Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
, których wyodrębnienie ma za podstawę rodzaj gromadzonych zbiorów (rpsy, stare druki, kartografia, literatura regionalna, grafika, muzykologia, dokumenty życia społecznego, mikroformy, patenty, normy, wycinki, tzw. literatura firmowa: prospekty, cenniki, opisy produkowanych urządzeń i aparatów, instrukcje itd.). Dz.z.s. zajmuje się zazwyczaj całością funkcji bibliotecznych związanych z właściwym sobie rodzajem zbiorów: typuje i w razie potrzeby ocenia wartość nowych nabytków (bibliotecznemu *dzia-łowi gromadzenia zbiorów pozostaje tylko techniczna
Gabinet Śląsko-Łużycki w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu
strona formalności związanych z nabyciem), opracowuje je, magazynuje, udostępnia, prowadzi działalność informacyjną itd. Dz.z.s. tworzą niekiedy wspólnie komórkę organizacyjną wyższego rzędu, mającą ogólne kierownictwo (np. Dział zbiorów specjalnych w Bibl. Narodowej) i prowadzącą łącznie niektóre funkcje biblioteczne, np. udostępnianie. W większych bibl. uniwersalnych o charakterze naukowym dz.z.s. są zasadniczo dostępne jedynie dla osób pracujących naukowo. Ponieważ nie występuje tam zjawisko masowej frekwencji, można je lokować w gmachu bibliotecznym w miejscach oddalonych od głównego ruchu użytkowników, przy zapewnieniu dobrych i bezpiecznych warunków
Gabinet Zbiorów Numizmatyczno-Sfragistycznych w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu
*przechowania zbiorów (nietypowy sprzęt), właściwą *konserwację i odpowiednie warunki udostępniania. 2. Komórka organizacyjna skupiająca całość *zbiorów specjalnych bibl., zazwyczaj ilościowo nielicznych. W miarę potrzeby dz.z.s. dzieli się na komórki organizacyjne niższego rzędu, sekcje lub referaty, stosownie do rodzaju zbiorów.
J. Grycz: Bibliotekarstwo praktyczne w zarysie. Wyd. 2. Wrocław 1951. B. Szulc-Golska: Oddział Zbiorów Specjalnych Biblioteki Głównej UAM w Poznaniu. Bibliotekarz" 1960 nr 11/12.
Z. D.
działalność dydaktyczna bibliotek, jedna z podstawowych funkcji nowoczesnej bibl. polegająca na organizowaniu różnych form szkolenia w zakresie bibliotekarstwa, bibliogr. i informacji dla studentów wyższych uczelni, własnego personelu bibliotecznego oraz czytelników dla ułatwienia im pracy w bibl. lub podnoszenia poziomu usług bibliotecznych. Myśl przyjścia z pomocą młodzieży akademickiej w bibl. uniwersyteckich kiełkowała już w okresie międzywojennym, nawiązywał do niej Józef Grycz w swym Przewodniku dla korzystających z bibliotek (1925). Po wojnie pod naporem wzmagającego się czytelnictwa studenckiego bibl. stanęły przed koniecznością zorganizowania pomocy czytelnikom słabo przygotowanym do samodzielnej pracy. W 1. 50-tych bibl. szkół wyższych wprowadziły tzw. lekcje biblioteczne zapoznające studentów ze zbiorami i sposobami ich wykoizystywania. Ustawa
0 szkolnictwie wyższym z 1958 zobowiązała *bibl. główne do udziału w procesie dydaktycznym uczelni
1 nałożyła na nie zadania usługowe, dydaktyczne i naukowe. Dz.d.b. przybiera obecnie różne formy. *Przysposobienie biblioteczne dla wstępujących studentów własnej uczelni obejmuje kilka godzin obowiązkowych zajęć na początku każdego roku akademickiego. Studenci podzieleni są na grupy kierunkowe nie przekraczające 25 osób. Na program zajęć składają się: krótkie pogadanki zapoznające z bibl., jej zbiorami, metodą poszukiwań katalogowych, racjonalnym korzystaniem z materiałów oraz ćwiczenia praktyczne (wypełnianie rewersu, szukanie w katalogu). Wyższą formą są zajęcia przyuczające do posługiwania się bibliogr. i innymi wydawnictwami informacyjnymi, przeznaczone dla studentów wyższych lat studiów, przygotowujących prace dyplomowe. Zajęcia te w przeciwieństwie do pierwszych nie są uznane za obowiązkowe, choć w praktyce cieszą się dużym powodzeniem. Inny rodzaj dz.d.b. to praktyki wakacyjne studentów bibliotekoznawstwa. Praktyki prowadzi personel biblioteczny, program uzgadniany jest z wykładowcami, którzy sprawują kontrolę i egzekwują od praktykantów sprawozdania z odbytych praktyk. Wszystkie bibl. rozwijają dz.d. w stosunku do własnego personelu. Jest to tzw. szkolenie przywarszta-towe, które przechodzi każdy pracownik biblioteczny, zwłaszcza młody, nowo zatrudniony. Szkolenie przy-warsztatowe przybiera różne formy i ma na celu:
a) zapoznanie pracownika z metodami pracy w danej bibl., z kierunkiem jej rozwoju, z całokształtem powiązanych z sobą czynności, a także ze zbiorami;
b) stałe podnoszenie kwalifikacji poszczególnych pracowników poprzez organizowanie ogólnych i specjalistycznych zebrań, seminariów, kursów z dyskusją
8
dział zbiorów kartograficznych
112
zmian (wizerunki osób, terenu, budynków, narzędzi pracy itd.), niezależnie od techniki wykonania (odbitki fotomechaniczne, fotografie). Opracowanie zbiorów graficznych wymaga uwzględnienia różnych punktów widzenia: autorstwa (twórca oryginału, rytownik, fotograf), techniki wykonania i charakterystyki treściowej (tematyka obrazu). Niekiedy dz.z.g. opracowuje indeksy ikonograficzne zawartości ilustracyjnej książek i czasop. przechowywanych w zbiorze głównym bibl. lub w innych *zbiorach specjalnych (rpsów, starych druków itd.). Zbiory Śikonograficzne wymagają dobrych warunków magazynowania (optymalna stała temperatura i wilgotność) oraz odpowiednich *regałów i *szaf, umożliwiających przechowywanie luźnych rysunków i rycin oraz albumów o wielkich formatach w położeniu poziomym, a także zabezpieczenia od światła słonecznego, kurzu i szkodników biologicznych. Poważny problem
Czytelnia Zbiorów Graficznych i Kartograficznych
stanowi *konserwacja tych zbiorów, którą przeprowadzać powinni specjaliści. Zbiory graficzne są z zasady udostępniane jedynie na miejscu. Czytelnie powinny być wyposażone w stoły o dużej powierzchni i dobrze oświetlone. Wypożyczania na zewnątrz cenniejszych obiektów, zwłaszcza grafiki oryginalnej, dokonuje się wyjątkowo. Przynajmniej część personelu dz.z.g. powinna mieć wyższe wykształcenie -w zakresie historii sztuki. Dz.z.g. tworzy niekiedy z innymi oddziałami zbiorów specjalnych jednostkę organizacyjną wyższego rzędu (np. Dział Zbiorów Specjalnych w Bibl. Narodowej w Warszawie) ze wspólną czytelnią i wypożyczalnią. Mniejsze zbiory graficzne wchodzą zwykle jako sekcje, referaty w skład ogólnego oddziału zbiorów specjalnych bibl.
S. Nawara: Zbiory ikonograficzne w bibliotekach naukowych. W: Pierwsza Konferencja Naukowa Komisji Bibliografii i Bibliotekoznawstwa Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. Wrocław 10-21 Xl 1953. Referaty i dyskusje. Wrocław 1956.
Z.D
|
WÄ
tki
|