Poza tymi koniecznymi warunkami jest jednak niebez-pfcznie myl�co m�wi� o �stanie wolno�ci"...

Nie chcesz mnie, Ben. Składam się z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobiną gównianego szaleństwa.

W trzecim tomie Kapita�u jest wa�ne miejsce, w kt�rym ute rozr�nia mi�dzy �dziedzin� wolno�ci" a �dziedzin� konieczno�ci". Praca, argumentuje on, �kt�ra (determinowana przez potrzeb� i cele zewn�trzne" i przez to stanowi �sfer� w�a�ciwej produkcji Lej", nie mo�e by� nigdy prawdziwie wolna, lecz �zawsze pozostaje dziedzin� konieczno�ci, jej granicami rozpoczyna si� ten rozw�j si� ludzkich, kt�ry jest celem samym w sobie, prawdziw� iedzin� wolno�ci, kt�ra jednak�e mo�e kwitn�� tylko na owej dziedzinie konieczno�ci jako swojej jBdstawie" . Ten argument zas�ugiwa�by na szersz� analiz� ni� ta, kt�r� pr�bujemy tu przeprowadzi�, ii�by tylko dlatego, �e wyra�a powszechne przekonanie rz�dz�cych i rz�dzonych w nowoczesnych jolecze�stwach. Bo to przekonanie jest b��dne. ytoczony s�d odpowiada szerokiemu do�wiadczeniu. Praca jest czym� nieprzyjemnym i zawsze b�dzie, ale jako �e jest ledwie tylko instrumentem, przy u�yciu kt�rego osi�ga si� szans� �yciowe, j� znosi�, uczyni� j� jak najkr�tsz� i jak najmniej bolesn�, sk�din�d koncentruj�c si� na ob-kt�re oferuj� wi�ksze szans�. Oto jaki wniosek mo�na wyci�gn��, je�li przyjmie si� statyczne :ez to defetystyczne) poj�cie wolno�ci! Mo�liwo�� przekszta�cenia pozornie instrumentalnego fezaru ludzkiej dzia�alno�ci w �r�d�o szans �yciowych nie jest nawet rozwa�ana. Wynika�oby z tego, humanizacji pracy" jest odrzucany od pocz�tku. (W bardziej rozbudowanej analizie mo�-r�wnie� znale�� uzasadnienie dla argumentu, i� ten, kto jest przygotowany do wyrzeczenia si� ho�ci wjednej dziedzinie �ycia, prawdopodobnie straci w ko�cu ca�� wolno��). Pr�ba wepchni�cia ?rdzenia o wolno�ci w samo centrum dziedziny konieczno�ci mo�e nie nale�e� do koniecznych punk�w wolno�ci, lecz jest charakterystyczna dla jej warunk�w wystarczaj�cych, a tym samym dla H. von Hayek, Constitution of Liberty, s. 77 (wyd. poi. Konstytucja wolno�ci, t�um. E Englis, Warszawa-loclaw 1987). f.Mks,DasKapita�, Berlin 1953, s. 8,3 inast. (wyd. poi.Kapita�, t�um. E. Lipi�ski, J. Maliniak, [w:] K. Marks, Bgels, Dzie�a, t. 25, cz. 2, Warszawa 1984). 436 R. Dahrendnf niezmordowanego poszukiwania poszerzenia szans �yciowych, szczeg�lnie w miejscach, gdzie mo�e si� to wyda� nieprawdopodobne na pierwszy rzut oka. Po�o�enie kresu biedzie jest wystarczaj�cym, lecz nie koniecznym warunkiem wolno�ci. Indyjsej wyborcy, gdy szli do g�osowania w 1977 r., zdali sobie z tego jeszcze lepiej spraw� ni� wszyscy teoretjJ �wolno�ci od potrzeb", kt�ry s� przygotowani, aby r�wnowa�y� bied� i nieszcz�cie elementarny! wolno�ciami. To, co my tutaj nazwali�my koniecznymi warunkami wolno�ci, zawiera �cis��, dobrze zdefiniowany kombinacj� mo�liwo�ci i wi�z�w: kontrakt spo�eczny plus wolno�� wypowiedzi; inaczej m�wi�c: fund* mentalne powi�zania ca�ego spo�ecze�stwa wraz z szacunkiem dla podstawowych mo�liwo�ci wybwi pe�nej energii jednostki ludzkiej. Podstawowy zestaw liberalnych szans �yciowych m�g�by by� opisany z wielk� precyzj�. Jest to pierwsza tablica liberalnej polityki, kt�rej nigdy nie mo�na straci� z ocn i t�r� zawsze nale�y ze sob� nosi�, nawet je�li ma si� nadziej� �y� w warunkach, kt�re sprawiali nigdy nie b�dzie trzeba cytowa� tego w�a�nie tekstu. Poprawa lub rozw�j szans �yciowych jako zadanie wolno�ci jest pe�nym urzeczywistnieniem pot� cja�u spo�ecze�stwa. �atwo to powiedzie�, ale w praktyce jest to do�� trudne. Tu r�wnie� nale�y psi kre�li�, �e pe�ne urzeczywistnienie nie oznacza po prostu wi�cej tej samej rzeczy. Przez d�ugi ca rozw�j szans �yciowych w nowoczesnych spo�ecze�stwach oznacza� przede wszystkim rozw�j nu# wo�ci, np. praw obywatelskich. W wielu krajach, a w niekt�rych punktach we wszystkich spoteczei stwachjest to ci�gle zadanie o wysokim priorytecie. Ale r�wnie dobrze mo�e by� tak -je�li poprawn jest analiza, na kt�r� wskazali�my tutaj, nie przeprowadzaj�c jej do ko�ca - �e rozw�j szans �yciowych w niekt�rych obszarach zaawansowanych spo�ecze�stw dzisiaj oznacza przede wszystkim prl rost nowych wi�z�w, tak �e wi�ksze niebezpiecze�stwo dla wolno�ci wynika nie z braku mo�liwo^ lecz z braku powi�za� i wi�zi spo�ecznych. Liberalny program, kt�ry wynika z tego rodzaju obsi musi dopiero zosta� napisany. Poszerzanie szans �yciowych r�wnie� nie jest prostym procesem. Poj�cie poszerzania (�wi| szans� wi�kszej liczby ludzi") poci�ga za sob� ��danie r�wno�ci. Na pierwszy rzut oka nie ma aby pozbawia� kogokolwiek szans �yciowych, skoro pojawi�y si� one i rozwin�y. Jak cz�sto si�jedn zdarza, drugie spojrzenie ujawnia z�o�ono�� rzeczy. Poszerzanie szansy �yciowej, jak� jest dyphi uniwersytecki, dla pi��dziesi�ciu procent ka�dej grupy wiekowej niszczy t� szans�. Potrzebujemy \� dziej wyrafinowanego poj�cia poszerzania; ponadto takiego, kt�re bierze pod uwag� fakt, i� pew szans� �yciowe opieraj� si� poszerzaniu i upowszechnianiu. Tu r�wnie� zatrzymamy si� z braku m liz empirycznych (aczkolwiek nast�pne rozdzia�y tu i �wdzie przekrocz� t� granic�) i ograniczymy^ do przyj�cia za�o�enia, �e dla wielu r�wno�� jest warunkiem wolno�ci, lecz istniej� sytuacje, w owa r�wno�� zagra�a zniszczeniem wolno�ci. Tam i wtedy, gdzie i kiedy ma to miejsce, wolno�� i pierwsze�stwo. Mo�e si� nawet okaza� (...) argumentem na rzecz nier�wno�ci. Wszelka polityka zagraniczna ma jeden cel: pok�j. Polityka zagraniczna, kt�ra nie s�u�y jest sama w sobie z�em. Lecz by�oby b��dem uwa�a�, �e wszelka polityka wewn�trzna ma r�wnie�ji cel: wolno��

Wątki

Powered by wordpress | Theme: simpletex | © Nie chcesz mnie, Ben. Składam się z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobiną gównianego szaleństwa.