Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
młodzieży szkół ponadpodstawowych, przy 18,3% w roku 1978, ale już 16% w 1986 r. Dominował natomiast w roku 1983 "cyganeryjny" typ kariery życiowej wśród młodzieży szkół ponadpodstawowych, czego już nie ma w roku 1986. Zagadnienie to pośrednio tylko wiąże się z naszym problemem badawczym i z pewnością wymaga dokładniejszych analiz i interpretacji.
Zastanowić może dość wysoka pozycja orientacji "dorobkiewiczowskiej" wiatach 1978 i 1983 (w obu okresach na drugim miejscu). Utrwaliła się ona na pierwszym miejscu w roku 1986. Jest to dowód na to, iż współczesna młodzież ceni sobie przedsiębiorczość i wierzy w możliwość osiągnięcia dóbr materialnych. Uznaje
192
Rodzina a start społeczny i edukacyjny młodych pokoleń
agnie młodzież aceniać według
tych w społe-przez młodzież wartościującej.
alizacji w dziadowskiej", nas-ńcu "cyganeryj-oceny pedago-ół ponadpodsta-
LI młodzieży zo->w szkół ponad-
e młodzież obe-, a także w roku
S6
Ranga
3
3
5 l
2
2
,,0
0
przy tym rolę własnej dodatkowej pracy. Orientacja "drobnomieszczańska" znajduje u młodzieży nadal wysokie miejsce (w roku 1986 na drugim miejscu).
Najmniej korzystnie - z punktu widzenia złożonych celów wychowawczych -przedstawiała się konstelacja typów życiowych młodzieży w roku 1983. Była ona niemal odwróceniem przyjętej przez nas hierarchii, tj. pedagogicznej preferencji w wyróżnionych typach orientacji. Kwestia ta stanowi na pewno przyczynek do charakterystyki czasów przełomu, tj. początku lat osiemdziesiątych, kiedy dokonały się w naszym kraju zasadnicze przewartościowania na tle kryzysu ekonomicznego i społecznego. Okazuje się, że młodzież jest bardzo "czułym" środowiskiem, żywo reagującym na przemiany społeczne. W momentach przełomu przemianom ulegają szybciej wartości instrumentalne niż te, które określają cele dążeń współczesnej młodzieży (B. Galas - 1994, s. 163). Spróbowaliśmy skonfrontować ilościowo rodzaj orientacji życiowych wybranych przez młodzież i poziom warunków opiekuńczo-wy-chowawczych rodzin, z których się ona wywodzi. Z wcześniejszych naszych badań (z roku 1978) wynikało, że bardziej wartościowe postawy życiowe deklarowane były przez młodzież (ze względu na cele wychowawcze preferowane w naszym społeczeństwie), u której był równocześnie wyższy poziom warunków opiekuńczo-wychowawczych w swej rodzinie i przeciwnie. Czy ta prawidłowość będzie miała miejsce również w badaniach wykonanych w kolejnych momentach (1983 i 1986)? Oto zestawienie danych w tabeli 8.
Tabela 8. Warunki opiekuńczo-wychowawcze rodziny a podstawy młodzieży wobec przyszłości
Typ postawy
Eugeniusz
Jan
Karol
Michał
Razem
Średni poziom warunków rodzinnych
112,40
92,18
89,87
97,23
108,13
Odsetek
35,60
31,50
20,10
12,80
100
' jest zasadnicza (a. rangę postawy 1983 r. młodzieży 16% w 1986 r. ' życiowej wśród 86. Zagadnienie to ewnością wymaga
abkiewiczowskiej" rwaliła się ona na ;sna młodzież ceni łterialnych. Uznaje
W świetle danych ilościowych nie można zauważyć w tym zakresie wy-raźniejszych prawidłowości. Również współczynnik korelacji okazał się ujemny (r =-0,251). Brak zatem związków pomiędzy poziomem warunków opiekuńczo-wychowawczych rodziny a typem orientacji życiowych preferowanych przez dorastającą młodzież. Jest to chyba zrozumiałe, głównie ze względu na różne okresy, w jakich były prowadzone nasze badania empiryczne Jak wiadomo, właśnie w momentach przełomowych następuje silne przewartościowanie uznawanych wzorów zachowań, poglądów i postaw. Stąd też zaznaczył się silny wpływ pozarodzinnych czynników na orientacje życiowe współczesnej młodzieży. Ten wątek wymaga jednak innej orientacji badań i chyba także innej interpretacji. Nie można z pewnością
193
Stanisław Kamila
ograniczyć się jedynie do podania uwarunkowań rodzinnych (K. Podoski - 1982,
s.92).
Kwestia ta wiąże się także z subiektywnymi uwarunkowaniami wyboru orientacji życiowych, dążeń i planów przez młode pokolenie. Warto w tym miejscu przytoczyć ogólne poglądy i prawidłowości na ten temat. "Cele życiowe, aspiracje, zmiany trzeba sobie stawiać zawsze z szansą na sukces, gdyż sukces pomnaża siły i pozwala sięgać dalej. Stawiać sobie cele życiowe bez szansy sukcesu jest skazaniem na zawód i nieszczęście". Również czynniki subiektywne zdecydowały z pewnością o wyborze takich, a nie innych typów orientacji przez badaną młodzież przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych (J. Szczepański - 1986, s. 8).
Władysław Adamski i Mikołaj Kozakiewicz podaj ą swój e interpretacje względnej stałości naczelnych wartości uznawanych przez polską młodzież (odnoszących się do dążeń i celów) oraz dużej ruchliwości pozostałych (instrumentalnych) na drabinie ważności w okresach "przełomowych". Autorzy ci są zdania, że uwarunkowania w tym względzie znajdują stymulację w wydarzeniach globalnych, krajowych i regionalnych. Ujmują je w dwu podstawowych mechanizmach i przyczynach, jako "zawiedzenie oczekiwań" i "poczucie ubezwłasnowolnienia" (W. Adamski - 1983;
M. Kozakiewicz - 1984, s. 33-49)
|
WÄ
tki
|