Casus Sienkiewicza, o kt�rym Witold Gombrowicz pisa�, �e by� �pierwszorz�dnym pisarzem drugorz�dnym�, a przy tym �magikiem� i �uwodzicielem� nie jest odosobniony...

Nie chcesz mnie, Ben. Składam się z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobiną gównianego szaleństwa.

Gombrowiczowska formu�a, pe�na intelektualnych antynomii, przylega poniek�d do dzie�a Zygmunta Kaczkowskiego, cho� p�niejszy wsp�zawodnik Sienkiewicza nigdy nie osi�gn�� popularno�ci autora Trylogii. W przypadku Murdeliona mamy wszak�e do czynienia z powie�ci�, kt�ra zdecydowanie wysuwa si� ponad przeci�tny poziom beletrystyki polskiej pi��dziesi�tych i sze��dziesi�tych lat XIX wieku, a tak�e z powie�ci�, kt�ra wytrzyma�a pr�b� czasu i do dzisiaj �ods�ania� swoim czytelnikom warto�ci pomini�te lub niedostrze�one przez sztafet� nast�puj�cych po sobie pokole�. Ale Murdelio jest ponadto zabytkiem literatury, a wi�c dzie�em, kt�rego percepcj� u�atwia znajomo�� reali�w historycznych epoki, czyli gleby macierzystej autora i dzie�a. 228 Zygmunta Kaczkowskiego (1825�1896) wyda�a dawna Ziemia Sanocka. Dawna, poniewa� nazwa ta, historycznymi korzeniami zanurzona w �redniowieczu, straci�a racj� bytu w roku 1772, kiedy � na mocy traktatu rozbiorowego mi�dzy Rosj�, Prusami i Austri� � po�udniowowschodnie ziemie Rzeczypospolitej przesz�y pod panowanie austriackie. Kr�lestwo Galicji i Lodomerii, bo takie miano nadano zaborowi, otrzyma�o now� administracj�, z�o�on� przewa�nie z Niemc�w lub zniemcza�ych Czech�w, kt�ra w imieniu Jego Cesarsko- Apostolskiej Mo�ci zaprowadza�a tu nowe porz�dki. Nie przyjmowa�y si� one �atwo. Szlachta, zw�aszcza osiad�a w okolicach g�rskich i podg�rskich, gdzie� ko�o Sanoka, Krosna, Jas�a i Leska, trzyma�a si� dawnego obyczaju, ignoruj�c biurokratyczny mot�och. Hrabia Aleksander Fredro, aczkolwiek tytu� hrabiowski zawdzi�cza� zapobiegliwemu ojcu, z wielkopa�sk� wynios�o�ci� przyr�wnywa� galicyjskich urz�dnik�w do �rasy pudl�w albo tybeta�skich cap�w�, a wcze�niej nieco Franciszek Karpi�ski w z�o�liwym wierszyku poucza�: Insza tu rzecz z Krejshauptmanem. Ust�pcie; jedzie przez miasto! Strojny czubno, p�tliczasto! Sama Jejmo��, pe�na sad�a, Jakby na raz wo�u zjad�a, Mo�e wa�y� trzy cetnary Pr�cz ogromnych cyc�w pary. To trwanie szlachty galicyjskiej przy swoim oznacza�o r�wnie� zast�j edukacyjny. Zbawienne skutki dzia�alno�ci Komisji Edukacji Narodowej Galicji ju� nie obj�y, a sarmackie idea�y spo�eczne nadal tkwi�y w �wiadomo�ci szlacheckiego og�u. Nie dziwi zatem, �e w Galicji najd�u�ej, bo do lat niemal pi��dziesi�tych XIX wieku, zachowa�y si� relikty Polski kontuszowej, ze wszystkimi implikacjami tego poj�cia. Ojciec Zygmunta Kaczkowskiego, administrator maj�tku Fredr�w w Cisnej, z humorem u�wiadamia� swoim go�ciom, a by� w�r�d nich Wincenty Poi, kt�ry s�owa te zanotowa�, status dworu szlacheckiego w Sanockiem roku pa�skiego 1846: Sami nie wiecie, gdzie jeste�cie. Pa�stwo Ci�nia�skie graniczy wprawdzie z Austri�, ale do niej nie nale�y. P�aci jej podatki, aby si� nie troszczy�o o interesa pa�stwowe, daje rekruta, bo nie chce w�asnej armii wystawia�, ale zreszt� jest niezawis�e i jak tylko podatki p�aci i daje rekruta, Niemca nie widzi na oko [...]. Je�liby si� za� jaki Niemiec pojawi�, to ma swoich kowali � a wtedy by�aby to sprawa mi�dzynarodowa. Znawcy epoki zwracaj� uwag� na inne �wiadectwa szlacheckiego separatyzmu w Galicji. Wed�ug pami�tnikarskiej relacji Seweryna �usakowskiego legitymowanie si� w Sanockiem paszportem austriackim, obowi�zuj�cym w ca�ym kraju, uchodzi�o za gruby nietakt. Okaziciela takiego paszportu traktowano ze wzgard�. W�r�d herbowych znacznie p�niej jeszcze trafiali si� ludzie, kt�rzy nie uznawali ani rozbior�w Polski, ani uw�aszczenia ch�op�w! Zygmunt Kaczkowski, kt�rego dzieci�stwo i m�odo�� przypada na okres rozbudzenia politycznego Galicji po powstaniu listopadowym, w Moim pami�tniku powiada, �e z osobistego do�wiadczenia zna typy duchowo wykreowane przez wiek XVIII. Do nich niew�tpliwie nale�a� �patriarcha Ziemi Sanockiej�, pan Leska, Ksawery Potocki. Opis jego pogrzebu w kwietniu 1844 roku przynosi ciekawy portret zbiorowy szlachty sanockiej

Wątki

Powered by wordpress | Theme: simpletex | © Nie chcesz mnie, Ben. Składam się z siedmiu warstw popieprzenia okraszonych odrobiną gównianego szaleństwa.