokrewnych
z Mahlerem. W tym sezonie Wiedeń duchowo zorientowanej osobie nie ma nic do
zaoferowania, muzycznie
zorientowanej niestety też niewiele, powiedział. Ale przybysze, przyjeżdżający
do miasta, prędko się, rzecz
jasna, czymś zadowolą, tak czy inaczej pójdą do opery, obojętnie co jest grane,
coś sobie wybiorą, niechby to i
była najpotworniejsza szmira, wybiorą się na najstraszliwsze koncerty,
klaskaniem będą mieli obrzękłe dłonie, i,
jak pan sam widzi, wciąż tłumnie napływają nawet do Naturhistorisches Museum czy
do Kunsthistorisches
Museum. Głód kultury u cywilizowanej ludzkości jest olbrzymi, perwersja, która
się w tym fakcie kryje,
uniwersalna. A Wiedeń to pojęcie kulturalne nawet w sytuacji, kiedy w Wiedniu
nie ma już niemal kultury, bo
pewnego dnia rzeczywiście nie będzie już w Wiedniu kultury, mimo to pozostanie
on kulturalnym pojęciem.
Wiedeń pozostanie na zawsze kulturalnym pojęciem, tym bardziej uporczywym
kulturalnym pojęciem, im
mniej w nim będzie kultury. Faktycznie bowiem tylko patrzeć, a nie będzie w tym
mieście już żadnej kultury,
powiedział. Te coraz bardziej ogłupiałe rządy, które mamy tu u nas w Austrii, z
czasem już się o to zatroszczą,
niedługo nie będzie w Austrii jakiejkolwiek kultury, tylko filisterstwo,
powiedział Reger. Atmosfera tu u nas w
Austrii robi się coraz bardziej wroga kulturze, wszystko przemawia za tym, że w
niezbyt odległym czasie z
Austrii zrobi się kraj absolutnie bez kultury. Tego deprymującego końca ja
jednak już nie dożyję, pan może,
powiedział Reger, pan może, ale ja nie, jestem już taki stary, że nie dożyję
ostatecznego zmierzchu i faktycznej
likwidacji kultury w Austrii. Płomień kultury zostanie w Austrii wygaszony,
powiadam panu, panosząca się w
tym kraju już od tak dawna ciemnota wygasi w niezbyt odległym czasie płomień
kultury. Wtedy zrobi się w
Austrii ciemno, powiedział Reger. Ale w tej kwestii może pan mówić, co się panu
podoba, a i tak nikt pana nie
usłyszy, a jeśli ktoś usłyszy, wezmą pana za pomyleńca. Jaki sens ma to, że
piszę do Timesa o tym, co myślę
o Austrii, i o tym, co prędzej czy później, jednakże w przewidywalnej
przyszłości, stanie się z Austrią?
Żadnego, powiedział Reger, najmniejszego. Szkoda, że tego już nie dożyję, to
znaczy tego, jak Austriacy będą
błądzić w mroku, ponieważ wygaśnie im płomień kultury. Szkoda, że nie będę mógł
w tym uczestniczyć,
powiedział. Zapyta pan, dlaczego tu pana znowu dzisiaj wezwałem, poprosiłem, by
pan dziś ponownie tu
przyszedł. Nie bez powodu. Ale powód ten wyjawię panu później. Nie wiem, jak
panu ten powód wyjawić. Nie
wiem. Cały czas o tym rozmyślam, a nie wiem. Siedzę tu już od paru godzin,
rozmyślam i nie wiem. Irrsigler
jest mi świadkiem, powiedział Reger, siedzę już tu od paru godzin na ławce i
rozmyślam, jak to panu
powiedzieć, dlaczego poprosiłem pana także dzisiaj do Kunsthistorisches Museum
|
WÄ
tki
|