Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
W stosunkach międzynarodowych przyjmuje się domniemanie kompetencji rządu i jego szefa. Ich oświadczenia traktuje się jako objawy woli państwa i są one wiążące dla państwa bez potrzeby specjalnych pełnomocnictw. Szef rządu przebywający za granicą korzysta z wszystkich przywilejów i immunitetów dyplomatycznych.
W myśl ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. Rada Ministrów (Rząd) utrzymuje stosunki i zawiera umowy z rządami innych państw oraz z organizacjami międzynarodowymi (art. 52, ust. 2, pkt 7). Termin umowy z rządami innych państw" jest węższy od terminu umowy z innymi państwami", gdyż obejmuje tylko te spośród umów międzypaństwowych, w których rządy występują jako organy je zawierające.
W skład rządu każdego współczesnego państwa wchodzi osoba zajmująca się sprawami zagranicznymi; zazwyczaj jest to minister spraw zagranicznych. Niekiedy jego tytuł jest inny, np. sekretarz stanu w USA.
Minister spraw zagranicznych lub jego odpowiednik jest członkiem rządu i zarazem szefem urzędu państwowego pod nazwą Ministerstwo Spraw Zagranicznych lub inną (na przykład Departament Stanu w USA). Z reguły jest to urząd zajmujący się wyłącznie stosunkami międzynarodowymi państwa. Tylko w niektórych małych państwach sprawy zagraniczne są połączone w jednym urzędzie z innymi sprawami państwowymi. Czasami zaś zdarza się, że kierownictwo ministerstwa spraw zagranicznych powierza się premierowi lub jego zastępcy.
Minister spraw zagranicznych reprezentuje państwo w stosunkach międzynarodowych bez potrzeby posiadania specjalnych pełnomocnictw. Jego oświadczenia są dla państwa wiążące pod względem prawnomiędzy-narodowym. Przebywając na terytorium innego państwa, minister spraw zagranicznych korzysta ze wszystkich przywilejów i immunitetów dyplomatycznych i tym samym nie podlega obcej jursydykcji.
114
Zajmując się stałym kierowaniem sprawami zagranicznymi państwa, minister spraw zagranicznych wykonuje bardzo wiele różnych czynności, a niektóre z nich należą do jego kompetencji z mocy prawa międzynarodowego. Dotyczy to na przykład powoływania charges d'affaires. Do zakresu jego działania należy w szczególności reprezentowanie i ochrona interesów państwa i jego obywateli za granicą oraz kierowanie działalnością przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych.
Minister spraw zagranicznych również koordynuje działalność innych centralnych urzędów państwowych w dziedzinie stosunków zagranicznych. Potrzeba taka wynika stąd, że współcześnie stosunki te są rozbudowane w takim stopniu, że wymagają specjalistycznego traktowania i nie mogą być prowadzone bezpośrednio przez ministerstwo spraw zagranicznych; przede wszystkim dotyczy to współpracy gospodarczej z zagranicą. Niezbędne jest również zapewnienie, aby wszystkie elementy polityki zagranicznej państwa stanowiły spójną całość. W myśl ustawy z dnia 29 maja 1974 r. do zakresu działania ministerstwa spraw zagranicznych Polski należy m.in. polityczne kierowanie działalnością ministrów (kierowników urzędów i instytucji centralnych) w dziedzinie stosunków z zagranicą37.
Funkcjonowanie najwyższych organów państwa ulega czasem zakłóceniu do tego stopnia, że odbija się to na jego stosunkach zagranicznych. Dzieje się tak przede wszystkim w sytuacji, kiedy do władzy dochodzi rząd w sposób niekonstytucyjny, zwłaszcza w drodze zamachu stanu. Powstaje wówczas problem uznania rządu ze strony innych państw, co trzeba odróżnić od problemu uznania państwa. W tym drugim przypadku bowiem chodzi o uznanie nowego podmiotu prawa międzynarodowego, natomiast w pierwszym przypadku o uznanie organu tego podmiotu powołanego do reprezentowania go w stosunkach z innymi podmiotami.
Należy zwrócić uwagę na to, że termin rząd" w stosunkach międzynarodowych jest używany w dwóch znaczeniach. W znaczeniu węższym oznacza on naczelny organ administracji państwowej, natomiast w znaczeniu szerszym termin ten jest synonimem najwyższych władz państwa i tak zazwyczaj jest on rozumiany, jeśli chodzi o problem uznania międzynarodowego.
Z punktu widzenia prawa międzynarodowego konstytucyjna legalność rządu jest rzeczą obojętną. Próbą wprowadzenia legitymizmu konstytucyjnego do stosunków międzynarodowych była tak zwana doktryna Tobara (od
Dz.U. z 1974 r. Nr 21, póz. 115.
115
nazwiska ministra spraw zagranicznych Ekwadoru) powstała w 1907 r. Głosiła ona, że państwa dopóty nie powinny uznawać rządu innego państwa, który doszedł do władzy w wyniku zamachu stanu, dopóki swobodnie wybrany organ przedstawicielski nie zaakceptuje jego władzy. Reakcją na tę doktrynę była tak zwana doktryna Estrady (od nazwiska ministra spraw zagranicznych Meksyku) sformułowana w 1930 r. Według tej doktryny państwa nie powinny uzależniać uznania rządów innych państw od sposobu, w jaki doszły one do władzy.
Według prawa międzynarodowego legitymacja międzynarodowa rządu opiera się na dwóch przesłankach, a mianowicie: (,;,.'' S^śSc- JO^R',
1) jego władza na terytorium państwa powinna być efektywn a,
|
WÄ
tki
|