Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Jest ona rzadkim zasobem, którego akumulacja moi pochłonąć wiele czasu i wysiłku; jest również zasobem kruchym, który łatwo może ulec wyczerpaniu i musi być broniony przeciwko naruszeniom lub zdarzeniom grożącym jego uszczupleniem, a nawt zniszczeniem. Skandale są właśnie takimi groźnymi zdarzeniami. Osoby uwikłane w skandal wieda doskonale, że gra nie toczy się jedynie o ich własną dumę, lecz także o władzę, możliwość wykorzysfr nia swej reputacji czy dobrego imienia w celu wymuszenia szacunku innych i dążenia do zrealizowana własnych celów i interesów. [...]
Plotka, pogłoska i skandal
Wspominałem już, że skandal jest w pewnych aspektach podobny do plotki i pogłoski, które częsti poprzedzają skandale. Jednakże te pojęcia nie są równoznaczne - gdzie dokładnie leżą w takim rat różnice pomiędzy nimi?
Plotka jest przede wszystkim formą rozmowy odbywającej się pomiędzy przyjaciółmi lub znajomj mi. Jest to często niezobowiązująca, lekka" rozmowa, pogaduszki o innych ludziach niebiorącyd w nich udziału lub o względnie błahych kwestiach. Angielskie słowo plotka (gossip) wywodzi sięoi staroangielskiego godsibb, będącego w użyciu już w XI w. W pierwotnym znaczeniu godńbb oznaczał rodzica chrzestnego, czyli kogoś, kto wszedł w więź duchową z inną osobą poprzez stanie się w trakcie chrztu jej rodzicem chrzestnym. Stopniowo określenie to zostało rozszerzone także na bliskich przjji ciół i znajomych, zwłaszcza przyjaciółki kobiety zapraszane do udziału w narodzinach dzieci. Jeszci przed końcem XVI w. słowa tego używano ogólniej w odniesieniu do osoby (zwykle kobiety) zajęt lekkimi, błahymi rozmowami; w w. XIX wyraz oznaczał już same te pogaduszki.
Zajęcie się plotkowaniem (w dzisiejszym tego słowa znaczeniu) oznacza pewien stopień zażyh lub poufałości pomiędzy rozmówcami. Nie można plotkować z zupełnym nieznajomym lub z kimś, kog uważamy za wroga, gdyż czynność ta zakłada pewną wspólną, podzielaną wiedzę o temacie rozmów a także pewien stopień zaufania. Plotkowanie oznacza zawierzenie drugiej osobie; traktowaniejejja
5 Władzę symboliczną uważam za jeden z czterech podstawowych typów władzy; zob. J.B. Thompson, Tk Mi and Modernity: A Social Theory ofthe Media, Cambridge 1995, s. 12-18.
6 Oxford English Dictionary, 1.14, Oxford 1989, s. 699-700.
son tym jest skandal?
515
kogoś wtajemniczonego, kto jest wystarczająco bliski, by być zainteresowanym, i komu można zaufać itego rodzaju nieformalnych rozmowach. Stąd też plotka funkcjonuje przede wszystkim w społecz-cch sieciach relacji rodzinnych, przyjacielskich i towarzyskich. Plotka jest - modyfikując nieco zdanie pewnego komentatora - formą komunikacji symbolizującą zażyłość .
fomimo że treść plotki może być relatywnie błaha (zgodnie z określeniem czcza gadanina"), nie macza to, że ona sama jest zjawiskiem nieistotnym. Wprost przeciwnie, plotkowanie jest zajęciem, poprzez które relacje społeczne są ciągle potwierdzane lub na nowo wypracowywane, a więzi zaufania idnawiane bądź przekształcane. Plotkowanie z kimś jest znakiem, że jest on traktowany jako ktoś wystarczająco bliski lub nieodzowny dla grupy - na tyle, by prowadzić z nim taką właśnie nieformalną wmowę oraz, w niektórych przypadkach, by zaufać mu, wyznając poufne informacje (stopień poufno-fa jest zwykle zestrojony ze stopniem zażyłości: im ktoś jest traktowany jako bliższy, tym bardziej prawdopodobne jest, iż zostanie obdarzony zaufaniem objawiającym się w przekazaniu poufnej plot-ti). Plotkowanie jest także zajęciem potwierdzającym wartości i normy bez ich bezpośredniego pocenia. Plotki bowiem często łączą się z opowiadaniem historii o zabarwieniu moralnym, podkreś-:h błędy i potknięcia innych, a zatem potwierdzających zwykłą, codzienną moralność, do której potrafili się stosować. Co więcej, w plotkach jednostki mogą wyrażać swe opinie o innych ze iścią niespotykaną w rozmowach publicznych. Dzięki temu możliwe jest wyrabianie sobie są-o innych i przekazywanie swych poglądów w sposób eliminujący ryzyko otwartej konfrontacji. itki są najczęściej wymieniane w kontekście interakcji bezpośredniej, zwykle pomiędzy dwoma mi, a niekiedy w ramach małych grup. Mogą one być jednak również przekazywane z użyciem kimunikacji zapośredniczonej - za pomocą listów czy rozmów telefonicznych - oraz jej form określa-ęh potocznie jako komunikacja masowa". Kolumny plotkarskie w gazetach i czasopismach tworzą jrfotki" w charakterystycznym znaczeniu: są one pisaną postacią pogaduszek o innych ludziach (zwy-le osobach znanych w świecie mediów), zakładających i podtrzymujących pewien rodzaj zażyłości, Hory nazwę tutaj nieodwzajemnioną zażyłością na odległość". Kolumny plotkarskie zakładają, że ich eytelnicy mają bliski, uczuciowy stosunek do opisywanych tam osobistości. Czytelnicy traktowani są m osoby wtajemniczone, które wiedzą sporo o tych personach i będą zainteresowane dalszymi informacjami i spekulacjami na temat ich zmiennych losów. Jest to jednak jednostronny i nieodwząjemnio-f rodzaj zażyłości (czytelnicy wiedzą dużo o osobistościach, lecz nie vice versa), a plotka jest szerzo-|iw sposób eliminujący jakąkolwiek zakładaną poufność, jako że informację przekazuje się w sposób fayniący ją dostępną dla wszystkich czytelników. Kolumny plotkarskie są dostarczycielami publicz-lych sekretów
|
WÄ
tki
|