ďťż
Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
W końcu zachorował i sądząc, że
umiera, mianował prymasem Anzelma, który przyjął to bardzo niechętnie.
Zaraz po tym ku zdziwieniu i zmartwieniu swych poddanych wyzdrowiał, a
świątobliwy arcybiskup przez lata całe pędził żywot tak ciężki, że w pełni
znajduje wytłumaczenie jego komiczna i niemal tchórzowska niechęć, jaką
okazywał przyjmując to stanowisko, na które wzywał go głos całego kraju.
Wypadki z czasów panowania Rufusa dowodzą, jak władza świecka w rękach
porywczego i pozbawionego skrupułów księcia potrafi krępować religijne życie
kraju. Należy takie fakty mieć na uwadze, osądzając niewątpliwie nadmierne
roszczenia wysuwane dla zabezpieczenia swobód" kościoła, których
szermierzem był Hilde-brand, wielki papież Grzegorz VII, i który walkę o nie
przekazał swym następcom.
Za panowania Henryka I doszło do nieuchronnego konfliktu (1100-35).
Henryk uczony" był osobistością zgoła odmienną od swego barbarzyńskiego
brata Rufusa 1. Ale choć nie nadużywał praw Korony, jednak uporczywie przy
nich obstawał, podczas gdy Anzelm bronił nowych roszczeń kościoła. Był to
wstrząsający wówczas całą Europą spór o inwestyturę: czy dostojnicy kościoła
powinni być mianowani przez
1 W średniowieczu prawie każdy król Anglii, który był politycznym bankrutem,
pozostawił coś szczególnie cennego w kamieniu. Rufus zostawił West-minster Hali,
który miał się stać obszerną kolebką angielskiego Common Law. Ryszard II nadał tej
sali jej obecny charakter, usuwając filary, które ongiś podtrzymywały dach. Henryk III
odbudował opactwo Wyznawcy. Henryk VI zaczął budowę Kaplicy Królewskiego
Kolegium (King's College Chapel).
170
Koronę, czy przez papieża? Po gwałtownej walce doszło do kompromisu. Król
Anglii ustąpił papieżowi prawo nadawania inwestytury (1106) nowym biskupom
przez wręczenie pastorału i pierścienia. Zachował jednak dla siebie prawo
wymagania od nich hołdu feudalnego, jak od baronów. Wybór osoby, która miała
zostać biskupem, milcząco pozostawiono królowi. Królewskie prawo mianowania
biskupów, których kapituły katedralne miały wybierać, chociaż nie było absolutne i
często uzależnione od aprobaty lub sprzeciwu papieża, stanowiło podstawę
przyjaznych stosunków kościoła z państwem. W ciągu stuleci, kiedy ludzie świeccy
byli pogrążeni w ciemnocie, a państwa europejskie małe i słabe, kościół
średniowieczny był naprawdę tak uniwersalny", tak potężna była jego opinia,
wiedza i bogactwo, tak silna jego organizacja pod rządami papieża, tak bardzo
dominował w tylu dziedzinach życia, które później przekazano państwu lub jed-
nostce, że gdyby korzystał wtedy ze wszystkich swobód" w nowoczesnym sensie,
oznaczałoby to zupełne podporządkowanie społeczeństwa klerowi. Temu
przynajmniej potrafili średniowieczni królowie zapobiec.
Nie mamy niestety obrazu duchowieństwa parafialnego z czasów
normandzkich, takiego, jaki w trzysta lat później odmalował Chau-cer, dając
nam czarujący portret wiejskiego proboszcza. Biedny pleban był Sasem -
jednym z narodu podbitego. Dostatki kościoła, rozdzielone między naród
zwycięski, jego nie dotyczyły. Pozycja jego w manorze odpowiadała stanowi
prawnemu poddanego chłopa 1. Klasa społeczna, z której był wybierany w
Anglii kler parafialny, stale się podnosiła poczynając od podboju normandzkiego
aż po wiek XIX. W późniejszym średniowieczu, kiedy znowu zaczęła wzrastać
liczba ludzi wolnych, kościół próbował wprowadzić zasadę, że żaden chłop
poddany nie może być księdzem, osiągnął jednak tylko częściowy sukces. Za
czasów Tudorów i Stuartów duchowny parafialny pochodził zazwyczaj z
warstwy drobnych posiadaczy ziemskich (yeomanry) albo z jednej spośród
licznych warstw średnich owej epoki, choć nierzadko i z zamożnej szlachty
(gentry). W czasach Jane Austen koło zatoczyło pełny krąg i proboszcz
pojawia się normalnie jako ktoś wywodzący się z klasy wyższej, bardzo często
syn lub przyjaciel dziedzica (sąuire).
Jednym ze skutków podboju normandzkiego było wytworzenie się
angielskiego języka. W wyniku bitwy pod Hastings mowa anglosaska,
1 Pleban wiejski ze swą virgate, half-hide lub hide pojawia się jako jeden z
poddanych chłopów - członków township, chociaż jego dzierżawa jest wolna od
pospolitych usług ze względu na jego specjalne obowiązki". Yinogra-doff Eleventh
Century, s. 455 [virgate, half-hide, hide - miary ziemi]
|
WÄ
tki
|