Nie chcesz mnie, Ben. SkĹadam siÄ z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobinÄ
gĂłwnianego szaleĹstwa.
Zmierzano do tego przez wydłużenie dnia roboczego i zmniejszenie zatrudnienia. Liczba robotników z 219 tys. w 1923 r. spadła do 114 tys. w 1927 r. Od 1925 r. wydajność pracy szybko wzrastała, przekraczając w 1927 r. poziom przedwojenny, a w 1939 r. osiągając prawie 150% poziomu z 1913 r. Od 1928 r. zaczęła się rozwijać na szeroką skalę produkcja koksu.
Strajk górników angielskich w 1926 r. wpłynął na polepszenie sytuacji. Polska zaczęła zdobywać rynki w północnej Europie. Coraz większą rolę zaczął odgrywać eksport drogą morską. Zaważyło to na podjęciu w 1924 r. decyzji o budowie portu węglowego w Gdyni oraz w 1928 r. linii kolejowej łączącej Śląsk z Gdynią. W 1929 r. uzyskano najwyższe wydobycie węgla w całym okresie międzywojennym, przekraczając poziom z 1913 r.
Już w czasie recesji w 1925 r. powstała Ogólnopolska Konwencja Węglowa - kartel węglowy, który objął kopalnie dostarczające 98% węgla. Umowy kartelowe dotyczyły polityki cenowej, przydziału kwot wydobycia i podziału rynków zbytu.
W czasie wielkiego kryzysu w 1931 r. dokonała się reorganizacja kartelu węglowego, który przybrał nazwę Polska Konwencja Węglowa. Umowa kartelowa objęła 34 przedsiębiorstwa, które wydobywały 99% węgla (łącznie z zakładami należącymi do państwa). Reorganizacja związana była z nową polityką kartelu polegającą na zmniejszeniu wydobycia w celu utrzymania wysokich cen na poziomie około 40 zł za tonę. Węgiel w kopalniach outsiderów - nie należących do kartelu - sprzedawano po 30 zł, a pochodzący z biedaszybów - za połowę tej ceny27.
Kartel nie tylko drastycznie obniżył wielkości wydobycia w poszczególnych kopalniach, lecz także je zamykał, a nawet rozważano możliwości zatopienia kopalni nierentownych. Pogłoski te znalazły potwierdzenie, gdy jednocześnie w dwóch kopalniach -Kimontów i Mortimer - dano wymówienia wszystkim górnikom. W obu kopalniach powstały komitety strajkowe i górnicy rozpoczęli strajk okupacyjny. Miał on na celu uniemożliwienie zatopienia chodników. Wydarzenia w Zagłębiu Dąbrowskim poruszyły opinię publiczną. Wyrazem poparcia były solidarnościowe strajki w siedmiu innych kopalniach. W wyniku interwencji władz państwowych strajk został przerwany, górnicy otrzymali obietnice zasiłków, utrzymania przez 13 miesięcy deputatu węglowego oraz zatrzymania mieszkań należących do kopalni. Kopalnie zamknięto. Ogółem w górnictwie w 1932 r. strajkowało 80 tys. górników. Polityka kartelu spowodowała spadek wydobycia w 1933 r. do poziomu 27,4 mln ton.
Wraz z poprawą koniunktury i rozwojem przemysłu ciężkiego, głównie zbrojeniowego, wzrosło zapotrzebowanie na węgiel. Aby ułatwić jego dostawy do Centralnego Okręgu Przemysłowego, rząd podjął decyzję regulacji Wisły jako drogi wodnej do przewozu węgla ze Śląska do Sandomierza. Inwestycja była pomyślana na wielką skalę i miała kosztować 120 mln zł oraz obniżyć koszty przewozu węgla z 12 zł za tonę koleją
27 Biedaszyby to nielegalne, prymitywne, płytkie studnie, z których bezrobotni górnicy wydobywali węgiel. Proceder ten byt ścigany przez policję.
2S4 Rzeczpospolita w latach \ 918-1939
do 4 zł za tonę drogą wodną. Do wybuchu wojny zainwestowano 10 mln zł, budując kanał od Spytkowic do Krakowa. Można tu dodać, że projektowana regulacja środkowej Wisły mogła umożliwić transport węgla aż do warszawskiego okręgu przemysłowego.
Pod koniec kryzysu uruchomiono magistralę kolejową ze Śląska do Gdyni oraz oddano do użytku port węglowy. Urządzenia przeładunkowe należały do najnowocześniejszych na świecie.
Według szacunków górnictwo węglowe w 1929 r. dawało 4% dochodu krajowego brutto. Węgiel należał do podstawowych produktów polskiego eksportu, plasując się na czołowej pozycji. Jego wywóz stanowił około 30% wydobycia (w 1938 r. 11,7 mln ton o wartości 217,4 mln zł), co stanowiło 18,4% wartości polskiego eksportu. Głównymi importerami polskiego węgla w 1938 r. były: Szwecja (47,7 mln zł), Włochy (37,3 mln zł), Francja (27,8 mln zł), Niemcy (20,3 mln zł), Czechosłowacja (10,9 mln zł), Norwegia (8,2 mln zł) i Belgia (6,5 mln zł).
Wraz z przejęciem przez państwo koncernów górnośląskich Wspólnota Interesów i Huta Pokój (należących wcześniej do kapitału obcego) wchodzące w ich skład kopalnie węgla przeszły od 1937 r. do koncernu państwowego Wspólnota Interesów Górni-czo-Hutniczych. Dotyczyło to 5 dużych kopalń węgla i 4 koksowni. Ich produkcja przeznaczona była przede wszystkim dla hut należących do koncernu. W kopalniach "Skar-bofermu" w 1938 r. wydobycie wynosiło już 4,1 mln ton, przy spadku zatrudnienia do około 6,5 tys. pracowników. Przeciętny jego udział w wydobyciu węgla na Górnym Śląsku stanowił 10%.
Już u zarania niepodległości w 1919 r. utworzono w Krakowie państwową Akademię Górniczą. W 1925 r. powstała doświadczalna kopalnia węgla "Barbara" w Mikołowie. Władze państwowe przywiązywały dużą wagę do rozwoju górnictwa węglowego i starały się wykorzystać dorobek nauki i techniki w tej gałęzi przemysłu.
Hutnictwo. Po odzyskaniu niepodległości na ziemiach polskich znajdowały się 24 duże huty żelaza, z tego 11 na Górnym Śląsku, 12 na obszarze dawnego Królestwa i jedna na terenie byłej Galicji
|
WÄ
tki
|