W czasie gry k...

ustawia siê pionowo i opiera na krótkiej nó¿ce. K. jest u¿ywany we wszystkich typach orkiestr symfonicznych, tak¿e w zespo³ach jazzowych i in. Rzadko wyzyskiwany do gry solowej. Wykszta³ci³ siê z kontrabasowej violi da gamba. kontredans kontrafagot zob. fagot. kontrafaktura [³ac. contra = przeciw + fac-tura = dzia³anie, wykonanie], przeróbka utworu wokalnego dokonana przez zmianê tekstu, np. ¶wieckiego na religijny lub odwrotnie. Praktyka ta rozwija³a siê np. w okresie reformacji. kontralt [w³. contralto, z ³ac. contra = przeciw + altus = wysoki, g³êboki], najni¿szy g³os ¿eñski o skali c-c . Zob. g³os (2). kontrapunkt [ w³. contrappunto, z ³ac. contra = przeciw + punctum = kropka, punkt, sztych], technika i teoretyczne zasady prowadzenia jednocze¶nie 2 lub wiêcej linii melodycznych w utworach polifonicznych oraz w ogóle budowania melodii zarówno w sensie nastêpstw interwa³ów, jak i przebiegu rytmicznego. Zasady te zmienia³y siê w teorii i praktyce muz. ró¿nych epok. Wyró¿niæ mo¿na: k. ¶ c i s ³ y , zw. te¿ starokla-sycznym lub palestrinowskim [od nazwiska kompozytora G.P. da Palestrina], rygorystyczny, eliminuj±cy wiele interwa³ów i ograniczaj±cy ruchy g³osów, oraz k. swobodny, pozwalaj±cy na stosowanie chro-matyki i niektórych dysonansów, wykszta³cony w okresie baroku. W zale¿no¶ci od uk³adu g³osów w kompozycji rozró¿nia siê k. pojedynczy (gdy uk³ad siê nie zmienia) i wielokrotny, tj. podwójny, potrójny (gdy g³osy zmieniaj± po³o¿enie wzglêdem siebie). K. nazywa siê te¿ melodiê (g³osu) do-komponowan± do melodii g³osu podstawowego, np. do -> cantus firmus lub do tematu w -» fudze, w której g³os prezentuj±cy temat przechodzi bezpo¶rednio w k. kontratenor [³ac. contra = przeciw + w³. tenore = tenor]: 1. W ¶redniowiecznych kompozycjach polifonicznych g³os przeciwstawiany -> tenorowi (4). 2. G³os mêski wyzyskuj±cy w ¶piewie -> falset; niekiedy nazwa mêskiego g³osu altowego. kontredans [franc. contredance], taniec rozpowszechniony pod koniec XVIII w. szcze- 60 61 kornet Kyrie gólnie we Francji, tañczony przez 2 pary ustawione naprzeciw siebie, wykonuj±ce figury, którym odpowiadaj± o¶miotaktowe frazy. Rozwin±³ siê z grupy ang. country dances [czyt. kauntry dansyz; tañce wiejskiej i przekszta³ci³ w -> kadryla. kornet |w³. cornetto = tr±bka], instrument dêty blaszany z ustnikiem z grupy -> aerofo-nów, zaliczany do rodziny rogów. Powsta³ z rogu pocztowego (u¿ywanego przez po-cztylionów) przez dodanie 3 wentyli. Budowany w ró¿nych strojach, u¿ywany obecnie tylko w zespo³ach dêtych. W Polsce w XVII i XVIII w. k. nazywano cynki basowe z podwójnym wygiêciem. Kornel korona -» fermata. koryfeusz [gr. koryphaios = przodownik (chóru)], w staro¿. teatrze gr. - przewodnik chóru tanecznego; w balecie wspó³czesnym - tancerz stoj±cy na czele grupy baletowej (tancerka jest zwana koryfejk±). koza zob. dudy. kozak, taniec ukr. w metrum ;j, w ¿ywym tempie, z charakterystycznymi przysiadami, wyrzucaniem nóg, podskokami. Wymaga si³y i zwinno¶ci. Tañczony przy akompaniamencie bandury, ba³a³ajki i in. kozio³ zob. dudy. krakowiak, taniec ludowy ziemi krakowskiej, jeden z poi. tañców narodowych, w takcie ..u. IJ-J J11 Krakowiak: charakterystyczne rytmy 4, do¶æ ¿ywym tempie, z charakterystycznymi synkopami, czyli przesuniêciami akcentów na s³ab± czê¶æ taktu; wielokrotnie opracowywany w muzyce artystycznej (F. Chopin, I.J. Paderewski, L. Ró¿ycki). kriuki [ro¶., haki], znaki graf. do zapisu ¶piewów liturgicznych cerkwi prawos³awnej, u¿ywane w XIH-XVII w.; pochodz± z notacji bizantyjskiej i s± podobne do zachodnioeuropejskich -> neum. W XVI w. obok k. czarnych wprowadzono tak¿e k. koloru czerwonego, precyzuj±ce interwa³y. krytyka muzyczna [krytyka - gr. kritikós = j os±dzaj±cy], wyra¿enie opinii o muzyce, , o wykonawstwie muzyki za po¶rednictwem s³owa drukowanego lub mówionego. Od-; dzia³ywa na odbiorców, wyja¶nia zjawiska muz., interpretuje je oraz proponuje zmiany w dziedzinie kultury muz. Krytyk wypowiada siê w recenzjach, felietonach, esejach, notatkach, polemikach, prelekcjach itd. krzesany zob. taniec góralski. krzy¿yk, znak graf.: $ oznacza podwy¿szenie d¼wiêku o pó³ton; k. podwójny: x oznacza podwy¿szenie d¼wiêku o 2 pó³tony, czyli o ca³y ton. Zob. znaki chromatyczne. ksylofon [gr. ksylon = drewno + phóne = g³os, d¼wiêk], instrument perkusyjny z grupy -> idiofonów. Sk³ada siê z chromatycznie strojonych p³ytek (obecnie 50) wykonanych z twardego drewna, u³o¿onych w kilku rzêdach na s³omianych wa³kach i uderzanych drewnianymi m³oteczkami. Skala k. obejmuje zazwyczaj g -g lub e -C. K. pojawi³ siê w Europie w ¶redniowieczu, przeniesiony z Azji, gdzie nadal jest popularny (zw³. w indonez. -> gamelanie). W XIX w. zosta³ wprowadzony do orkiestry symfonicznej. kujawiak, poi. taniec ludowy w metrum 4, charakteryzuj±cy siê, tak jak -> mazur i -> mazurek, rytmem mazurkowym, ale wolniejszym od tamtych tañców tempem. Melodia k. jest na ogó³ liryczna, ¶piewna; stylizowany mazurek zbli¿a siê niekiedy charakterem do k. kuplet [franc. couplet = zwrotka]: 1